Yûsuf sûresi Mekke’de
inmiştir. 111 âyettir. İsmini, içinde kıssası tafsilatlı bir şekilde anlatılan
Yûsuf (a.s.)’dan alır. Mushaf tertibine göre 12, iniş sırasına göre 53.
sûredir.
Nuzül
Sa‘d
b. Ebî Vakkâs (r.a.) der ki: Kur’ân-ı Kerîm Resûlullah (s.a.s.)’e indirilmeye
başladı. Efendimiz (s.a.s.) bir müddet ashâbına inen âyetleri okudu. Onların,
“Bize, biraz da kıssa anlatsanız” demeleri üzerine “Biz sana vahyettiğimiz
bu Kur’an ile kıssaların en güzelini anlatıyoruz” (Yûsuf 12/3) diye
başlayan Yûsuf (a.s.)’ın kıssası nâzil oldu. Yine Peygamberimiz onlara bir müddet
Kur’ân-ı Kerîm’i okuyunca, bu sefer de: “Bize bazı şeyler anlatsanız” demeleri
üzerine: “Allah, sözün en güzeli olan Kur’an’ı, âyetleri birbiriyle
âhenkdâr, uyumlu, tıklım büklüm hakîkat dolu bir kitâb hâlinde indirdi”
(Zümer 39/23) âyeti nâzil oldu. (Hâkim, el-Müstedrek, III, 345).
Başka
bir rivayete göre de yahudiler Mekke müşriklerine akıl vererek “Muhammed’e
sorun bakalım bilecek mi: İsrâiloğulları Mısır’a ne sebeple gidip oraya
yerleşmişlerdi?” dediler. Mekke müşrikleri gelip Allah Resûlü (s.a.s.)’e bunu
sorduklarında, cevap olarak Yûsuf sûresi nâzil olmuştur. (Âlûsî, Rûhu’l-me‘ânî,
XII, 170) Nitekim “Yûsuf ve kardeşlerinin yaşadıklarında, gerçeği arayanlar
ve sorup öğrenmek isteyenler için nice dersler ve ibretler vardır” (Yûsuf
12/7) âyetindeki “soranlar” ifadesinde buna işaret edildiği görülmektedir.
Muhammed
b. İshâk’a göre sûrenin iniş sebebi, kavmi tarafından zulme uğramış olan
Resûlullah (s.a.s.)’i teselli etmektir. Çünkü müşriklerin baskı, eziyet ve
işkenceleri karşısında Resûl-i Ekrem (s.a.s.) ve ashâbı zor durumda
kalmışlardı. Bu zor durumdan bir çıkış yolu arıyorlardı. İşte böyle çile ve
meşakkatlerin zirveye tırmandığı bir zamanda bu sûrenin inmesi, müslümanlar
için mühim bir teselli ve ferahlama vesilesi olmuştur. Zira bu sûrede tafsilatlı
olarak kıssası anlatılan Yûsuf (a.s.) da Filistin’de kardeşleri tarafından
bazı kötülüklere mâruz kalmış; fakat sonunda Mısır’ın devlet idâresinde söz
sahibi olmuş, kendisine düşmanlık eden kardeşlerine de her bakımdan yardımcı
olmuştu. (Elmalılı, Hak Dini, IV, 2841) Dolayısıyla Yûsuf (a.s.)’ın
kıssası Peygamber Efendimiz ve ashâbına, sabrettikleri takdirde Hz. Yûsuf'a
verilmiş olan mükâfatın bir benzerinin verileceğini ve Kureyşliler’in neticede
mağlup olup kendilerine boyun eğeceğini müjdelemektedir. Gerçekten de Allah
Resûlü (s.a.s.), müşriklerin baskısı karşısında Medine’ye hicret etmiş, sekiz
sene sonra Mekke’yi fethetmiş ve Kureyşliler ona boyun eğmiştir. İşin câlib-i
dikkat yanı, Efendimiz (s.a.s.) Kureyşliler’e, Hz. Yûsuf’un Mısır’da kardeşlerine
söylediği sözün aynısını söyleyerek: “Bugün sizi perişan etmek yok,
Allah sizi bağışlasın! O, merhametlilerin en merhametlisidir. (bk.
Yûsuf 12/92)Gidiniz hepiniz serbestsiniz!” buyurmuştur.
