Yûsuf sûresi Mekke’de
inmiştir. 111 âyettir. İsmini, içinde kıssası tafsilatlı bir şekilde anlatılan
Yûsuf (a.s.)’dan alır. Mushaf tertibine göre 12, iniş sırasına göre 53.
sûredir.
Nuzül
Sa‘d
b. Ebî Vakkâs (r.a.) der ki: Kur’ân-ı Kerîm Resûlullah (s.a.s.)’e indirilmeye
başladı. Efendimiz (s.a.s.) bir müddet ashâbına inen âyetleri okudu. Onların,
“Bize, biraz da kıssa anlatsanız” demeleri üzerine “Biz sana vahyettiğimiz
bu Kur’an ile kıssaların en güzelini anlatıyoruz” (Yûsuf 12/3) diye
başlayan Yûsuf (a.s.)’ın kıssası nâzil oldu. Yine Peygamberimiz onlara bir müddet
Kur’ân-ı Kerîm’i okuyunca, bu sefer de: “Bize bazı şeyler anlatsanız” demeleri
üzerine: “Allah, sözün en güzeli olan Kur’an’ı, âyetleri birbiriyle
âhenkdâr, uyumlu, tıklım büklüm hakîkat dolu bir kitâb hâlinde indirdi”
(Zümer 39/23) âyeti nâzil oldu. (Hâkim, el-Müstedrek, III, 345).
Başka
bir rivayete göre de yahudiler Mekke müşriklerine akıl vererek “Muhammed’e
sorun bakalım bilecek mi: İsrâiloğulları Mısır’a ne sebeple gidip oraya
yerleşmişlerdi?” dediler. Mekke müşrikleri gelip Allah Resûlü (s.a.s.)’e bunu
sorduklarında, cevap olarak Yûsuf sûresi nâzil olmuştur. (Âlûsî, Rûhu’l-me‘ânî,
XII, 170) Nitekim “Yûsuf ve kardeşlerinin yaşadıklarında, gerçeği arayanlar
ve sorup öğrenmek isteyenler için nice dersler ve ibretler vardır” (Yûsuf
12/7) âyetindeki “soranlar” ifadesinde buna işaret edildiği görülmektedir.
Muhammed
b. İshâk’a göre sûrenin iniş sebebi, kavmi tarafından zulme uğramış olan
Resûlullah (s.a.s.)’i teselli etmektir. Çünkü müşriklerin baskı, eziyet ve
işkenceleri karşısında Resûl-i Ekrem (s.a.s.) ve ashâbı zor durumda
kalmışlardı. Bu zor durumdan bir çıkış yolu arıyorlardı. İşte böyle çile ve
meşakkatlerin zirveye tırmandığı bir zamanda bu sûrenin inmesi, müslümanlar
için mühim bir teselli ve ferahlama vesilesi olmuştur. Zira bu sûrede tafsilatlı
olarak kıssası anlatılan Yûsuf (a.s.) da Filistin’de kardeşleri tarafından
bazı kötülüklere mâruz kalmış; fakat sonunda Mısır’ın devlet idâresinde söz
sahibi olmuş, kendisine düşmanlık eden kardeşlerine de her bakımdan yardımcı
olmuştu. (Elmalılı, Hak Dini, IV, 2841) Dolayısıyla Yûsuf (a.s.)’ın
kıssası Peygamber Efendimiz ve ashâbına, sabrettikleri takdirde Hz. Yûsuf'a
verilmiş olan mükâfatın bir benzerinin verileceğini ve Kureyşliler’in neticede
mağlup olup kendilerine boyun eğeceğini müjdelemektedir. Gerçekten de Allah
Resûlü (s.a.s.), müşriklerin baskısı karşısında Medine’ye hicret etmiş, sekiz
sene sonra Mekke’yi fethetmiş ve Kureyşliler ona boyun eğmiştir. İşin câlib-i
dikkat yanı, Efendimiz (s.a.s.) Kureyşliler’e, Hz. Yûsuf’un Mısır’da kardeşlerine
söylediği sözün aynısını söyleyerek: “Bugün sizi perişan etmek yok,
Allah sizi bağışlasın! O, merhametlilerin en merhametlisidir. (bk.
Yûsuf 12/92)Gidiniz hepiniz serbestsiniz!” buyurmuştur.
(Vâkıdî, el-Meğâzî, II, 835; İbn Sa’d, et-Tabakât, II, 142-143)
Konusu
Sûrenin
ilk üç âyetinde gerçekleri açıklayan ve apaçık bir kitap olan Kur’ân-ı Kerîm’in
âyetlerine, mânaları üzerinde aklımızı çalıştırıp anlayabilmemiz için Kur’an’ın
Arapça olarak indirildiğine ve bu sûrede kıssaların en güzelinin anlatılacağına
dikkat çekildikten sonra, 4. âyetten başlayarak 101. âyete kadar Yûsuf
(a.s.)’ın kıssası anlatılır. Sûre, kıssadan alınması gereken ders, ibret ve
öğütlerle nihâyete erer.
