Nahl
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 128 âyettir. İsmini 68. âyetinde geçen ve “bal
arısı” mânasına gelen اَلنَّحْلُ (Nahl) kelimesinden
alır. Mushaf tertîbine göre 16, nüzûl sırasına göre 70. sûredir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada on altıncı, iniş sırasına göre yetmişinci sûredir. Kehf sûresinden sonra, Nûh sûresinden önce Mekke’de nâzil olmuştur. Sondan üç âyetin Medine’de indiği yolunda rivayetler vardır. Hicretten bahseden 41. âyet ve sonrasının Medine’de indiği yolundaki görüş zayıf bulunmaktadır (41. âyetin tefsirine bk.).
Konusu
Nahl
sûresi, peygamberlere gönderilen vahyin esas hedefinin tevhîd inancı yani
“Allah’tan başka ilâh yoktur. Yalnızca O’na kulluk edilmeli ve sadece O’ndan
korkulmalıdır” anlayışı olduğunu vurgulayarak başlar ve ağırlıklı olarak
tevhidin delilleri üzerinde durur. Bununla beraber sûrede kâfirlerin bir kısım
itirazlarına cevaplar verilir, iddiaları çürütülür ve şüpheleri ortadan
kaldırılır. Resûlullah (s.a.s.)’in getirdiği dinin insan hayatında yapmayı
hedeflediği değişim ve dönüşümler açıkça ortaya konur. Bu bağlamda adâlet,
ihsan, sözünde durma, yemin ve anlaşmalara riâyet, haramlar-helâller ve tevbe
gibi ahlâk ve muâmelâtla ilgili esaslar belirlenir. Yeri geldikçe öldükten
sonra dirilme, hesap verme, cennet ve cehennem konularına temas edilir. Son
olarak Peygamberimiz ve ona tâbi olanlara, kâfirlerin düşmanlık ve
işkencelerine karşı nasıl bir tavır takınmaları gerektiği; zaman, mekan ve
muhatabın durumunu dikkate alarak İslâm’ı nasıl tebliğ etmeleri lâzım geldiği
hatırlatılır.
106: Kalbi imanla dopdolu ve doygun olduğu halde baskı altında kalarak inkâra zorlanıp da bunu ancak diliyle yapan hâriç, her kim iman ettikten sonra Allah’ı inkâr eder ve bile isteye gönlünü küfre açarsa, böylelerinin üzerine dünyada Allah tarafından bir hışım çökecek, âhirette de onların payına çok büyük bir azap düşecektir.
TEFSİR:
Âyetin
şöyle bir iniş sebebi vardır: Rivayete göre müşrikler Ammâr’ı, babası Yâsir’i,
annesi Sümeyye’yi, Suheyb’i, Bilâl’i, Habbab’ı ve Salim’i alıp onlara işkence
etmeye başladılar. Sümeyye, iki deveye bağlandı ve ön tarafına bir harbe
saplandı. Ona, “Sen erkekler sebebiyle İslâm’a girdin” denildi. Hem kendisi
hem de kocası Yâsir fecî bir şekilde öldürüldü. İslâm tarihinde ilk şehit
edilen kişiler bunlardır. Ammâr ise, zor ve baskı altında diliyle onların
istediklerini söyledi. Sonra gelip bunu Resûlullah (s.a.s.)’e arzetti.
Efendimiz: “Kalbini nasıl buluyorsun?” sorunca O, “İman ile dopdolu ve
huzur bulmuş olarak” diye cevap verdi. Bunun üzerine Resûlullah (s.a.s.): “Bir
daha aynı şeyi yapmaya kalkışacak olurlarsa, sen de öyle yap” diye izin
verdi. (Hâkim, el-Müstedrek, II, 357)
Dolayısıyla
bu âyet, imanlarından vazgeçirilmek üzere dayanılmaz işkencelere ve acılara
maruz bırakılan müminlerle alâkalıdır. Onlara, eğer hayatlarına karşılık küfrü
kabul etmeye zorlanırlarsa, kalpleri iman bakımından sağlam olmak şartıyla
sadece dilleriyle küfür sözlerini söylemelerinde bir sakınca olmadığı, böyle
yaptıklarında affedilecekleri bildirilmektedir. Diğer taraftan eğer küfrü
gönülden kabul ederlerse, hayatlarını kurtarsalar bile Allah’ın azabından
kurtulamazlar. Fakat bu, kişinin hayatını kurtarmak için küfrü mutlaka söz ile
kabul etmesi gerektiği mânasına gelmez. Bu sadece bir ruhsattır ve mümin için
ideal bir durum değildir. Bu ruhsata göre eğer kişi küfrü kabul ettiğini
söylerse, bundan hesaba çekilmez. Gerçekte bir mümin için ideal olan vücudu
parça parça doğransa bile haktan başka bir şey söylememektir.
