Tâhâ
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 135 âyettir. İsmini birinci âyetinde yer alan
“Tâ. Hâ” mukataa harflerinden almıştır. Bazı kaynaklarda surenin “Mûsâ sûresi”
ve “Kelîm sûresi” diye isimlendirildiği de görülür. Mushaf tertîbine göre 20,
iniş sırasına göre 45. sûredir.
Hz.
Ömer’in bu sûre vesilesiyle müslüman olduğu rivayet edilir. Hâdise özetle şöyle
vuku bulmuştur:
Başlangıçta
İslâm’ın yaman düşmanlarından biri olan Ömer b. Hattab, Resûlullah (s.a.s.)’i
öldürmeye kastetmişti. Ömer bu niyetle yola çıktığında bir adama rastlar. Adam
ona: “Sen önce kız kardeşinin ve eniştenin müslüman olduğunu bilmelisin” der.
Bunu duyan Ömer doğruca kız kardeşinin evine gider. Orada kardeşi Fatma ve
eniştesi Said b. Zeyd’in, Habbab b. Eret’in yanında yazılı bir kağıt
parçasından bir şeyler öğrendiklerini görür. Fatma ağabeyinin geldiğini görünce
kağıt parçasını hemen bir yere saklamaya çalışırsa da, okunanları duyan Ömer
onlara sorular sormaya başlar. Daha sonra eniştesini döver ve kocasını korumaya
çalışan kız kardeşini yaralar. Sonunda her ikisi de “Evet müslüman olduk, ne
yaparsan yap!” derler. Ömer, kız kardeşinin başından akan kandan müteessir ve
müteellim olarak: “Okuduğunuz şeyi bana gösterin” der. Kız kardeşi kağıdı
yırtmayacağına dair ondan yemin alır ve “Temizlenmeden ona dokunamazsın” der.
Bunun üzerine Ömer (r.a.) yıkanır ve Tâhâ sûresinin yazılı olduğu kağıdı
okumaya başladığında: “Ne mükemmel bir şey!” diye nâra atmaktan kendini alamaz.
Bunu duyan Habbâb, gizlendiği yerden çıkarak: “Allah’a yemin olsun ki, O sana
Peygamberi’nin davetini tebliğe hizmet ettirecektir. Çünkü dün Nebiyy-i Ekrem
(s.a.s.)’in: «Rabbim, ya Hakem b. Hişâm[1]
ya da Ömer b. Hattap’la İslâm’ı teyîd eyle!» diye dua ettiğini duydum. Ey
Ömer Allah’a dön, Allah’a dön!” telkininde bulunur. Bu sözler o kadar ikna
edici olur ki Hz. Ömer Habbab’la birlikte, İslâm’ı kabul etmek üzere Resûlullah
(s.a.s.)’in yanına gider ve kelime-i şehâdet getirerek İslâm’la şereflenir. (İbn
Hişam, es-Sîre, I, 271 vd.)
[1] Hakem b. Hişâm, Ebû Cehil
diye meşhur olan müşriğin ismidir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada yirminci, iniş sırasına göre kırk beşinci sûredir. Meryem sûresinden sonra, Vâkıa sûresinden önce Mekke’de inmiştir. 130 ve 131. âyetlerin Medine’de nâzil olduğuna dair bir rivayet de vardır. Hz. Ömer’in İslâmiyet’i kabul edişiyle ilgili meşhur rivayette Ömer’in, kız kardeşi ve eniştesinin evine baskın yaptığında işittiği ve çok etkilendiği âyetlerin Tâhâ sûresinin âyetleri olduğu ve bu olayın peygamberliğin beşinci yılında cereyan ettiği dikkate alınarak, genellikle Mekke döneminin ortalarına doğru indiği kabul edilir. Kaynaklarda nüzûlü için belirli bir sebepten söz edilmez. Geldiği dönemin şartları ve sûrenin içeriği, Hz. Peygamber’e ve müminlere teselli verip onların moralini yükseltmeyi amaçladığını göstermektedir.
