Tâhâ
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 135 âyettir. İsmini birinci âyetinde yer alan
“Tâ. Hâ” mukataa harflerinden almıştır. Bazı kaynaklarda surenin “Mûsâ sûresi”
ve “Kelîm sûresi” diye isimlendirildiği de görülür. Mushaf tertîbine göre 20,
iniş sırasına göre 45. sûredir.
Hz.
Ömer’in bu sûre vesilesiyle müslüman olduğu rivayet edilir. Hâdise özetle şöyle
vuku bulmuştur:
Başlangıçta
İslâm’ın yaman düşmanlarından biri olan Ömer b. Hattab, Resûlullah (s.a.s.)’i
öldürmeye kastetmişti. Ömer bu niyetle yola çıktığında bir adama rastlar. Adam
ona: “Sen önce kız kardeşinin ve eniştenin müslüman olduğunu bilmelisin” der.
Bunu duyan Ömer doğruca kız kardeşinin evine gider. Orada kardeşi Fatma ve
eniştesi Said b. Zeyd’in, Habbab b. Eret’in yanında yazılı bir kağıt
parçasından bir şeyler öğrendiklerini görür. Fatma ağabeyinin geldiğini görünce
kağıt parçasını hemen bir yere saklamaya çalışırsa da, okunanları duyan Ömer
onlara sorular sormaya başlar. Daha sonra eniştesini döver ve kocasını korumaya
çalışan kız kardeşini yaralar. Sonunda her ikisi de “Evet müslüman olduk, ne
yaparsan yap!” derler. Ömer, kız kardeşinin başından akan kandan müteessir ve
müteellim olarak: “Okuduğunuz şeyi bana gösterin” der. Kız kardeşi kağıdı
yırtmayacağına dair ondan yemin alır ve “Temizlenmeden ona dokunamazsın” der.
Bunun üzerine Ömer (r.a.) yıkanır ve Tâhâ sûresinin yazılı olduğu kağıdı
okumaya başladığında: “Ne mükemmel bir şey!” diye nâra atmaktan kendini alamaz.
Bunu duyan Habbâb, gizlendiği yerden çıkarak: “Allah’a yemin olsun ki, O sana
Peygamberi’nin davetini tebliğe hizmet ettirecektir. Çünkü dün Nebiyy-i Ekrem
(s.a.s.)’in: «Rabbim, ya Hakem b. Hişâm[1]
ya da Ömer b. Hattap’la İslâm’ı teyîd eyle!» diye dua ettiğini duydum. Ey
Ömer Allah’a dön, Allah’a dön!” telkininde bulunur. Bu sözler o kadar ikna
edici olur ki Hz. Ömer Habbab’la birlikte, İslâm’ı kabul etmek üzere Resûlullah
(s.a.s.)’in yanına gider ve kelime-i şehâdet getirerek İslâm’la şereflenir. (İbn
Hişam, es-Sîre, I, 271 vd.)
[1] Hakem b. Hişâm, Ebû Cehil
diye meşhur olan müşriğin ismidir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada yirminci, iniş sırasına göre kırk beşinci sûredir. Meryem sûresinden sonra, Vâkıa sûresinden önce Mekke’de inmiştir. 130 ve 131. âyetlerin Medine’de nâzil olduğuna dair bir rivayet de vardır. Hz. Ömer’in İslâmiyet’i kabul edişiyle ilgili meşhur rivayette Ömer’in, kız kardeşi ve eniştesinin evine baskın yaptığında işittiği ve çok etkilendiği âyetlerin Tâhâ sûresinin âyetleri olduğu ve bu olayın peygamberliğin beşinci yılında cereyan ettiği dikkate alınarak, genellikle Mekke döneminin ortalarına doğru indiği kabul edilir. Kaynaklarda nüzûlü için belirli bir sebepten söz edilmez. Geldiği dönemin şartları ve sûrenin içeriği, Hz. Peygamber’e ve müminlere teselli verip onların moralini yükseltmeyi amaçladığını göstermektedir.
