Duhân
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 59 âyettir. İsmini, 10. âyette geçen ve “duman”
mânasına gelen اَلدُّخَانُ (duhân) kelimesinden
alır. Resmî tertîbe göre 44, iniş sırasına göre 64. sûredir.
Nuzül
Konusu
Allah
Teâlâ, hakla bâtılı, haramla helâli belirlemek ve insanları ebedî hüsranla
uyarmak üzere Kur’ân-ı Kerîm’i indirmiştir. Onun esas hedefi Allah’ın varlığı,
birliği ve sınırsız kudretini kalplere yerleştirerek onları sadece Allah’a
kulluğa çağırmaktır. Peygamberler bu davanın en büyük temsilcileridir. Bu
sebepledir ki Hz. Mûsâ’nın Firavun’la olan mücâdelesi örnek verilerek İslâm’ın
gâlibiyeti ve İslâm düşmanlarının mağlubiyeti müjdelenir. Son olarak
peygamberleri reddedenlerin cehennemdeki acı manzaraları, buna karşılık
peygamberlerin izinden gidenlerin nimet, huzur ve mutluluk dolu halleri
seyrettirilir.
10: Öyleyse sen, göğün âşikâr bir duman çıkaracağı günü gözetle.
11: Bütün insanları her yönden saracak bir duman! Bu, gerçekten can yakıcı bir azaptır.
12: O zaman zâlimler: “Rabbimiz! Ne olur, bu azabı üzerimizden kaldır. Biz gerçekten iman ediyoruz!” diye feryat edecekler.
13: Onlar nerede, düşünüp ibret almak nerede? Halbuki onlara doğruluğu besbelli ve gerçeği apaçık ortaya koyan bir peygamber gelmişti.
14: Fakat ondan yüz çevirdiler ve: “Bu peygamber değil, kendisine başkası tarafından bir kısım şeyler belletilmiş delinin biri!” dediler.
15: Biz azabı birazcık kaldıracağız; ama siz yine inkâra döneceksiniz.
16: Onlar inkâra dönünce, o büyük ve karşı konulamaz çarpışla onları amansız bir şekilde yakalayacağımız gün, onlardan kesinlikle intikamımızı almış oluruz.
TEFSİR:
اَلدُّخَانُ (duhân), duman demektir. Bunun kâfirleri
cezalandırmak için vuku bulacağı haber verilir. Bunun nasıl ve hangi duman
olduğu hakkında iki önemli görüş vardır:
Birincisi;
bu, inkârları ve Resûlullah (s.a.s.)’i Medine’ye hicrete zorlamaları sebebiyle
Mekke müşriklerini kuşatan bir dumandır. Bununla alakalı olarak kaynaklarımızda
şu bilgi nakledilir:
Allah
Resûlü (s.a.s.), davetine karşı müşriklerin direnmesi sebebiyle Allah’a
yalvararak, Hz. Yûsuf’un kavmine yaptığı gibi bunlara da bir kıtlık vermesini
istedi. Duası kabul edildi, kıtlık geldi, yiyecek içecek bir şey kalmadı.
İnsanlar derilere ve kemiklere varıncaya kadar ne buldularsa yediler. Açlıktan
öylesine zayıfladılar ki sonunda görme bozukluğuna yakalandılar, baktıklarında
kendilerini kuşatmış bir duman görüyorlardı. Nihâyet Peygamberimiz (s.a.s.)’e
müracaat ederek artık inandıklarını, dolayısıyla bu azabın kaldırılması için
dua etmesini istediler. Efendimiz ise “Azap kalkınca yine eski halinize
dönersiniz” buyurdu. Nitekim duası üzerine azap kaldırıldı, onlar da derhal
eski inkârcılıklarına döndüler. Allah bu dönekliğin, inkâr ve zulümde ısrar
etmenin cezasını Bedir savaşında verdi. (Buhârî, Tefsir 44/1-5)
Buna
göre “duman”, açlıktan dolayı gözlerde hâsıl olan bozukluk sebebiyle etrafın
toz duman halinde görülmesidir. Veya kuraklık sebebiyle ortalığın toz duman
içinde olmasıdır. Yine bu rivayete göre “şiddetle yakalama günü” de Bedir
günüdür.
İkincisi;
bu duman kıyâmet alametlerinden olup kıyamete yakın doğu ile batı arasını
kaplayacak dumandır. Mü’minler bundan dolayı nezleli gibi olacak, kâfir ve
günahkârların burunlarına girerek, onların kulaklarını delecek ve nefeslerini
daraltacaktır. (Taberî, Câmi‘u’l-beyân, XXV, 143) Bu mânaya göre ise
“şiddetle yakalama günü”, kıyamet günüdür.
Sûrenin girişinde verilen mesajları daha iyi
anlamak isterseniz, geçmişte yaşanan fakat hem günümüze hem de geleceğe ışık
tutan şu ibretli kıssaya dikkatinizi çevirin:
Śumme tevellev ‘anhu ve kâlû mu’allemun mecnûn(un)
1.
Ömer Çelik Meali
Fakat ondan yüz çevirdiler ve: “Bu peygamber değil, kendisine başkası tarafından bir kısım şeyler belletilmiş delinin biri!” dediler.
2.
Diyanet Vakfı Meali
Sonra ondan yüz çevirdiler ve: Bu, öğretilmiş bir deli! dediler.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
13,14. Nerde onlarda öğüt almak? Kendilerine gerçeği açıklayan bir peygamber gelmişti ve ondan yüz çevirmişler, "Belletilmiş bir deli" demişlerdi.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Sonra ondan yüz çevirdiler ve “Bu bir öğretilmiş, bu bir deli!” dediler.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Sonra onlar, o peygamberden yüz çevirdiler ve: "Bu öğretilmiş bir delidir." dediler.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Sonra ondan döndüler, öğretilmiş dediler, bir mecnun dediler
7.
Hasan Basri Çantay Meali
Yine ondan yüz çevirdiler. (Ona kimi) «bir öğretilmiş», (kimi) «bir mecnun» dediler.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
Sonra ondan yüz çevirdiler ve: “(Bu) öğretilmiş bir mecnun!” demişlerdi.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Sonra ondan yüz çevirdiler ve şöyle dediler: “- (Bu peygamberlik iddia eden) öğretilmiştir, mecnundur.”
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Sonra ondan yüz çevirdiler ve «Öğretilmiş bir mecnûndur,» dediler.
11.
Ümit Şimşek Meali
Fakat onlar peygamberden yüz çevirmiş, “Bu, kendisine belletilmiş delinin biri” demişlerdi.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Yet they turn away from him and say: "Tutored (by others), a man possessed!"
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Duhân Sûresi 14. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
"Meryem oğlu İsa da: “Ey İsrâiloğulları! Ben size Allah tarafından gönderilmiş bir peygamberim; daha önce inen Tevrat’ı doğrulamak ve benden sonra g ...
"Allah’a ve Rasûlü’ne gerektiği gibi inanır, mallarınızla ve canlarınızla Allah yolunda cihâd edersiniz. Eğer bilirseniz, sizin için hayırlı olan bu ...
