Vâkıa sûresi Mekke’de nâzil
olmuştur. 96 âyettir. İsmini, kıyametin isimlerinden biri olan ve “hâdise,
olay” gibi mânalara gelen birinci âyetteki اَلْوَاقِعَةُ
(vâkıa) kelimesinden
alır. Mushaftaki sıralamada 56, iniş sırasına göre 46. suredir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada elli altıncı, iniş sırasına göre kırk altıncı sûredir. Tâhâ sûresinden sonra, Şuarâ sûresinden önce Mekke’de nâzil olmuştur. Sadece 81-82. âyetlerinin Medine’de indiği rivayet edilmiştir; fakat bunların önceki ve sonraki âyetlerle konu ve üslûp açısından bir bütün oluşturması bu rivayetin gerçekliğinde tereddüt uyandırmaktadır (Derveze, III, 100). İbn Atıyye de bu sûredeki bazı âyetlerin Medine’de veya bir sefer sırasında indiğine dair rivayetlerin sağlam olmadığını belirtir (V, 238).
Konusu
Kıyâmetin
kopuşuyla beraber insanların, sâbikûn, ashâb-ı meymene ve ashâb-ı meş’eme olmak
üzere üç gruba ayrılacağı ve bunların âhirette karşılaşacakları iyi ya da kötü
neticeler dikkat çekici bir üslup ve tablolarla haber verilir. Allah Teâlâ’nın
bunları yapabilecek kudrete sahip olduğunun açık delilleri bildirilir.
Kur’an’ın belli vasıfları ve büyük bir nimet olduğu hatırlatıldıktan sonra,
kaçınılmaz ölüm gerçeği akılları susturacak ve hisleri donduracak dehşetli
yönleriyle dikkatlere sunulur. Başta bahsedilen üç grubun âkıbeti tekrar hülâsa
edilerek sûre nihâyete erer.
Fazileti
Abdullah
b. Mesud (r.a.)’ı ölüm hastalığında ziyaret eden Hz. Osman:
“-
Sana beytülmalden bir bağışta bulunulmasını emredeyim mi?” diye sorar. İbn
Mesud buna ihtiyacı olmadığını söyler. Osman (r.a.):
“-
Senden sonra hiç olmazsa kızlarına kalır” deyince İbn Mesud (r.a.):
“- Sen kızlarımı merak etme. Ben onlara her gece
Vâkıa sûresini okumalarını öğrettim. Zira ben Resûlullah (s.a.s.)’in «Her
kim her gece Vâkıa sûresini okursa ona fakirlik dokunmaz» buyurduğunu
işitmiştim” der. (İbn Hanbel, Fedâilü’s-Sahâbe, II, 726)
84: O vakit can çekişenin yanında bulunan sizler, elinizden bir şey gelmez, sadece çâresizlik içinde seyredersiniz.
85: Biz ona sizden daha yakınızdır, fakat siz göremezsiniz.
86: Eğer siz yeniden diriltilip hesâba çekilmeyecek, ceza görmeyecekseniz;
87: Lutfen çıkmakta olan o canı geri çevirin; eğer iddianızda tutarlı ve doğru iseniz!
TEFSİR:
Esasen
herkes istediği gibi davranmakta serbesttir. Fakat ölüm vakti geldiği zaman bu
serbestlik ortadan kalkacak, iradeler soyulup alınacak ve mecburi bir
istikamete doğru, sadece Allah’ın irade ve emrinin geçerli olduğu zaruri,
uhrevî bir yürüyüş başlayacaktır. Hiç kimsenin artık çıkmak üzere boğaza
dayanmış canı geri çevirmeye, o zaruri gidişi durdurmaya gücü yetmeyecektir.
Böylece Allah Teâlâ, öldükten sonra dirilmeyi inkâr edenleri, kimsenin
kaçamadığı ölüm gerçeği üzerinde düşünmeye, kendisinin kullar üzerindeki mutlak
güç ve hâkimiyetini kabullenmeye çağırmakta, başaramayacakları bir işe sevk
ederek onlara hem acziyetlerini tattırtmak, hem de hakikati idrak etmelerini
sağlayıp ebedi kurtuluşlarına imkân tanımaktadır.
Ölümün
bir yaşı yoktur. Hayata gözlerini yeni açmış masum bir yavrudan yüz yaşına
değnek dayamış ihtiyara kadar her yaşta insan ölmeye adaydır. Eğer vaktimiz
olur da İstanbul’daki çocuk mezarlarından herhangi birinde günün herhangi bir
saatinde bir müddet bulunup oraya gelen çocuk cenazelerini izleme fırsatı
bulabilirsek, gördüğümüz manzara hiçbir şey konuşmaya gerek duymaksızın gerçeği
tüm netliğiyle anlamamıza yardımcı olacaktır. Henüz yeni doğmuş bebekler; üç
aylık, altı aylık, bir yaşında yavrular; üç yaşında beş yaşında çocuklar
hayatlarının baharında kabre uzanıyor, âhiret yolculuklarına başlıyorlar.