(Vâkıdî, el-Meğâzî, II, 835; İbn Sa’d, et-Tabakât, II, 142-143)
Konusu
Sûrenin
ilk üç âyetinde gerçekleri açıklayan ve apaçık bir kitap olan Kur’ân-ı Kerîm’in
âyetlerine, mânaları üzerinde aklımızı çalıştırıp anlayabilmemiz için Kur’an’ın
Arapça olarak indirildiğine ve bu sûrede kıssaların en güzelinin anlatılacağına
dikkat çekildikten sonra, 4. âyetten başlayarak 101. âyete kadar Yûsuf
(a.s.)’ın kıssası anlatılır. Sûre, kıssadan alınması gereken ders, ibret ve
öğütlerle nihâyete erer.
99: Hep birlikte Yûsuf’un huzuruna çıkınca, Yûsuf annesiyle babasını yanına alıp bağrına bastı ve: “Buyurun! Allah’ın izniyle emniyet ve huzur içinde Mısır’a yerleşin” dedi.
100: Annesiyle babasını tahtına oturttu. Hepsi birlikte onun önünde saygıyla eğildiler. Yûsuf dedi ki: “Babacığım, daha önce gördüğüm rüyânın tâbiri işte budur. Rabbim o rüyâyı gerçekleştirdi. Ayrıca şeytan benimle kardeşlerimin arasını bozduktan sonra, beni hapisten kurtararak ve sizi çölden buraya getirerek Rabbim bana büyük ihsânlarda bulundu. Doğrusu Rabbim, her ne dilerse onu pek güzel bir şekilde ve insanların göremeyeceği bir incelik içinde yerine getirir. Şüphesiz O, evet O, her şeyi hakkıyla bilen, her işi ve hükmü hikmetli ve sağlam olandır.”
TEFSİR:
Hz.
Yûsuf, Mısır’a gelen ana-babası ve diğer aile fertlerini büyük bir memnuniyet
ve sevinç içerisinde karşıladı. Daha önce erzak almak için gelen kardeşlerini
üç kez görmüştü. Fakat ana-babasını uzun seneler hiç görememişti. Bu sebeple
onlara duyduğu hasret daha fazlaydı. Onları görür görmez yanına aldı, bağrına
bastı, hasret giderdi. Sonra hepsine emniyet ve huzur içinde; kimseden
korkmadan ve hiçbir şeyden çekinmeden Mısır’a yerleşmelerini söyledi.
Yûsuf
(a.s.)’ın bu hoşgörüsü, müsamahası, misâfirperverliği ve lutufkâr tavrı
karşısında gelenlerin hepsi son derece memnun oldular. Onun ne kadar affedici,
kerîm, şerefli ve güzel bir insan olduğunu bu defa daha yakından anladılar. Hep
birlikte onun huzurunda saygıyla eğildiler. Böylece onu selamlayıp, ona olan hürmet
ve tâzimlerini sundular. Buradaki secde, kesinlikle bir ibâdet secdesi değil, o
dönemde gelenek olan bir selamlaşma ve saygı hareketidir. Çünkü onların âdetine
göre secde, selamlama ve saygı gösterme mânası taşımaktaydı. Nitekim bazı
toplumlarda insanların, birbirlerine tâzim ve saygı göstermek maksadıyla ayağa
kalkmayı, el öpmeyi, musâfaha yapmayı… âdet edindikleri bir gerçektir.
Annesi,
babası ve kardeşlerinin tabii olarak huzurunda eğildiklerini ve kendisine
tâzimlerini arzettiklerini gören Yûsuf (a.s.), daha önce gördüğü rüyayı
hatırladı. Babasına hitap ederek, tahdîs-i nimet kabilinden, bu manzaranın
gördüğü o rüyanın bir neticesi olduğunu; Allah Teâlâ’nın onu gerçek çıkardığını
söyledi. Peşinden de, hapisten kurtulması ve tüm ailesinin Mısır’a gelmesi gibi
Cenâb-ı Hakk’ın kendisine olan hususi ikram ve ihsanlarını zikretti. Ondaki
affedicilik, sabır ve tahammüle bakalım ki, kardeşleriyle arasında olup biten
meselelerde suçu şeytana yüklediği gibi, suçlarını hatırlayıp üzülmemeleri için
ne kuyuya atılmasından ne de oradan kurtuluşundan hiç bahsetmedi.
