Hicr
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 99 âyettir. İsmini 80. âyette geçen اَلْحِجْرُ (hicr) kelimesinden alır. Hicr, Sâlih
(a.s.)’ın peygamber olarak gönderildiği Semûd kavminin yaşadığı bölgenin
adıdır. Muhtemelen korunaklı bir bölge olması sebebiyle bu adı almış olabilir.
Yalnız kelimenin Arapça aslında mâni olmak, mahrum etmek gibi mânaların olması,
sûrenin ciddi bir ikaz taşıdığını da göstermektedir. Mushaf tertîbine göre 15,
iniş sırasına göre 54. sûredir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada on beşinci, iniş sırasına göre elli dördüncü sûredir. Yûsuf sûresinden sonra, En‘âm sûresinden önce Mekke döneminde, müşriklerin Hz. Peygamber’e ve müslümanlara yaptıkları baskıların şiddetlendiği yıllarda nâzil olmuştur (bk. âyet 94). İbn Âşûr’a göre (XIII, 6) bi‘setin (Hz. Peygamber’e vahyin gelmeye başlamasının) dördüncü yılının sonunda inmiştir. 87. âyetin Medine’de indiği yolundaki bilgi itimada şayan görülmemektedir.
Konusu
Hicr
sûresi, Resûlullah (s.a.s.)’in davetini kabul etmeyen, onu inkâr eden, hatta
onunla alay edenleri ikaz ve tehditle başlar. Önceki peygamberlere de aynı
tavrın sergilendiğini haber vererek Peygamberimiz (s.a.s.)’i teselli buyurur.
Kur’an’ın ve onu tebliğ edenin ilâhî muhafaza altında olduğunu, netice
itibariyle hakkın gâlip geleceğini müjdeler. Allah Teâlâ’nın gökte ve yerdeki
bir kısım kudret ve azamet nişânelerine temasla yeniden dirilişin gerçekliğine
işaret eder. Hz. Âdem ve İblîs kıssasını, Hz. İbrâhim, Hz. Lût, Eyke ve Hicr
halkı kıssalarını hulâsaten anlatarak hak ile bâtıl arasındaki mücâdeleyi
gözler önüne serer. Kur’an’ın ehemmiyetine, Resûlullah (s.a.s.)’in vazife ve
mesuliyetine dikkat çekerek, son nefese kadar kulluk telkiniyle sözü tamamlar.
28: Hani Rabbin meleklere şöyle demişti: “Ben pişmemiş kuru çamurdan, şekillenmiş kara balçıktan bir insan yaratacağım.”
29: “Yaratılışını tamamlayıp onu insan olarak düzenlediğim ve içine kendi ruhumdan üflediğim zaman, ona secde ederek yerlere kapanın.”
30: Bunun üzerine bütün melekler hep birlikte secdeye kapandılar.
31: İblîs hâriç. O, secde edenlerle beraber olmaktan kaçındı.
TEFSİR:
İnsan
madde ve mâna, beden ve ruh olmak üzere iki yönlü yaratılmıştır. Maddesi
topraktan, mânası ise “Ona kendi ruhumdan üflediğimde” (Hicr 15/29)
beyânında ifadesini bulduğu şekliyle kendisine Allah tarafından üflenen
ruhtandır. Cenâb-ı Hakk’ın, “rûhumdan” buyurarak insan ruhunu kendi zâtına
izâfe etmesi, insanın esas şeref, kerem ve üstünlüğünün bedenî cihetinden
değil, ilâhî nefha olan ruhî cihetinden geldiğini gösterir.
Allah
Teâlâ’nın, insana rûhundan üflemesi, temsîlî bir ifadedir. Bu, Cenâb-ı Hakk’ın
kendisindeki bâzı husûsiyetleri kuluna onun istîdâd ve iktidârı nispetinde
vermesi demektir. İnsan, aldığı bu ilâhî emânetin feyiz, bereket ve gücüyle
Rabbini tanır, O’na kul olur. İlâhî sırlara tâkati nispetinde vâkıf olur. Bu
vukûfiyetin merkezi ise, kalptir.
Rûhu
iki mertebede mütâlaa edebiliriz:
Birincisi;
rûh-i sultânî: Emir âlemindendir. Bedenden ayrıdır. Bedenle beraber olması,
onun üzerinde tasarrufta bulunması iledir. Bedenin çürüyüp yok olması, ona tesir
etmez. Ancak bu sûretle bedenî arzular üzerindeki tasarrufu sonna erer. Rûh-i
sultânîye sahip olmak, insanı üç esaslı görevle sorumlu ve bu görevleri yerine
getirme konusunda yeterli bir güç ve kabiliyetle donanımlı kılar:
Nefsini tanımak; kendi varlığını, bunun nereden gelip nereye
gittiğini bilmek,
Kendisini yoktan yaratanı bilmek; Rabbini tanımak,
Rabbine karşı acizliğini ve muhtaçlığını bilmek; hiçliğe ulaşmak.
İkincisi; rûh-i hayvânî: Halk âlemindendir. Bedenin tüm
uzuvlarına yayılmıştır. Esas hükümranlığı kan üzerindedir. Merkezi beyindir.
Fiil ve hareketlerin başlangıç noktasıdır. Eğer hayvânî rûh olmasaydı, hiçbir
eser vücûda gelmezdi. İşte insanın fiilleri, bu sultânî rûh ile hayvânî rûhun
sahip olduğu özellikler ve bunların ortaklaşa münasebetleri içinde ortaya
çıkar.
Âdem’in
beden ve ruhuyla yaratılışı tamamlanınca Cenâb-ı Hak meleklere ona secde
etmesini emreder. Meleklerin hepsi birlikte ona secde ederler. Fakat İblîs
secde etmez; secde edenlerle beraber olmaktan kaçınır. (bk. Bakara 2/34;
A‘râf 7/11)
Hâdisenin ilerleyen safhasında Cenâb-ı Hak’la İblîs
arasında şöyle bir konuşma geçer:
Ancak İblîs, secde edenlerle beraber olmaktan çekindi.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Şeytan müstesna. O secde edenler ile beraber bulunmaktan kaçındı.
11.
Ümit Şimşek Meali
İblis hariç. O secde edenlerle beraber olmaktan kaçındı.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Not so Iblis: he refused to be among those who prostrated themselves.
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Hicr Sûresi 31. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
"Göklerde ne var, yerde ne varsa hepsi Allah’ı tesbih eder. O, kudreti dâimâ üstün gelen, her hükmü ve işi hikmetli ve sağlam olandır." (Saf Sûresi ...
"Meryem oğlu İsa da: “Ey İsrâiloğulları! Ben size Allah tarafından gönderilmiş bir peygamberim; daha önce inen Tevrat’ı doğrulamak ve benden sonra g ...
"Allah’a ve Rasûlü’ne gerektiği gibi inanır, mallarınızla ve canlarınızla Allah yolunda cihâd edersiniz. Eğer bilirseniz, sizin için hayırlı olan bu ...