Konusu
Sûre,
Kur’ân-ı Kerîm’in indiriliş gâyesini belirterek, Resûlullah (s.a.s.)’i tesellî
ederek ve her şeyin sahibi olan Allah Teâlâ’yı tanıtarak söze başlar. İçinde
alınacak çok mühim dersler ve ibretler olan Hz. Mûsâ’nın kıssasını; hususiyle
peygamber olduktan sonra hem Firavun hem de kendi kavmiyle olan mücâdelesini
uzun uzadıya beyân eder. Arada kıyâmetin dehşetli sahnelerinden manzaralar
arzederek münkirleri bekleyen hazin âkıbet ve korkunç azabı hatırlatır. Sonunda
kısaca Âdem-İblîs kıssasına temas ederek, Allah’ı zikretmek, O’nu hiç
unutmamak, dünyaya gönül bağlamamak, ibâdetlere, bunlar içinde de özellikle
namaza fert, aile ve toplum olarak devam etmek, dinin tebliğinde sabır ve sebat
göstermek gibi İslâm’ın cihanşumûl kaidelerini telkinle sözü nihâyete erdirir.
Fazileti
Resûlullah
(s.a.s.) buyurur:
“Tâhâ
ve Yâsîn sûrelerini işiten melekler şöyle derler: «Bunların kendilerine
gönderildiği ümmete ne mutlu, bunları taşıyan gönüllere ne mutlu, bunları
okuyan dillere ne mutlu!»” (Dârimî, Fezâilü’l-Kur’an 20)
45: Mûsâ ve Hârûn: “Rabbimiz! Doğrusu onun bize fırsat vermeden saldırmasından veya büsbütün azgınlaşmasından endişe ediyoruz” dediler.
46: Allah buyurdu ki: “Korkmayın! Çünkü ben sizinle beraberim; her şeyi işitiyor ve görüyorum!”
47: “Haydi, ona gidin ve şöyle deyin: «Biz, senin Rabbinin elçileriyiz. İsrâiloğulları’nı artık bizimle gönder de onlara daha fazla işkence etme! Biz, sana Rabbinden bir mûcize getirdik. Selâm ve selâmet, doğru yolu tutanlara olsun!»”
48: “«Şüphesiz bize, azabın, peygamberleri yalanlayıp doğru yoldan yüz çevirenlerin tepesine ineceği vahyolundu.»”
TEFSİR:
Mûsâ
(a.s.) korkusuna gerekçe olarak:
›Firavun’un kendilerini cezalandırmakta acele edeceğini, düşmanca
muamelesinde ileri gideceğini, daveti tamamlayıp mûcize gösterinceye kadar
sabredemeyeceğini, dolayısıyla da ona gitmenin hayırlı bir netice hâsıl
etmeyeceğini;
›Veya bu sebeple onun azgınlığının büsbütün artacağını, zulüm ve
inkârında daha da ileri gideceğini belirtmiştir.
Demek
ki Firavun, yaptığı zulümler ve zorbalıklar sebebiyle herkesin gözünü
korkutmuştu ve gerçekten korkulacak bir mevkide bulunuyordu. Bunun üzerine
Cenâb-ı Hak, yardım ve desteğinin onlarla beraber olduğunu, her şeyi işitip
gördüğünü, dolayısıyla onları koruyup kollayacağını müjdeleyerek kalplerini
teskin buyurdu. Korkuyu bir kenara bırakarak Firavun’a gitmelerini,
kendilerinin Allah’ın peygamberi olduğunu söylemelerini ve artık
İsrâiloğullarına zulümden vazgeçip onları serbest bırakmasını istemelerini
emretti.
Hz.
Mûsâ ile Hârûn’un tebliğinin esası şuydu:
›Allah’ın gösterdiği doğru yolda yürüyenler, hem dünyada hem de
âhirette selâmet, saadet ve emniyete kavuşacaklardır.
›Peygamberi yalanlayan ve onun çağırdığı doğru yoldan yüz
çevirenler ise dünyada helâk edici musibetlere, âhirette de ebedi azaba
müstahak olacaklardır.
Hâsılı
Hz. Mûsâ ve Hz. Hârûn, büyük bir acziyet içinde ve tam bir teslimiyetle Allah’a
sığınmışlar, Allah da yardım ve korumasıyla onların imdâdına yetişmiştir.
