Yûsuf sûresi Mekke’de
inmiştir. 111 âyettir. İsmini, içinde kıssası tafsilatlı bir şekilde anlatılan
Yûsuf (a.s.)’dan alır. Mushaf tertibine göre 12, iniş sırasına göre 53.
sûredir.
Nuzül
Sa‘d
b. Ebî Vakkâs (r.a.) der ki: Kur’ân-ı Kerîm Resûlullah (s.a.s.)’e indirilmeye
başladı. Efendimiz (s.a.s.) bir müddet ashâbına inen âyetleri okudu. Onların,
“Bize, biraz da kıssa anlatsanız” demeleri üzerine “Biz sana vahyettiğimiz
bu Kur’an ile kıssaların en güzelini anlatıyoruz” (Yûsuf 12/3) diye
başlayan Yûsuf (a.s.)’ın kıssası nâzil oldu. Yine Peygamberimiz onlara bir müddet
Kur’ân-ı Kerîm’i okuyunca, bu sefer de: “Bize bazı şeyler anlatsanız” demeleri
üzerine: “Allah, sözün en güzeli olan Kur’an’ı, âyetleri birbiriyle
âhenkdâr, uyumlu, tıklım büklüm hakîkat dolu bir kitâb hâlinde indirdi”
(Zümer 39/23) âyeti nâzil oldu. (Hâkim, el-Müstedrek, III, 345).
Başka
bir rivayete göre de yahudiler Mekke müşriklerine akıl vererek “Muhammed’e
sorun bakalım bilecek mi: İsrâiloğulları Mısır’a ne sebeple gidip oraya
yerleşmişlerdi?” dediler. Mekke müşrikleri gelip Allah Resûlü (s.a.s.)’e bunu
sorduklarında, cevap olarak Yûsuf sûresi nâzil olmuştur. (Âlûsî, Rûhu’l-me‘ânî,
XII, 170) Nitekim “Yûsuf ve kardeşlerinin yaşadıklarında, gerçeği arayanlar
ve sorup öğrenmek isteyenler için nice dersler ve ibretler vardır” (Yûsuf
12/7) âyetindeki “soranlar” ifadesinde buna işaret edildiği görülmektedir.
Muhammed
b. İshâk’a göre sûrenin iniş sebebi, kavmi tarafından zulme uğramış olan
Resûlullah (s.a.s.)’i teselli etmektir. Çünkü müşriklerin baskı, eziyet ve
işkenceleri karşısında Resûl-i Ekrem (s.a.s.) ve ashâbı zor durumda
kalmışlardı. Bu zor durumdan bir çıkış yolu arıyorlardı. İşte böyle çile ve
meşakkatlerin zirveye tırmandığı bir zamanda bu sûrenin inmesi, müslümanlar
için mühim bir teselli ve ferahlama vesilesi olmuştur. Zira bu sûrede tafsilatlı
olarak kıssası anlatılan Yûsuf (a.s.) da Filistin’de kardeşleri tarafından
bazı kötülüklere mâruz kalmış; fakat sonunda Mısır’ın devlet idâresinde söz
sahibi olmuş, kendisine düşmanlık eden kardeşlerine de her bakımdan yardımcı
olmuştu. (Elmalılı, Hak Dini, IV, 2841) Dolayısıyla Yûsuf (a.s.)’ın
kıssası Peygamber Efendimiz ve ashâbına, sabrettikleri takdirde Hz. Yûsuf'a
verilmiş olan mükâfatın bir benzerinin verileceğini ve Kureyşliler’in neticede
mağlup olup kendilerine boyun eğeceğini müjdelemektedir. Gerçekten de Allah
Resûlü (s.a.s.), müşriklerin baskısı karşısında Medine’ye hicret etmiş, sekiz
sene sonra Mekke’yi fethetmiş ve Kureyşliler ona boyun eğmiştir. İşin câlib-i
dikkat yanı, Efendimiz (s.a.s.) Kureyşliler’e, Hz. Yûsuf’un Mısır’da kardeşlerine
söylediği sözün aynısını söyleyerek: “Bugün sizi perişan etmek yok,
Allah sizi bağışlasın! O, merhametlilerin en merhametlisidir. (bk.
Yûsuf 12/92)Gidiniz hepiniz serbestsiniz!” buyurmuştur.
(Vâkıdî, el-Meğâzî, II, 835; İbn Sa’d, et-Tabakât, II, 142-143)
Konusu
Sûrenin
ilk üç âyetinde gerçekleri açıklayan ve apaçık bir kitap olan Kur’ân-ı Kerîm’in
âyetlerine, mânaları üzerinde aklımızı çalıştırıp anlayabilmemiz için Kur’an’ın
Arapça olarak indirildiğine ve bu sûrede kıssaların en güzelinin anlatılacağına
dikkat çekildikten sonra, 4. âyetten başlayarak 101. âyete kadar Yûsuf
(a.s.)’ın kıssası anlatılır. Sûre, kıssadan alınması gereken ders, ibret ve
öğütlerle nihâyete erer.
