Yûsuf sûresi Mekke’de
inmiştir. 111 âyettir. İsmini, içinde kıssası tafsilatlı bir şekilde anlatılan
Yûsuf (a.s.)’dan alır. Mushaf tertibine göre 12, iniş sırasına göre 53.
sûredir.
Nuzül
Sa‘d
b. Ebî Vakkâs (r.a.) der ki: Kur’ân-ı Kerîm Resûlullah (s.a.s.)’e indirilmeye
başladı. Efendimiz (s.a.s.) bir müddet ashâbına inen âyetleri okudu. Onların,
“Bize, biraz da kıssa anlatsanız” demeleri üzerine “Biz sana vahyettiğimiz
bu Kur’an ile kıssaların en güzelini anlatıyoruz” (Yûsuf 12/3) diye
başlayan Yûsuf (a.s.)’ın kıssası nâzil oldu. Yine Peygamberimiz onlara bir müddet
Kur’ân-ı Kerîm’i okuyunca, bu sefer de: “Bize bazı şeyler anlatsanız” demeleri
üzerine: “Allah, sözün en güzeli olan Kur’an’ı, âyetleri birbiriyle
âhenkdâr, uyumlu, tıklım büklüm hakîkat dolu bir kitâb hâlinde indirdi”
(Zümer 39/23) âyeti nâzil oldu. (Hâkim, el-Müstedrek, III, 345).
Başka
bir rivayete göre de yahudiler Mekke müşriklerine akıl vererek “Muhammed’e
sorun bakalım bilecek mi: İsrâiloğulları Mısır’a ne sebeple gidip oraya
yerleşmişlerdi?” dediler. Mekke müşrikleri gelip Allah Resûlü (s.a.s.)’e bunu
sorduklarında, cevap olarak Yûsuf sûresi nâzil olmuştur. (Âlûsî, Rûhu’l-me‘ânî,
XII, 170) Nitekim “Yûsuf ve kardeşlerinin yaşadıklarında, gerçeği arayanlar
ve sorup öğrenmek isteyenler için nice dersler ve ibretler vardır” (Yûsuf
12/7) âyetindeki “soranlar” ifadesinde buna işaret edildiği görülmektedir.
Muhammed
b. İshâk’a göre sûrenin iniş sebebi, kavmi tarafından zulme uğramış olan
Resûlullah (s.a.s.)’i teselli etmektir. Çünkü müşriklerin baskı, eziyet ve
işkenceleri karşısında Resûl-i Ekrem (s.a.s.) ve ashâbı zor durumda
kalmışlardı. Bu zor durumdan bir çıkış yolu arıyorlardı. İşte böyle çile ve
meşakkatlerin zirveye tırmandığı bir zamanda bu sûrenin inmesi, müslümanlar
için mühim bir teselli ve ferahlama vesilesi olmuştur. Zira bu sûrede tafsilatlı
olarak kıssası anlatılan Yûsuf (a.s.) da Filistin’de kardeşleri tarafından
bazı kötülüklere mâruz kalmış; fakat sonunda Mısır’ın devlet idâresinde söz
sahibi olmuş, kendisine düşmanlık eden kardeşlerine de her bakımdan yardımcı
olmuştu. (Elmalılı, Hak Dini, IV, 2841) Dolayısıyla Yûsuf (a.s.)’ın
kıssası Peygamber Efendimiz ve ashâbına, sabrettikleri takdirde Hz. Yûsuf'a
verilmiş olan mükâfatın bir benzerinin verileceğini ve Kureyşliler’in neticede
mağlup olup kendilerine boyun eğeceğini müjdelemektedir. Gerçekten de Allah
Resûlü (s.a.s.), müşriklerin baskısı karşısında Medine’ye hicret etmiş, sekiz
sene sonra Mekke’yi fethetmiş ve Kureyşliler ona boyun eğmiştir. İşin câlib-i
dikkat yanı, Efendimiz (s.a.s.) Kureyşliler’e, Hz. Yûsuf’un Mısır’da kardeşlerine
söylediği sözün aynısını söyleyerek: “Bugün sizi perişan etmek yok,
Allah sizi bağışlasın! O, merhametlilerin en merhametlisidir. (bk.
Yûsuf 12/92)Gidiniz hepiniz serbestsiniz!” buyurmuştur.
