Tâhâ
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 135 âyettir. İsmini birinci âyetinde yer alan
“Tâ. Hâ” mukataa harflerinden almıştır. Bazı kaynaklarda surenin “Mûsâ sûresi”
ve “Kelîm sûresi” diye isimlendirildiği de görülür. Mushaf tertîbine göre 20,
iniş sırasına göre 45. sûredir.
Hz.
Ömer’in bu sûre vesilesiyle müslüman olduğu rivayet edilir. Hâdise özetle şöyle
vuku bulmuştur:
Başlangıçta
İslâm’ın yaman düşmanlarından biri olan Ömer b. Hattab, Resûlullah (s.a.s.)’i
öldürmeye kastetmişti. Ömer bu niyetle yola çıktığında bir adama rastlar. Adam
ona: “Sen önce kız kardeşinin ve eniştenin müslüman olduğunu bilmelisin” der.
Bunu duyan Ömer doğruca kız kardeşinin evine gider. Orada kardeşi Fatma ve
eniştesi Said b. Zeyd’in, Habbab b. Eret’in yanında yazılı bir kağıt
parçasından bir şeyler öğrendiklerini görür. Fatma ağabeyinin geldiğini görünce
kağıt parçasını hemen bir yere saklamaya çalışırsa da, okunanları duyan Ömer
onlara sorular sormaya başlar. Daha sonra eniştesini döver ve kocasını korumaya
çalışan kız kardeşini yaralar. Sonunda her ikisi de “Evet müslüman olduk, ne
yaparsan yap!” derler. Ömer, kız kardeşinin başından akan kandan müteessir ve
müteellim olarak: “Okuduğunuz şeyi bana gösterin” der. Kız kardeşi kağıdı
yırtmayacağına dair ondan yemin alır ve “Temizlenmeden ona dokunamazsın” der.
Bunun üzerine Ömer (r.a.) yıkanır ve Tâhâ sûresinin yazılı olduğu kağıdı
okumaya başladığında: “Ne mükemmel bir şey!” diye nâra atmaktan kendini alamaz.
Bunu duyan Habbâb, gizlendiği yerden çıkarak: “Allah’a yemin olsun ki, O sana
Peygamberi’nin davetini tebliğe hizmet ettirecektir. Çünkü dün Nebiyy-i Ekrem
(s.a.s.)’in: «Rabbim, ya Hakem b. Hişâm[1]
ya da Ömer b. Hattap’la İslâm’ı teyîd eyle!» diye dua ettiğini duydum. Ey
Ömer Allah’a dön, Allah’a dön!” telkininde bulunur. Bu sözler o kadar ikna
edici olur ki Hz. Ömer Habbab’la birlikte, İslâm’ı kabul etmek üzere Resûlullah
(s.a.s.)’in yanına gider ve kelime-i şehâdet getirerek İslâm’la şereflenir. (İbn
Hişam, es-Sîre, I, 271 vd.)
[1] Hakem b. Hişâm, Ebû Cehil
diye meşhur olan müşriğin ismidir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada yirminci, iniş sırasına göre kırk beşinci sûredir. Meryem sûresinden sonra, Vâkıa sûresinden önce Mekke’de inmiştir. 130 ve 131. âyetlerin Medine’de nâzil olduğuna dair bir rivayet de vardır. Hz. Ömer’in İslâmiyet’i kabul edişiyle ilgili meşhur rivayette Ömer’in, kız kardeşi ve eniştesinin evine baskın yaptığında işittiği ve çok etkilendiği âyetlerin Tâhâ sûresinin âyetleri olduğu ve bu olayın peygamberliğin beşinci yılında cereyan ettiği dikkate alınarak, genellikle Mekke döneminin ortalarına doğru indiği kabul edilir. Kaynaklarda nüzûlü için belirli bir sebepten söz edilmez. Geldiği dönemin şartları ve sûrenin içeriği, Hz. Peygamber’e ve müminlere teselli verip onların moralini yükseltmeyi amaçladığını göstermektedir.
Konusu
Sûre,
Kur’ân-ı Kerîm’in indiriliş gâyesini belirterek, Resûlullah (s.a.s.)’i tesellî
ederek ve her şeyin sahibi olan Allah Teâlâ’yı tanıtarak söze başlar. İçinde
alınacak çok mühim dersler ve ibretler olan Hz. Mûsâ’nın kıssasını; hususiyle
peygamber olduktan sonra hem Firavun hem de kendi kavmiyle olan mücâdelesini
uzun uzadıya beyân eder. Arada kıyâmetin dehşetli sahnelerinden manzaralar
arzederek münkirleri bekleyen hazin âkıbet ve korkunç azabı hatırlatır. Sonunda
kısaca Âdem-İblîs kıssasına temas ederek, Allah’ı zikretmek, O’nu hiç
unutmamak, dünyaya gönül bağlamamak, ibâdetlere, bunlar içinde de özellikle
namaza fert, aile ve toplum olarak devam etmek, dinin tebliğinde sabır ve sebat
göstermek gibi İslâm’ın cihanşumûl kaidelerini telkinle sözü nihâyete erdirir.