Allah
Teâlâ’nın Latîf ism-i şerifinde iki mâna vardır:
Nihâyetsiz lutuf sahibi, kullarına bol bol ihsan eden, nimet
veren.
Murad ettiği işleri yoluna koymak ve neticeye erdirmek için çok
ince ve çok güzel tedbirler alan; işlerin inceliklerini çok iyi bilen, rıfk ile
muamele eden.
Fiildeki
rıfk yani yumuşaklıkla anlayış ve kavrayıştaki letâfet bir araya geldiğinde
lütfun mânası tam olarak gerçekleşir. Bunun ilim ve fiilde kemâli ise sadece
hakiki Latîf olan Allah Teâlâ’ya mahsustur. Kulun bu isimden alacağı nasip ise,
insanları Allah’a davet ve onları âhiret nimetlerine eriştirmek hususunda,
aynen Hz. Yûsuf’un yaptığı gibi, sertlik, ayıplama ve düşmanlığa sapmadan son
derece yumuşak ve lutufkâr olmaktır.
Yûsuf
(a.s.) sonra Rabbine yönelerek şöyle niyaz etti:
Hep birlikte Yûsuf’un huzuruna çıkınca, Yûsuf annesiyle babasını yanına alıp bağrına bastı ve: “Buyurun! Allah’ın izniyle emniyet ve huzur içinde Mısır’a yerleşin” dedi.
2.
Diyanet Vakfı Meali
(Hep beraber Mısır'a gidip) Yusuf'un yanına girdikleri zaman, ana-babasını kucakladı, «Güven içinde Allah'ın iradesiyle Mısır'a girin!» dedi.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
Yusuf'un yanına geldiklerinde, o, anasını babasını bağrına bastı, "Allah'ın dileğince, güven içinde Mısır'da yerleşin" dedi.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
(Mısır’a gidip) Yûsuf’un huzuruna girdiklerinde; Yûsuf ana babasını bağrına bastı ve “Allah’ın iradesi ile güven içinde Mısır’a girin” dedi.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Ne zaman ki, onlar Yusuf'un yanına vardılar, işte o zaman Yusuf anasını ve babasını kucakladı, yanına aldı ve "Buyurun Allah'ın dilemesiyle güven içinde Mısır'a girin" dedi.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Vakta ki Yusüfün yanına vardılar, ebeveynini kucakladı, yanına aldı ve buyurun, dedi: Mısıra inşallah emn-ü istirahatle girin
7.
Hasan Basri Çantay Meali
Sonra vaktaki onlar (Yuusufun) nezdine girdiler. O, babasını ve anasını kucakladı (yanına aldı) ve: «Allahın iradesiyle,hepiniz emin emin Mısır (şehrine) girin» dedi.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
Nihâyet (hep berâber Mısır'a gidip) Yûsuf'un yanına girdikleri zaman, (onları şehrin dışında karşılayan Yûsuf) ana-babasını bağrına bastı ve: “(Buyurun!) İnşâallah güven içinde kimseler olarak Mısır'a girin!” dedi.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Yâkub ve aile birliği, Yûsuf'un yanına vardıkları zaman, Yûsuf ebeveynini kucakladı; yanına aldı ve “- Buyurun, Allah'ın dilemesiyle emin olarak Mısır'a girin.” dedi.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Vaktâ ki, Yusuf'un yanına girdiler, babasıyla anasını yanına alıp kucakladı ve dedi ki: «Mısır şehrine inşâ-allah, emin emin olarak giriniz.»
11.
Ümit Şimşek Meali
Yusuf'un huzuruna girdiklerinde, Yusuf anne ve babasını bağrına basarak “Allah'ın izniyle Mısır'a güven içinde girin” dedi.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Then when they entered the presence of Joseph, he provided a home for his parents with himself, and said: "Enter ye Egypt (all) in safety if it please Allah."
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Yusuf Sûresi 99. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
Saff Sûresi 1. Ayet: "Göklerde ne var, yerde ne varsa hepsi Allah’ı tesbih eder. O, kudreti dâimâ üstün gelen, her hükmü ve işi hikmetli ve sağlam ola ...