78: Onlar: “Ey Azîz! Gerçekten onun çok yaşlı bir babası var, onu bizden çok sever, ayrılığına dayanamaz. Ne olur, onun yerine bizden birini alıkoy. Doğrusu biz seni, anlayışlı, iyiliksever biri olarak görüyoruz” dediler.
79: Yûsuf: “Allah korusun! Biz malımızı kimin yanında bulmuşsak ancak onu alıkoyabiliriz. Aksi takdirde, kesinlikle haksızlık etmiş oluruz” dedi.
TEFSİR:
Korktukları
başlarına gelen ekip, alıkonan kardeşlerinin ihtiyar, çok yaşlı bir babasının
olduğunu, onu çok sevdiğini ve onsuz yapamayacağını anlatmaya çalıştılar. Onun
yerine, kendilerinden istediğini ister rehin, ister köle olarak alıkoymasını
istediler. “Doğrusu biz seni, anlayışlı, iyiliksever biri olarak görüyoruz”
(Yûsuf 12/78) diyerek de, onu bu iyiliği yapmaya, hatırlarını kırmamaya ve
kendilerine olan ihsanını tamamlamaya teşvik etmek istediler. Fakat Yûsuf
(a.s.) bu konuda kararlıydı. Çünkü bütün plan Bünyamin’in alıkonması üzerine
kuruluydu. Bu sebeple cezanın şahsiliği kaidesinden hareketle, suçlunun yerine
bir başkasının cezalandırılmasının haksızlık olacağını ve böyle bir şey
yapmaktan Allah’a sığındığını söyledi.
Böylece
Yûsuf (a.s.), kesin hükmünü belirterek tartışmaya son noktayı koyunca
kardeşleri kendi aralarında şöyle bir müzakerede bulundular:
Kâle me’âża(A)llâhi en ne/ḣuże illâ men vecednâ metâ’anâ ‘indehu innâ iżen lezâlimûn(e)
1.
Ömer Çelik Meali
Yûsuf: “Allah korusun! Biz malımızı kimin yanında bulmuşsak ancak onu alıkoyabiliriz. Aksi takdirde, kesinlikle haksızlık etmiş oluruz” dedi.
2.
Diyanet Vakfı Meali
Dedi ki: Eşyamızı yanında bulduğumuz kimseden başkasını yakalamaktan Allah'a sığınırız, o takdirde biz gerçekten zalimler oluruz!
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
"Maazallah! Biz, malımızı kimde bulmuşsak ancak onu alıkoruz, yoksa haksızlık etmiş oluruz" dedi.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Yûsuf, “Malımızı yanında bulduğumuz kimseden başkasını tutmaktan Allah’a sığınırız. Şüphesiz biz o takdirde zulmetmiş oluruz” dedi.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
O dedi ki: "Eşyamızı yanında bulduğumuzdan başkasını tutuklamaktan Allah korusun. Çünkü öyle yaparsak zalimlerden oluruz."
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Allah, saklasın, dedi: metaımızı yanında bulduğumuz kimseden başkasını tutmamızdan, çünkü biz o takdirde zulmetmiş oluruz.
7.
Hasan Basri Çantay Meali
«Eşyamızı nezdinizde bulduğumuz kimseden başkasını yakalamamızdan Allaha sığınırız. Çünkü o takdirde biz elbette zaalimler (deniz demekdir)» dedi.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
(Yûsuf:) “Eşyâmızı yanında bulduğumuz kimseden başkasını almaktan Allah'a sığınırız; o takdirde şübhesiz ki biz gerçekten zâlimler oluruz” dedi.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Yûsuf: “- Eşyamızı, yanında bulduğumuz kimseden başkasını yakalayıp almamızdan Allah'a sığınırız; o takdirde, zulmetmiş oluruz.” dedi.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Dedi ki: «Biz malımızı yanında bulduğumuzdan başkasını almaktan Allah'a sığınırız. Şüphe yok ki, biz o halde elbette zalimleriz.»
11.
Ümit Şimşek Meali
Yusuf dedi ki: “Eşyamızı yanında bulduğumuz kimseden başkasını alıkoymaktan Allah'a sığınırız. O zaman biz zalim oluruz.”
12.
Yusuf Ali (English) Meali
He said: "(Allah) forbid that we take other than him with whom we found our property: indeed (if we did so), we should be acting wrongfully.
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Yusuf Sûresi 79. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
Saff Sûresi 1. Ayet: "Göklerde ne var, yerde ne varsa hepsi Allah’ı tesbih eder. O, kudreti dâimâ üstün gelen, her hükmü ve işi hikmetli ve sağlam ola ...