Anlatıldığına
göre bir zamanlar Bağdat’ta bir kıtlık oldu. Halk toplandı ve şikâyetlerini bir
dilekçeyle vezir Ali b. İsa’ya arzettiler. Vezir dilekçeyi okudu ve arkasına
şöyle yazdı: “Ben gökyüzü değilim ki size su vereyim, yeryüzü değilim ki sizi
doyurayım. Siz iyisi mi Rabbinize müracaat edin!”
Hz.
Mûsâ ve Hz. Hârûn, Cenab-ı Hakk’ın istediği şekilde Firavun’a gidip onu İslâm’a
davet ettiler:
İnnâ kad ûhiye ileynâ enne-l’ażâbe ‘alâ men keżżebe vetevellâ
1.
Ömer Çelik Meali
“«Şüphesiz bize, azabın, peygamberleri yalanlayıp doğru yoldan yüz çevirenlerin tepesine ineceği vahyolundu.»”
2.
Diyanet Vakfı Meali
Hakikaten bize vahyolundu ki: (Peygamberleri) yalanlayan ve yüz çevirenlere azap edilecektir.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
46,47,48. Allah: Korkmayın, dedi; Ben sizinle beraberim; görür ve işitirim. Ona gidin şöyle söyleyin: "Doğrusu biz senin Rabbinin elçileriyiz. İsrailoğullarını bizimle beraber gönder, onlara azabetme; Rabbinden sana bir mucize getirdik; selam, doğru yolda gidene olsun! Doğrusu bize, yalanlayıp sırt çevirene azap edileceği vahyolundu."
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
“Şüphesiz bize, azabın yalanlayan ve yüz çevirenlere olacağı vahyolundu.”
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
"Bize kesin olarak vahyolundu ki, azab şüphesiz (gerçeği) inkâr edip ona sırt çevirenleredir."
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
İnan ki bize şöyle vahyolundu: her halde azâb, tekzib edin yüz çevirenedir
7.
Hasan Basri Çantay Meali
«Bize şu hakıykat vahy olundu ki şübhesiz azâb, (peygamberleri) tekzîb edenlerin ve (Hakdan) yüz çevirenlerin tepesindedir».
8.
Hayrat Neşriyat Meali
“Doğrusu biz (öyle kimseleriz ki), gerçekten bize: 'Şübhesiz azab,(peygamberleri) yalanlayanlar ve (haktan) yüz çevirenler üzerinedir' diye vahyolundu.”
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Gerçekten bize vahy olundu ki, azab, muhakkak olarak Peygamberleri inkâr edenlere ve imandan yüz çevirenleredir.”
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
«Muhakkak bize vahyolundu ki, şüphe yok azap, tekzîp eden ve yüz çeviren kimse üzerinedir.»
11.
Ümit Şimşek Meali
“Bize şu da vahyedildi ki, azap yalanlayanların ve yüz çevirenlerin üzerinedir.”
12.
Yusuf Ali (English) Meali
"´Verily it has been revealed to us that the Penalty (awaits) those who reject and turn away.´"
Yaptığı iyiliği başa kakmak ile ilgili ayetler.
"Ey iman edenler! Başa kakmak ve incitmek suretiyle yaptığınız iyilikleri boşa çıkarmayın!" (Bakara s ...
Müminin mümine gıyabında dua etmesi ile ilgili ayetler.
“Bunlardan sonra gelenler şöyle derler: Rabbimiz! Bizi ve bizden önce gelip geçmiş imanlı kar ...
Şifa; deva demektir. Şifa; insanın hastalıktan kurtulması, sıhhat bulması, iyilik bulması anlamlarına gelir. Peki hastalara ne şifa olur?
KUR’AN’DA G ...
İster din ister dünya nimeti olsun bir kimsenin sahip olduğu nimetin elinden çıkmasını istemek anlamındaki hasedin haram kılınmıştır.
HASET İLE İLGİL ...
Rabbine kul olmayı en yüce bir pâye olarak gören/görmesi gereken ve bu şuurla hayatını tanzim eden mü’mini, Rabbimiz çeşitli vasıflarla vasıflandırmış ...
