En‘âm sûresi çoğunluğun görüşüne göre Mekke’de bir defada
inmiştir. Ancak üç veya altı âyetinin Medine’de indiğine dair bir görüş de
bulunmaktadır. 165 ayettir. Mushaftaki tertibe göre 6, iniş sırasına göre 55.
sûredir. Sûreye isim olan اَلأنْعَامُ
(en‘âm) kelimesi Arapça’da “deve, sığır ve koyun gibi evcil hayvanlar, ceylan,
geyik ve benzeri yabani hayvanlar ve bir takım binek hayvanları” mânasında
kullanılmaktadır. Bu kelime sûrenin 136, 138, 139 ve 142. âyetlerinde altı kez
tekrar edilmiştir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada 6., iniş sırasına göre 55. sûredir. Hicr sûresinden sonra, Sâffât sûresinden önce Mekke’de nâzil olmuştur. Tamamına yakınının Mekke’de indiği hususunda ittifak vardır. Abdullah b. Ömer’e ulaşan bir rivayete göre Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “En‘âm sûresi bana toplu olarak indi. 70.000 melek tesbih ve hamd sözleriyle bu sûrenin inişine eşlik etti” (Taberânî, el-Mu‘cemü’s-sağ^r, I, 145). Abdullah b. Abbas’tan aktarılan bir rivayette de Mekke’de “bir defada” indiği teyit edilmiştir (Taberânî, el-Mu‘cemü’l-kebîr, XX, 215). Ancak birkaç âyetinin Medine’de indiğine dair görüşler de vardır (bk. İbn Atıyye, II, 265; Elmalılı, III, 1861).
Konusu
Esasen İslâm’ın inanç esaslarının işlendiği bu sûrede özetle şu
mevzular yer almaktadır:
›Allah’ın
birliğinin delilleri; ilim, irade, kudret gibi sıfatları beyân edilerek şirkin
geçersizliği ve âhirette sebep olacağı vahim neticeleri haber verilir. İslâm
inancını kabul etmeyen kâfirlerin, Kur’an’ın davetine bigâne kaldıkları
takdirde, kendilerinden önceki kâfirlerin uğradıkları hazin akıbete
uğrayacakları ikazı yapılır.
›Peygamberin
tebliğ vazifesi ve bu vazifeyi ifâ ederken kullandığı imkânların sınırlı oluşu,
zengin veya fakir her seviyeden muhatapla münâsebetleri ele alınmakta,
özellikle çevreden gelen baskılar sebebiyle fakir müslümanlara olması gereken
ilginin azaltılmaması istenmektedir.
›Tevhid
mücâdelesinde Resûlullah (s.a.s.) ve etrafındaki müslümanları teselli etmek,
münkirlerden gelecek eziyetlere karşı sabırlı olmaya teşvik etmek ve takip
edilmesi gereken bir tebliğ metodunu öğretmek gayesiyle Hz. İbrâhim’in
putperest kavmiyle olan münâsebetleri, onları şirkten vazgeçirmek için
getirdiği deliller üzerinde durulur. Efendimiz’den önceki bütün peygamberlerin
hep aynı hidâyet yolunun yolcuları oldukları ve insanları bu doğru yola davet
ettikleri, dolayısıyla Peygamberimiz’e düşen vazifenin onların nurlu izinden
yürümek olduğu beyân edilir.
›Bir kısım hayvanlar
ve ziraat mahsulleriyle alakalı olarak putperest Arapların benimsedikleri
yanlış uygulamalar dile getirilip reddedilir ve bu hususta uyulması gereken
İslâmî kâideler açıklanır. Haram ve helâli belirleme yetkisinin sadece Allah’a
ait olduğu ortaya konur.
›Son olarak
ana-babaya iyilik, çocukları öldürmemek, günahları terk etmek, yetim malı
yememek, adâletli olmak ve benzeri gibi İslâm’ın temel ahlâkî esasları tekrar
edilerek tabi olunacak dosdoğru yolun bu olduğu, bütün ilâhî kitapların hep bu
esasları getirdiği, dolayısıyla ölüp âhiret gerçeği ile karşılaşmadan önce bu
esaslara uygun bir şekilde iman ederek sadece Allah için bir kulluk yapmanın
gereği üzerinde durulur. Yaratılmış olmanın ve imtihan edilmenin gayesi de
zaten budur.
Fazileti
En‘âm sûresinin faziletine dâir Allah Resûlü (s.a.s.)’in şöyle
buyurduğu rivayet edilir:
“En‘âm sûresi bana toplu olarak indirildi. Yetmiş bin melek tesbih
ve hamdederek bu sûrenin indirilişine eşlik etti.” (Taberânî, el-Mu‘cemü’s-sağîr,
I, 145)
“En‘âm sûresi, Kur’ân-ı Kerîm’in en üstün sûrelerinden biridir.” (Dârimî, Fezâilü’l-Kur’ân
17)
14: De ki: “Gökleri ve yeri yoktan var eden, her canlıyı besleyip doyurmasına karşılık kendisi hiçbir şekilde beslenmeye ihtiyacı olmayan Allah’tan başkasını mı kendime dost edineceğim?” Yine şöyle de: “Bana Hakk’a teslim olanların ilki olmam emredildi ve «sakın müşriklerden olma!» buyruldu.”