94: Kervan Mısır’dan henüz ayrılmıştı ki babaları: “Eğer beni bunaklıkla suçlamazsanız, gerçekten ben Yûsuf’un kokusunu duyuyorum” dedi.
TEFSİR:
Hz.
Yâkub, Yûsuf (a.s.)’ın kokusunu o kadar uzak mesafeden bir anda duyabilmiştir.
Bununla ilgilia şu izahlar yapılabilir:
›Allah Teâlâ
bu kokuyu, bir mûcize olmak üzere o kadar uzak mesafeden Hz. Yakub’un koku alma
duyusuna ulaştırmıştır.
›Allah Teâlâ,
o anda o kokuyu Yâkub (a.s.)’ın vicdanında var etmiştir. Veya Cenâb-ı Hak,
Yâkub’un hafızasını yeniden harekete geçirmiş, daha önceden bildiği Yûsuf’un
kokusunu ona yeniden duyurmuştur.
Buna
göre hâdise, bizzat Allah’ın iradesiyle gerçekleşen bir mûcizedir ki, bunun
böyle olduğunda şüphe yoktur. Üstelik bunun gerek Mısır’dan gönderilmesi,
gerekse böyle bir hızlı titreşimin Yâkub tarafından algılanabilmesi ve o
kokunun Yûsuf’a ait olduğunu kestirebilmesi doğrudan doğruya ilâhî tasarrufu
gösteren harikalardır ve olayın mûcizevi yönü açıktır.
Fakat
ayetin ifadesinden açıkça ortaya çıkan mâna, bu kokunun rüzgâr içinde duyulması
ve gömleği taşıyan müjde kafilesinin Mısır’dan ayrıldığı sırada iletilmiş
olmasıdır. Bu ise ses ve görüntüde olduğu gibi, kokunun da havadan bir telsizle
şimşek gibi naklinin ve iletilmesinin mümkün olabileceğini, yaratılışta bunun
da gizli bir kanunu olabileceğini düşündürmektedir.[1]
Yâkub
(a.s.)’ın gözleri açılıp Hz. Yûsuf’la ilgili sır perdesi yavaş yavaş ortadan
kalkmaya başlayınca kardeşleri Yûsuf’a karşı işledikleri cürümler güneş gibi
aydınlanmaya başladı. Dolayısıyla onlar, babalarının ayaklarına kapanıp özür
dileme durumunda kaldılar:
[1]Bugün bu hususta bilimsel ve teknolojik çalışmalar hızla
ilerlemektedir. Bununla ilgili özel araştırmalar yapan Paul Keller ve ekibi,
Hz. Yâkub’un mûcizesi olan koku naklini hayata geçirecek olan elektronik bir
sistemi geliştirmeye çalıştı. Prof. Keller’in tarifiyle bir “Elektronik burun”
ve uzaktaki bir “Koku üretici”den müteşekkil olan sistem, bilim dünyasında
büyük bir hayret uyandırdı. Geliştirilen bu elektronik araçla, önce girilen
koku, kimyevi alıcılara verilir. Kimyevi alıcılar, kokuyu alarak yapay sinir
ağına iletir. Yapay sinir ağına gelen koku burada belirli işlemlerden ve
döngülerden geçirilir. İşlemler sonunda kokunun, hangi kokuların (bileşenlerin)
hangi oranlarda birleşmesiyle oluştuğu tesbit edilir. Sinir ağında
sayılaştırılan koku bileşen bilgileri, elektrik akımı vasıtasıyla uzaktaki koku
birleştiricisine iletilir. Her koku bileşen kanalına gelen bilgiler
değerlendirilerek doğru oranlarda bileşenler üretilir. Bileşenler bir araya
getirilerek koku yeniden elde edilir. (Arsay,
Zafer, “Koku Nakli Mûcizesi”, Zafer, 1998, sy. 257, s. 4-5)
Böylece kervan (Mısır'dan) ayrılınca, babaları: “Doğrusu ben, gerçekten Yûsuf'un kokusunu duyuyorum. Eğer bana bunaklık isnâd etmeseydiniz (beni tasdîk ederdiniz.)”dedi.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
(Mısır'dan babalarına dönmekte olan) kafile ayrılınca beriden babaları şöyle dedi: “- Doğrusu bana bunaklık isnad etmezseniz, ben Yûsuf'un kokusunu hissediyorum.”
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Vaktâ ki, kâfile ayrıldı. Babaları dedi ki: «Ben muhakkak Yusuf'un kokusunu buluyorum. Eğer bana bunaklık isnad etmeyecek olsa idiniz» (elbette beni tasdik ederdiniz).
11.
Ümit Şimşek Meali
Kafile Mısır'dan henüz ayrılmıştı ki, babaları “Yusuf'un kokusunu alıyorum,” dedi. “Tabii beni bunaklıkla suçlamazsanız.”
12.
Yusuf Ali (English) Meali
When the caravan left (Egypt), their father said: "I do indeed scent the presence of Joseph: Nay, think me not a dotard."
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Yusuf Sûresi 94. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