Fazileti
Resûlullah
(s.a.s.) buyurur:
“Tâhâ
ve Yâsîn sûrelerini işiten melekler şöyle derler: «Bunların kendilerine
gönderildiği ümmete ne mutlu, bunları taşıyan gönüllere ne mutlu, bunları
okuyan dillere ne mutlu!»” (Dârimî, Fezâilü’l-Kur’an 20)
123: Allah buyurdu ki: “Birbirinize düşman olarak hepiniz cennetten inin. Size benden doğru yolu gösteren bir rehber geldiği zaman, kim o rehberime uyarsa artık o, dünyada asla yolunu şaşırmayacak, âhirette de sıkıntı çekmeyecektir.”
TEFSİR:
Allah’tan
gelecek “hidâyet yani doğru yol rehberi”nden maksat, peygamber ve kitaptır.
Cenâb-ı Hak bunlar vasıtasıyla doğru yolunu insanlara bildirmektedir. Yaşadığı
dönem itibariyle kim Peygamber’i tasdik eder, getirdiği kitâba inanır ve
bunların gösterdiği yolda yürürse dünyada doğru yoldan sapmaz; âhirette de azab
olunmak sûretiyle bedbaht olmaz, sıkıntıya düşmez.
Allah buyurdu ki: “Birbirinize düşman olarak hepiniz cennetten inin. Size benden doğru yolu gösteren bir rehber geldiği zaman, kim o rehberime uyarsa artık o, dünyada asla yolunu şaşırmayacak, âhirette de sıkıntı çekmeyecektir.”
2.
Diyanet Vakfı Meali
Dedi ki: Birbirinize düşman olarak hepiniz oradan (cennetten) inin! Artık benden size hidayet geldiğinde, kim benim hidayetime uyarsa o sapmaz ve bedbaht olmaz.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
Onlara şöyle dedi: "Birbirinize düşman olarak hepiniz oradan inin. Elbet size Benden bir yol gösteren gelir; Benim yoluma uyan ne sapar ve ne de bedbaht olur."
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Allah, şöyle dedi: “Birbirinize düşman olarak hepiniz oradan inin. Eğer tarafımdan size bir yol gösterici (kitap) gelir de, kim benim yol göstericime uyarsa artık o, ne (dünyada) sapar ne de (ahirette) sıkıntı çeker.”
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Allah (onlara) şöyle dedi: "Birbirinize düşman olmak üzere hepiniz oradan (cennetten) inin. Artık benden size bir hidayet (kitab) geldiği zaman, kim benim hidayetime uyarsa işte o, sapıklığa düşmez ve (ahirette) zahmet çekmez.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Buyurdu ki: inimiz ikiniz de oradan hepiniz, ba'zınız ba'zınıza düşman olarak, sonra ne zaman size benden bir hidayetçi gelir de her kim hidayetçime uyarsa işte o dalâlete düşmez ve bedbaht olmaz
7.
Hasan Basri Çantay Meali
(Şöyle) buyurdu: «Kiminiz kiminize düşman olarak hepiniz oradan inin. Artık ne zaman benden size hidâyet gelir de kim benim hidâyetime uyarsa o (dünyâda) sapmaz, (âhiretde de) bedbaht olmaz».
8.
Hayrat Neşriyat Meali
(Onlara) şöyle buyurmuştu: “Birbirinize düşman olarak hep birlikte oradan inin! Artık benden size bir hidâyet geldiğinde, kim benim hidâyetime tâbi' olursa, (o) ne dalâlete düşer, ne de bedbaht olur!”
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Allah şöyle buyurdu: “- Birbirinize (dünyada nesliniz) düşman olmak üzere hepiniz oradan (cennet'den) ininiz. Artık benden size bir hidayet (kitab) geldiği zaman, kim benim hidayetime uyarsa işte o, sapıklığa düşmez ve ahirette zahmet çekmez.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Buyurdu ki: «Bazınız bazınıza düşman olarak hepiniz oradan ininiz, ne vakit size benden bir hidâyet getir de kim hidâyete tâbi olursa artık dalâlete düşmez ve şekavete uğramaz.»
11.
Ümit Şimşek Meali
Buyurdu ki: Birbirinize düşman olarak hepiniz oradan inin. Benden size bir hidayet eriştiğinde Benim doğru yoluma uyan kimse asla sapmaz ve bedbaht da olmaz.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
He said: "Get ye down, both of you,- all together, from the Garden, with enmity one to another: but if, as is sure, there comes to you Guidance from Me, whosoever follows My Guidance, will not lose his way, nor fall into misery.