15: De ki: “Eğer Rabbime isyan edecek olursam, gerçekten büyük bir günün azabından korkarım.”
16: O gün kim azaptan uzak tutulursa, şüphesiz Allah ona rahmet etmiştir. İşte apaçık kurtuluş budur.
TEFSİR:
Allah’ın
isimlerinden bir olan اَلْوَلِيُّ (Velî), “dost,
yardımcı, yönetici, yapılması için işlerin kendine havale edildiği varlık”
demektir. Yine o isimlerden biri olan “Fâtır” ise “yokluktan varlık sahasına
çıkaran, yoktan vareden” mânasındadır. Allah gökleri, yeri ve onlarda bulunan
her şeyi yoktan var etmiş, bütün fıtratları yaratmış, hem de onların devamları
ve birbiri ardı sıra kesilmeksizin sürmeleri için muhtaç oldukları tabii
ihtiyaçlarını bahşetmiştir, bahşetmektedir. Kendisi ise her türlü ihtiyaçtan
uzaktır; ikram eder fakat kendine ikram olunmaz; yedirir doyurur fakat kendinin
buna ihtiyacı yoktur. Bir diğer âyet-i kerîmede: “Ben onlardan herhangi bir
rızık istemiyorum; beni doyurmalarını da istemiyorum. Muhakkak ki Allah, evet
O, bütün rızıkları veren, sonsuz kudret ve sarsılmaz kuvvet sahibi olandır”
(Zâriyât 51/57-58) buyrulur.
Müslüman
olmak ve şirkten uzak durmak ilk defa Allah Resûlü (s.a.s.)’e emredilmiş,
dolayısıyla ilk iman eden ve ilk teslim olan o olmuştur. Peygamberler, aynen
diğer insanlar gibi, getirdikleri dinin emirlerini yapmak ve yasaklarından
kaçmakla mesüldürler. Buna karşı gelmek azabı gerekli kıldığından, hemen
ardından Efendimiz’e: “Eğer Rabbime isyan edecek olursam, gerçekten büyük
bir günün azabından korkarım” (En‘âm 6/15) demesi emredilmiştir.
Peygamberlerin bile korkudan titredikleri o günün azabını önemsememek ve
ciddiye almamak büyük bir gafletin işaretidir. Halbuki o günün azabı öyle
dehşetli bir azaptır ki, o gün ondan kurtulabilene muhakkak Allah merhametiyle
muamele etmiştir. O azaptan kurtulmak gerçekten büyük bir başarıdır. Burada
âhirette kurtuluşun ancak Allah’ın rahmeti sayesinde mümkün olabileceğine bir
işaret vardır. Nitekim Resûl-i Ekrem (s.a.s.) de bunu açıklar mâhiyette şöyle
buyurur: “Nefsimi kudret elinde bulunduran Allah’a yemin olsun ki,
insanlardan hiç kimse ameliyle cennete giremez; ancak Allah’ın rahmet ve
lütfuyla girer.” Ashâb-ı kirâm: “Senin amelinde mi seni cennete sokmaz ey
Allah’ın Rasûlü?” diye sorduklarında şöyle cevap verir. “Benim amelim de
beni cennete sokmaz, meğer Allah rahmetiyle beni korumuş ola.” (Buhârî,
Rikâk 18; Müslim, Munâfikîn 71)
Kul innî eḣâfu in ‘asaytu rabbî ‘ażâbe yevmin ‘azîm(in)
1.
Ömer Çelik Meali
De ki: “Eğer Rabbime isyan edecek olursam, gerçekten büyük bir günün azabından korkarım.”
2.
Diyanet Vakfı Meali
De ki: Ben, Rabbim'e isyan edersem gerçekten büyük bir günün (kıyametin) azabından korkarım.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
"Ben Rabbime karşı gelirsem, büyük günün azabından korkarım" de.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
De ki: “Ben Rabbime isyan edersem gerçekten, büyük bir günün (kıyamet gününün) azabından korkarım.”
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
De ki: "Eğer Rabbime isyan edersem, büyük bir günün azabından korkarım".
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Ben, de: rabbime ısyan edecek olursam cidden büyük bir günün azabından korkarım
7.
Hasan Basri Çantay Meali
De ki: «Eğer ben Rabbime isyan edersem o büyük günün azabından elbette korkarım».
8.
Hayrat Neşriyat Meali
De ki: “Şübhesiz ben eğer Rabbime isyân edersem, büyük bir günün (kıyâmet gününün) azâbından korkarım!”
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
De ki: “- Eğer ben, Rabbime isyan edersem, cidden büyük bir günün azabından korkarım.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
De ki: «Eğer ben Rabbime isyan edersem elbette büyük günün azabından korkarım.»
11.
Ümit Şimşek Meali
De ki: Rabbime isyan edecek olursam, büyük bir günün azabından korkarım.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Say: "I would, if I disobeyed my Lord, indeed have fear of the penalty of a Mighty Day.
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. En'âm Sûresi 15. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
Allah, inkâr edenlere Nûh’un karısı ile Lût’un karısını örnek verir. Her ikisi de, kullarımızdan iki sâlih kişinin nikâhları altında idiler, fakat o ...