Resûlullah
(s.a.s.) zamanında bazılarının bu ideale göre davrandığını, bazılarının ise
kendilerine verilen izinden faydalandıklarını gösteren misaller vardır: Habbab
b. Eret (r.a.) eriyen yağları ateşi söndürünceye dek kor üzerinde yatmaya zorlanmış,
fakat imanında sebat göstermiştir. Bilal-i Habeşi (r.a.) de demirden bir zırh içinde kavurucu sıcağın
ortasında bırakılmıştır. Daha sonra kızgın kum üzerinde sürüklenmiş, fakat yine
de “Allah birdir” demeye devam etmiştir. Habib b. Zeyd b. Asım (r.a.) adındaki
müminin ise yalancı peygamber Müseylime’nin emriyle uzuvları birer birer
kesilmiştir. Her uzvu kesilişinde ona bu yalancıyı peygamber olarak kabul
etmesi söylenmiş, fakat o son nefesini verinceye dek her seferinde onun
peygamberliğini reddetmiştir. (bk. Suyûtî, ed-Dürrü’l-Mensûr, V, 172)
Ammar b. Yasir (r.a.) ise yukarıda zikredildiği üzere çektiği acılar karşısında
canını kurtarabilmek için sadece diliyle onların istediklerini söylemiştir.
Bu
gibilere bir sorgu ve ceza olmakla beraber kalplerini isteye isteye küfre açan
kimselerin dünyada Allah’ın gadap ve hışmına, âhirette de büyük bir azaba
uğrayacaklarında şüphe yoktur. Bunun sebebi şudur:
Men kefera bi(A)llâhi min ba’di îmânihi illâ men ukrihe vekalbuhu mutme-innun bil-îmâni velâkin men şeraha bilkufri sadran fe’aleyhim ġadabun mina(A)llâhi velehum ‘ażâbun ‘azîm(un)
1.
Ömer Çelik Meali
Kalbi imanla dopdolu ve doygun olduğu halde baskı altında kalarak inkâra zorlanıp da bunu ancak diliyle yapan hâriç, her kim iman ettikten sonra Allah’ı inkâr eder ve bile isteye gönlünü küfre açarsa, böylelerinin üzerine dünyada Allah tarafından bir hışım çökecek, âhirette de onların payına çok büyük bir azap düşecektir.
2.
Diyanet Vakfı Meali
Kim iman ettikten sonra Allah'ı inkâr ederse -kalbi iman ile dolu olduğu halde (inkâra) zorlanan başka- fakat kim kalbini kâfirliğe açarsa, işte Allah'ın gazabı bunlaradır; onlar için büyük bir azap vardır.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
Gönlü imanla dolu olduğu halde, zor altında olan kimse müstesna, inandıktan sonra Allah'ı inkar edip, gönlünü kafirliğe açanlara Allah katından bir gazap vardır; büyük azap da onlar içindir.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Kalbi imanla dolu olduğu hâlde zorlanan kimse hariç, inandıktan sonra Allah’ı inkâr eden ve böylece göğsünü küfre açanlara Allah’tan gazap iner ve onlar için büyük bir azap vardır.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Kalbi iman ile sükûnet bulduğu halde (dinden dönmeye) zorlananlar dışında, her kim imanından sonra küfre kalbini açarsa, mutlaka onların üzerine Allah'tan bir gazab gelir ve kendilerine çok büyük bir azab vardır.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Her kim iymanından sonra Allaha küfrederse - kalbi iyman ile mutmainn olduğu halde ikrah edilen başka - velâkin küfre sinesini açan kimse lâbüdd onların üstüne Allahdan bir gadab iner ve onlara azîm bir azâb vardır
7.
Hasan Basri Çantay Meali
Kalbi îman üzere (sabit ve bununla) mutmein (ve müsterih) olduğu halde (cebr-ü) ikrah e uğratılanlar müstesna olmak üzere kim îmanından sonra Allâhı tanımaz, fakat küfre sîne (-i kabul) açarsa Allahın gazabı onların başındadır. Onlar için en büyük bir azâb vardır.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
Kalbi îmân ile mutmain olduğu hâlde (inkâra) zorlanan kimse müstesnâ, kim îmân ettikten sonra Allah'ı inkâr ederse (onun için şiddetli bir tehdid vardır), fakat kim de küfre gönlü(nü) açarsa, artık Allah'dan onların üzerine bir gazab ve onlar için (pek) büyük bir azab vardır.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Kalbi iman ile kararlaşmış olduğu halde, (küfür kelimesini söylemeye) cebredilenler (ve böylece yalnız dilleriyle söyliyenler) müstesna, kim Allah'a küfrederse, onlara şiddetli bir azab var; lâkin küfre bağrını açanlar üzerine Allah'dan bir gazab ve kendilerine çok büyük bir azab vardır.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Kalbi imân ile mutmain olduğu halde icbar edilen müstesna, velâkin her kim imânından sonra Allah Teâlâ'yı inkâr eder de küfre sine açarsa işte onların üzerine Allah'tan bir gazap vardır ve onlar için pek büyük bir azap da vardır.
11.
Ümit Şimşek Meali
Kalbi imanla huzura ermiş olduğu halde inkâra zorlanan kimse hariç, kim iman ettikten sonra kâfir olur ve gönül rızasıyla inkârı benimserse, öyleleri Allah'ın gazabına uğrar; onların hakkı büyük bir azaptır.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Any one who, after accepting faith in Allah, utters Unbelief,- except under compulsion, his heart remaining firm in Faith - but such as open their breast to Unbelief, on them is Wrath from Allah, and theirs will be a dreadful Penalty.
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Nahl Sûresi 106. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