(Vâkıdî, el-Meğâzî, II, 835; İbn Sa’d, et-Tabakât, II, 142-143)
Konusu
Sûrenin
ilk üç âyetinde gerçekleri açıklayan ve apaçık bir kitap olan Kur’ân-ı Kerîm’in
âyetlerine, mânaları üzerinde aklımızı çalıştırıp anlayabilmemiz için Kur’an’ın
Arapça olarak indirildiğine ve bu sûrede kıssaların en güzelinin anlatılacağına
dikkat çekildikten sonra, 4. âyetten başlayarak 101. âyete kadar Yûsuf
(a.s.)’ın kıssası anlatılır. Sûre, kıssadan alınması gereken ders, ibret ve
öğütlerle nihâyete erer.
›Kendi özünde
açık, seçik ve aydınlık; kendisinin ne olduğunu tanıtmaya kendisi yeterli olan.
›Beyân edici,
açıklayıcı, açığa çıkarıcı, ayırt edici. Nitekim Kur’ân-ı Kerîm helâlleri,
haramları, cezaları, hükümleri, hidâyet ve kurtuluş yollarını, rahmet ve
berekete nâil olabilme usullerini açıklamaktadır.
›Dili ve
ifadesi gayet güzel; maksat ve muradını gereğine göre dilediği gibi anlatan
fasîh ve belîğ bir kelâm.
Kur’ân-ı
Kerîm Arapça olarak indirilmiştir. Bunun hikmeti, onu vahiy yoluyla alan
Peygamber’in ve ona ilk muhatap olanların Arap olmasıdır. İlk muhatapların onu
kolaylıkla anlayabilmeleri için Kur’an’ın Arapça inmesinden daha tabii bir
durum olamaz. Nitekim âyet-i kerîmelerde şöyle buyrulur:
“Biz
her bir peygamberi, dinî emir ve yasakları onlara en güzel şekilde anlatmaları
için kendi kavminin diliyle gönderdik.” (İbrâhim 14/4)
“Biz o Kur’an’ı yabancı bir dilde
indirseydik, onlar elbette: «Onun âyetleri anlayacağımız bir dille iyice
açıklanmalı değil miydi? Arap olmayana yabancı dilde bir kitap olur mu?»
diyeceklerdi.” (Fussılet 41/44)
Ancak
bu açıklamalar, Kur’ân-ı Kerîm’in yalnız Araplara indiği şeklinde yanlış bir
anlaşılmaya sebebiyet vermemelidir. Nitekim pek çok âyet-i kerîme Kur’an’ın
bütün insanlara gönderildiğini yani cihânşümûl olduğunu açıkça beyân eder. (bk.
Bakara 2/185; Âl-i İmrân 3/138; A‘râf 7/158; Sebe 34/28) Onu önce Araplar öğrenecek,
sonra da başka milletlere öğreteceklerdir. Böylece Kur’an elden ele, dilden
dile bütün dünyaya yayılacak, hidâyet nasip olan herkes ona inanma, onu okuyup
anlama ve yaşama bahtiyarlığına erecektir. Nitekim vakıa da böyle
gerçekleşmiştir. Ayrıca burada Arap olmayanların Kur’ân-ı Kerîm’i
anlayabilmeleri için onun başka dillere tercüme ve tefsir edilmesinin
zaruretine de bir işaret bulunmaktadır.
Mâide sûresi müslümanların dinî, içtimaî, iktisadî ve siyasî hayatlarını tanzim eden pek çok düzenlemelere yer veren mühim sûrelerden biridir. Bu açıd ...
Bakara suresinde şöyle buyrulmaktadır:
Faiz yiyenler (kıyâmet günü mezarlarından) ancak şeytan çarpmış kimselerin kalktığı gibi kalkarlar. Bu hal onl ...
Bakara suresinde şöyle buyrulmaktadır:
Faiz yiyenler (kıyâmet günü mezarlarından) ancak şeytan çarpmış kimselerin kalktığı gibi kalkarlar. Bu hal onl ...
İhlâs sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 4 âyettir. İsmini, İslâm dininin esasını teşkil eden tevhîd akîdesinin veciz bir ifadesi olan “İhlâs” sözünde al ...
“Kur’an’ın en faziletli âyeti Bakara sûresindeki Âyetü’l-kürsi’dir. Bu âyet bir evde okunduğu zaman şeytan oradan uzaklaşır. ” (Tirmizî, Fedâilü’l-Kur ...
Febieyyi ala-i rabbikuma tukezziban ayeti Rahman suresinde geçmektedir. Bu âyet-i kerîme ehemmiyetine binâen sûre boyunca tam otuz bir kez aynı ifadel ...