Konusu
Sûre,
Kur’ân-ı Kerîm’in indiriliş gâyesini belirterek, Resûlullah (s.a.s.)’i tesellî
ederek ve her şeyin sahibi olan Allah Teâlâ’yı tanıtarak söze başlar. İçinde
alınacak çok mühim dersler ve ibretler olan Hz. Mûsâ’nın kıssasını; hususiyle
peygamber olduktan sonra hem Firavun hem de kendi kavmiyle olan mücâdelesini
uzun uzadıya beyân eder. Arada kıyâmetin dehşetli sahnelerinden manzaralar
arzederek münkirleri bekleyen hazin âkıbet ve korkunç azabı hatırlatır. Sonunda
kısaca Âdem-İblîs kıssasına temas ederek, Allah’ı zikretmek, O’nu hiç
unutmamak, dünyaya gönül bağlamamak, ibâdetlere, bunlar içinde de özellikle
namaza fert, aile ve toplum olarak devam etmek, dinin tebliğinde sabır ve sebat
göstermek gibi İslâm’ın cihanşumûl kaidelerini telkinle sözü nihâyete erdirir.
Fazileti
Resûlullah
(s.a.s.) buyurur:
“Tâhâ
ve Yâsîn sûrelerini işiten melekler şöyle derler: «Bunların kendilerine
gönderildiği ümmete ne mutlu, bunları taşıyan gönüllere ne mutlu, bunları
okuyan dillere ne mutlu!»” (Dârimî, Fezâilü’l-Kur’an 20)
2: Biz bu Kur’an’ı sana güçlük çekip bedbaht olasın diye indirmedik.
3: Onu ancak Allah’tan korkanlara bir öğüt olsun diye indirdik.
4: O Kur’an, yeri ve yüce gökleri Yaratan tarafından parça parça indirilmiştir.
TEFSİR:
Kur’ân-ı
Kerîm, Allah’tan korkan; âhiret hesâbından ve azâbından sakınanlara ilâhî
hakikatleri hatırlatan, gönülleri uyandırıp akıllara istikâmet veren tesirli
bir öğüttür. Yoksa Yüce Rabbimiz onu, Peygamberimiz’e ve ümmetine meşakkat
çektirmek, onları zahmete koşup netice itibariyle bedbaht kılmak için
indirmemiştir. Aksine onlara, maddi ve mânevî güçlerine, sahip oldukları
istidat ve kabiliyetlerine uygun olarak belli sorumluluklar yükleyip neticede
onları ebedî saadete eriştirmek için büyük bir rahmet tecellisi olarak
lutfetmiştir. Okunması, ezberlenmesi, anlaşılması ve yaşanması ümmet-i
Muhammed’e kolay gelsin diye de onu tedrîcî olarak, yavaş yavaş, peyderpey
indirmiştir. Eğer Kur’ân-ı Kerîm yekpâre bir bütün halinde inseydi, onu lâfız,
mâna ve muhtevâsıyla yüklenip taşımaya değil bir insanın, dağların bile takati
yetmezdi.
Âyet-i
kerîmelerin iniş sebebiyle ilgili olarak rivayet edilen şu ibretli hâdiseler,
bu hakîkatin daha iyi anlaşılmasını sağlar:
›Kur’ân-ı Kerîm’in inmeye başlamasıyla birlikte Resûl-i Ekrem
(s.a.s.) ashâbıyla birlikte kalkıp gece namazı kılmaya başladılar. Efendimiz’in
uzun uzun ibâdet ettiğini, ibâdet ederken adeta kendini yorduğunu gören Kureyş
müşrikleri: “Bak, atalarının ve bizim dinimizi terk etmekle nasıl sıkıntıya
düşüyorsun, ne kadar bedbaht oluyorsun!” dediler. Peygamberimiz (s.a.s.) de: “Hayır,
aksine ben, âlemlere rahmet olarak gönderildim” buyurdu. Onların: “Hayır
tam tersine sen elbette bedbahtsın” demeleri üzerine Allah Tealâ bu âyet-i
kerîmeyi indirdi. (Vâhidî, Esbâbu’n-nüzûl, s. 312; Fahreddin er-Râzî, Mefâtîhu’l-gayb,
XXII, 4)
›Resûlullah
(s.a.s.)’e: “Ey örtünüp bürünen Rasûlüm! Geceleyin kalk, az bir kısmı
dışında geceyi ibâdetle geçir!” (Müzzemmil 73/1-2) âyet-i kerîmeleri nâzil
olunca geceleri kalkıp namaz kılmaya başladı. O kadar çok kıyamda duruyordu ki
ayakları şiştiğinden bir sağ ayağı üzerinde durup sol ayağını, bir sol ayağı
üzerinde durup sağ ayağını dinlendirmek zorunda kalıyordu. İşte bunun üzerine “Tâ.Hâ.
