TEFSİR:
Kur’ân-ı
Kerîm mûcize bir kelamdır. Onun mûcize oluş yönlerinden biri de gaypten haber
vermesidir. Nitekim bu âyet-i kerîmede, kendisine vahyedilen bu Kur’an
sayesinde Peygamber Efendimiz (s.a.s.)’e, daha önce hiç haberi olmadığı
hususların en güzel bir ifade ile anlatılacağı müjdelenmektedir.
Âyette
yer alan اَحْسَنَ الْقَصَصِ “ahsene’l-kasas” ibaresi iki mânaya gelir:
›
En güzel şekilde anlatma
›
En güzel kıssa
Buna
göre burada en güzel şekilde anlatılacak olan Yûsuf (a.s.)’ın kıssası, aynı
zamanda kıssaların da en güzelidir. Bunun sebep ve hikmetleri hakkında şu
izahlar yapılabilir:
›
Buna “en güzel kıssa” adının veriliş sebebi, Hz. Yûsuf’un
kardeşlerini güzel bir şekilde affedip bağışlaması, eziyetlerine sabredip
katlanması, onlarla karşılaştıktan sonra da yapmış olduklarını hatırlatmayarak
onları affetmesi, onları af edişindeki keremidir. Hatta Hz. Yûsuf kardeşlerine
: “Bugün size bir ayıplama, bir kınama yok” (Yûsuf 12/92) demişti.
›
Bu sûrede peygamberlerin, sâlihlerin, meleklerin, şeytanların,
cinlerin, insanların, hayvanların, kuşların, hükümdarların ve onların idâre
ettikleri kimselerin davranışlarının, tüccarların, âlimlerin ve cahillerin,
erkeklerin, kadınların, kadınların hile ve tuzaklarının söz konusu edilmesidir.
Yine bu sûrede tevhid, fıkıh, siyer, rüya tabiri, siyaset, muaşeret, iktisadi
hayat, hem dine hem de dünyaya yarayacak pek çok faydalı hususların
bulunmasıdır.
›
Bu sûrede sevenin, sevilenin ve bunların izledikleri yolların söz
konusu edilmesidir.
›
Kur’ân-ı Kerîm’de bu kıssanın ihtiva ettiği ibret ve hükümleri
ihtiva eden bir başka kıssa bulunmamasıdır. Nitekim bu sûrenin sonunda yer
alan “Yemin olsun ki, önceki peygamberlerin, özellikle Yûsuf ve
kardeşlerinin kıssalarında selîm akıl sahiplerinin çıkaracağı nice dersler ve
ibretler vardır” (Yûsuf 12/111) buyruğu bu hususa işaret eder.
›
Bu sûrede sözü edilen herkesin sonunda mutluluğu elde etmesidir.
Bunun için Yûsuf’un, babasının, kardeşlerinin ve azizin hanımının akıbetlerini
hatırlamak yetecektir. Ayrıca hükümdarın da Hz. Yûsuf’a iman edip İslâm’a
girdiği de söylenmiştir. Rüyasının tabir edilmesini isteyen ve rüyasında efendisine
şarap sunduğunu gören kişi ve yine denildiğine göre şâhitlikte bulunan kişi de
böyledir. Kısaca hepsinin sonuçta hayra ulaştığı görülmektedir.
› Bu isim,
Yûsuf’un yaptığı şu duanın en güzel dua, olmasından ileri gelmiştir: “Allahım!
müslüman olarak canımı al ve beni sâlih kullarının arasına kat!” (Yûsuf
12/101) Yûsuf (a.s.) müslüman bir halde ölerek Allah’a ulaşmayı temenni eden
ilk kişidir.
›
Bu kıssa, lafızları itibariyle çok veciz fakat mânaları açısından
çok muhtevalıdır. Aslında bu kıssa, verâset, hilâfet, kalp, ruh, çeşitli
kuvveler ile nefs-i emmârenin tasfiyesini ortaya koymaktadır. Bu nefs-i emmâre
ilk olarak Züleyha sûretinde ortaya çıkmış, emmâreliği yüzünden Yûsuf’u arzuladıktan
sonra müslüman olup rızâ ve imtinan makamına ulaşıncaya kadar kendini tezkiye
etmiş ve teslim olmuş; nefsânî kuvvetlerinin, kardeşleri suretinde boyun
eğişinden sonra da Yûsufî ruhla bir araya gelmiştir.
›
Bu kıssa, insanın çeşitli halleriyle ve Allah’a dönüp O’na vâsıl
olmasıyla benzerlik ve uygunluk arzettiği için en güzel kıssa adını almıştır.
Şöyle ki, bu kıssa, insanın ruh, kalp, sır ve nefsten mürekkep olduğuna,
insanın beş duyusuna, altı adet batıni gücüne, bedene ve bedenin dünyaya
müptelâ oluşuna; ayrıca insanın en yüce mertebeye ulaşana kadarki çeşitli hallerine
işaret etmektedir. Mesela Yûsuf kalbe, Yâkub ruha, Râhil nefse, Yûsuf’un
kardeşleri de çeşitli kuvve ve duyulara işaret eder.
İşte Hz. Yâkub’un oğlu Hz. Yûsuf’un ibretlerle dolu
kıssası:
Kaynak: Ömer Çelik Tefsiri