Taptaze kabir başlarında kalpleri kırık, yüzleri buruk, gözleri yaşlı anneler,
babalar…
Şu
hâtıra ölümün acısını kalplere sindiren, göz ve gönüllerimizi fânî dünyadan
çevirip ebedî âhiret âlemine yönlendiren ne hazîn bir manzarayı dile
getirmektedir:
Mesnevî
şârihi Tâhirü’l-Mevlevî (r.h.), doğum esnâsında ikizleri ile beraber vefât eden
bir annenin dramından çok duygulanır. Akrabâlarını araştırıp buldurur.
“–Ben
bu üç mevtâya tâziye olarak bir kabir taşı kitâbesi yazdırmak istiyorum!” der
ve anne yüreğinin şefkat ve merhametini şu dörtlüğü ile çok içli bir şekilde
ifade eder:
Bir
Kitâbe-i Seng-i Mezâr:
“Dünyada
der-âğûşa ecel vermedi imkân,
Etti
beni hem-makber iki yavrucuğumla.
Artık
tutarak dest-i yetimanelerinden,
Geldim
sana Rabbim, iki öksüz çocuğumla...”
“Ecel,
beni iki yavrucuğumla kabir yolcusu eyleyerek şu dünya hayâtında onları doya
doya kucaklamaya imkân vermedi. Ey Rabbim! Ben de yetim ellerinden tutup o iki
öksüz çocuğumla sana geldim...”
Sözün
özü şudur ki, henüz ömür denen sihirli fırsat elde iken bu engellenemez son,
kaçınılmaz gerçek dikkate alınarak Kur’ân-ı Kerîm’in belirlediği hayat tarzı
çerçevesinde hareket edilse herhalde daha doğru ve daha faydalı olacaktır.
Çünkü, sûrenin başında da genişçe beyân edildiği
gibi, insanlar dünyadaki iman ve amellerine göre mahşer yerinde üç zümreye
taksim olunacaklar:
Lutfen çıkmakta olan o canı geri çevirin; eğer iddianızda tutarlı ve doğru iseniz!
2.
Diyanet Vakfı Meali
Onu (canı) geri çevirsenize, şayet iddianızda doğru iseniz!
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
86,87. Siz dirilip yaptıklarınıza karşılık görmeyecekseniz ve eğer bu sözünüzde samimi iseniz, o çıkmak üzere olan canı geri çevirsenize!
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
86,87. Eğer hesaba çekilmeyecekseniz ve doğru söyleyenler iseniz, onu geri döndürsenize!
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Onu geri çevirsenize; şayet iddianızda doğru iseniz.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
onu giri çevirseniz'â! da'vanızda doğru iseniz
7.
Hasan Basri Çantay Meali
Onu (tâ boğazınıza gelince cesedinize) geri çevirseniz a! Eğer (iddianızda) saadıklarsanız...
8.
Hayrat Neşriyat Meali
86,87. O hâlde, (mâdem ki siz) cezâlandırılmayacak kimseler idi iseniz, (hem iddiânızda) doğru kimseler iseniz, onu (o canı) geri çevirsenize!
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
(Boğaza kadar dayanan) o ruhu, geri çevirin (çıkmasın; ısrar ettiğiniz, öldükten sonra dirilme yok, hesaba çekilme yok) iddianızda doğru iseniz...
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Onu (o çıkmak üzere olan canı) geri çevirseniz ya. Eğer siz sâdıklar oldunuz iseniz!
11.
Ümit Şimşek Meali
Geri çevirin çıkan canı, eğer doğru söylüyorsanız.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Call back the soul, if ye are true (in the claim of independence)?
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Vâkıa Sûresi 87. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
Allah’ın emirlerine sarılıp yasaklarından kaçınanlara[1] ve bütün insanlara bir hidayet kaynağı olan Kur’an’ın indirilmeye başlandığı rahmet ayı olan ...
Haşr sûresi Medine’de inmiştir. 24 âyettir. İsmini, ikinci âyette geçip “sevkiyat için bir yere toplama” mânasına gelen اَلْحَشْرُ (haşr) kelimesinden ...
Malik b. Yesâr`dan rivayet edildiğine göre Rasûlüllah (sav) şöyle buyurmuştur: "Kim sabahleyin üç defa "euzubillahis-Semî`il-Alîmi mines-şeytanirrac ...
Ramazan oruç ve Kur’an ayıdır. Bakara 183’te daha öncekilere olduğu gibi İslam ümmetine de farz kılındığı bildirilen oruçtan maksadın takvaya erişmek ...