Biz bu Kur’an’ı sana güçlük çekip bedbaht olasın diye indirmedik....”
âyet-i kerîmeleri nâzil oldu. (Âlûsî, Rûhu’l-me‘ânî, XVI,148)
Habîb-i
Ekrem (s.a.s.)’in âşıklarından İmam Bûsirî diyor ki:
“Ben,
ayakları şişinceye kadar namaz kılarak, gecelerini ibâdetle ihyâ eden
Resûlullah (s.a.s.)’in sünnetine tâbî olamadım, kendime zulmettim.”
›Resûlullah (s.a.s.) ve ashâbı geceyi ihyâ ederken uzun süre namaz
kıldıklarından ötürü göğüslerine ip bağlıyorlardı. Daha sonra bu ve “Artık
Kur’an’dan kolayınıza gelen miktarı okuyun” (Müzzemmil 73/20) gibi âyet-i
kerîmeler nâzil olarak bu ibâdet onlara tahfif edildi. (bk. Taberî, Câmi‘u’l-beyân,
XVI, 172)
Kur’ân-ı
Kerîm’in en önemli hedefi ise zat, isim ve sıfatlaryla Yüce Allah’ı tanıtmak ve
mü’minlerde yüksek bir mârifetullah bilgi ve şuurunu oluşturmaktır:
Biz bu Kur’an’ı sana güçlük çekip bedbaht olasın diye indirmedik.
2.
Diyanet Vakfı Meali
2, 3. Biz, Kur'an'ı sana, güçlük çekesin diye değil, ancak Allah'tan korkanlara bir öğüt olsun diye indirdik.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
2,3,4. Kuran'ı sana, sıkıntıya düşeşin diye değil, ancak Allah'tan korkanlara bir öğüt ve yeri ve yüce gökleri yaratanın katından bir Kitap olarak indirdik.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
2,3. (Ey Muhammed!) Biz, Kur’an’ı sana sıkıntı çekesin diye değil, ancak (Allah’ın azabından) korkacaklara bir öğüt (bir uyarı) olsun diye indirdik.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Ey Muhammed! Kur'ân'ı sana sıkıntıya düşesin diye indirmedik.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Kur'anı sana bedbaht olasın diye indirmedik
7.
Hasan Basri Çantay Meali
2,3,4. Biz Kur'ânı sana zahmet çekesin diye değil, ancak (Allahdan) korkacak kimselere bir öğüd ve yerle o yüce yüce gökleri yaradanın tedricen indirdiği bir (kitâb) olmak üzere indirdik.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
(Ey Resûlüm!) Sana Kur'ân'ı, sıkıntı çekesin diye indirmedik.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
(Ey Rasûlüm), Kur'an'ı sana eziyet çekesin diye indirmedik;
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Bu Kur'an'ı sana meşakkate düşesin diye indirmedik.
11.
Ümit Şimşek Meali
Biz Kur'ân'ı sana güçlük çekmen için indirmedik.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
We have not sent down the Qur´an to thee to be (an occasion) for thy distress,
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Tâ-Hâ Sûresi 2. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
"Göklerde ne var, yerde ne varsa hepsi Allah’ı tesbih eder. O, kudreti dâimâ üstün gelen, her hükmü ve işi hikmetli ve sağlam olandır." (Saf Sûresi ...
"Meryem oğlu İsa da: “Ey İsrâiloğulları! Ben size Allah tarafından gönderilmiş bir peygamberim; daha önce inen Tevrat’ı doğrulamak ve benden sonra g ...
"Allah’a ve Rasûlü’ne gerektiği gibi inanır, mallarınızla ve canlarınızla Allah yolunda cihâd edersiniz. Eğer bilirseniz, sizin için hayırlı olan bu ...
