Yâsîn
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 83 âyettir. İsmini birinci âyette geçen يٰسٓ (Yâsîn) kelimesinden alır. Resmî sıralamada
36, iniş sırasına göre 41. sûredir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada otuz altıncı, iniş sırasına göre kırk birinci sûredir. Cin sûresinden sonra, Furkan sûresinden önce Mekke’de inmiştir. Yerinde açıklanacak bir sebeple 12. âyetin Medine’de indiğini ileri sürenler de olmuştur.
Konusu
Sûrede
üç ana mevzu üzerinde durulur. Öncelikle Resûlullah (s.a.s.)’e hitap edilerek,
kesinlikle peygamber olduğu ve ona indirilen Kur’ân-ı Kerîm’in de Allah’tan
geldiği beyân edilir. Efendimiz (a.s.)’ı, İslâm’ı tebliğ ederken müşriklerden
gördüğü eziyetlere sabredip katlanmaya teşvik ve teselli etmek için önceki
peygamberler ve onlara inananların mücâdelelerinden dikkat çekici misaller arz
edilir. Bunun en güzel misallerinden biri, dini uğruna canını fedâ edip şehâdet
şerbetini içen Habîb-i Neccâr’ın kıssasıdır. Bu misallerde aynı zaman da
inkârcılara da ciddi bir ikaz ve tehdit vardır. İkinci olarak sûrede Allah’ın
varlığını, birliğini, nihâyetsiz ilim ve kudretini gösteren kevnî delillere ve
Allah’ın insanlığa olan müstesnâ lutuflarına yer verilerek beşeriyet tevhide
çağrılır. Üçüncü olarak da âhiret gerçeği işlenir. Ölüm ve kıyâmetten,
mahşerden, cennet ve cehennemden son derece canlı; bir taraftan ümitlendiren,
bir taraftan korkutan manzaralar sunulur. Neticede insanın dikkat nazarı, kendi
yaratılışı üzerine çekilerek, hiç olmazsa buradan hareketle göklerin ve yerin
melekûtuna, açık ve gizli hükümranlığına sahip olan Allah’ın birliğini, kudret
ve azametini anlaması istenir.
Fazileti
Resûlullah
(s.a.s.) şöyle buyurur:
“Her
şeyin bir kalbi vardır; Kur’an’ın kalbi de Yâsîn’dir.” (Tirmizî,
Fezâilü’l-Kur’ân 7)
Yine
Efendimiz (s.a.s.) buyurur:
“Ölülerinizin
yanında Yâsîn’i okuyun.” (İbn Mâce, Cenâiz 4; Ahmed b. Hanbel, Müsned, V, 26)
Bu
hadis-i şerifi iki türlü anlamak mümkündür. Birincisi, “Ölmek üzere
olanlarınıza okuyun.” Çünkü Yâsîn sûresi hep imanî mevzulardan bahsettiği için,
son nefeslerini vermekte olan bir kişi onu dinlediği zaman imanı takviye olacak
ve biiznillâh imanla âhirete intikâline yardımcı olacaktır. Bir kısım
âlimlerimiz ise, hadisin zahiri mânasını dikkate alarak, “Yâsîn’i ölüp
defnettiğiniz mevtâlarınız üzerine okuyun” şeklinde anlamışlardır. Her iki
mânada dinimiz açısından doğrudur. Çünkü, ölülerimizin hayrına yaptığımız
duaların, istiğfarların, kestiğimiz kurban ve verdiğimiz sadakaların onlara
faydalı olacağını haber veren çok sayıda âyet-i kerîme ve hadis-i şerif vardır.
Nitekim şu âyet-i kerîme bu açıdan dikkat çekicidir:
“…Rabbimiz
bizi ve bizden önce geçmiş olan mü’min kardeşlerimizi bağışla! Kalplerimizde
iman edenlere karşı hiçbir kin ve kötü duygu bırakma! Rabbimiz! Şüphesiz sen
çok şefkatli, çok merhametlisin!” (Haşr 59/10)
Peygamber
Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurur:
“İnsan öldüğü zaman bütün amelleri kesilir.
Ancak şu üç şey bundan müstesnâdır: Sadaka-i câriye, istifade edilen
ilim ve kendisine dua eden hayırlı evlât.” (Müslim, Vasıyet
14)
Sa‘d
b. Ubâde (r.a.), yanında bulunmadığı bir esnâda annesinin vefât ettiğini,
onun adına sadaka verdiği takdirde kendisine bir faydası olup
olmayacağını sormuştu. Allah Resûlü (s.a.s.) “Evet” buyurunca, Sa‘d
sahip olduğu meyve bahçesini annesi adına tasadduk etmişti. (Buhârî, Vesâyâ
15)
Çünkü
dinimiz kabir âlemini ve âhiret hayatını dünyanın tabii bir devamı saymakta,
ölüsüyle dirisiyle Müslümanları tek ruh olarak görmekte, mü’minlerin
gönüllerinde âhirete imanı kökleştirecek hususlara çok önem vermekte, bu
sebeple dirilerin ölülerle, daha açık bir ifadeyle hayattakilerin kabir
âlemiyle irtibatlarını hep canlı tutmaktadır. Efendimiz (s.a.s.)
kabirdekilerini selamlarken buyurduğu وَ اِنَّا اِنْ
شَاءَ اللّٰهُ بِكُمْ لَاحِقُونَ(ve innâ
inşâellâhu bikum lâhikûn) “İnşallah biz de yakın zamanda size kavuşacağız”
(Müslim, C3nâiz 104) sözü bu açıdan çok mânidardır.
Yâsîn
sûresi İslâm toplumlarında öylesine mühim bir yere sahiptir ki hatta “Yâsîn
sütü” diye bir tabir ortaya çıkmıştır. Nitekim anlatıldığına göre imanlı bir
kadın, çocuğunu emzirirken daima Yâsîn sûresini baştan sona kadar okurdu. Kadın
sûreyi bitirinceye kadar da çocuk emmeyi bitirir ve bu âdetini muntazaman devam
ettirirdi. Çocuk büyüdü; hayırlı, âlim, fâzıl bir zat oldu. Kadın oğluna ara -
sıra şöyle derdi:
“-
Oğlum! Sakın bu fazileti hep kendinden bilme, zira ben seni Yâsîn sütü ile
büyüttüm!..”
Şimdi Yüce Rabbimiz, Kur’an’ın kalbi olan Yâsîn
sûresinin muhteşem talimatlarıyla kalbimizi harekete geçirmek, Yâsîn sütünden
içerek manen tekamül etmemizi sağlamak üzere buyuruyor ki:
77: İnsan hiç dikkat edip düşünmez mi ki, biz onu bir damla sudan nasıl yaratıyoruz? Böyleyken, o bize karşı yaman bir düşman kesiliveriyor!
78: Kendi yaratılışını unutup, bize bir misâl getirmeye kalkışıyor da: “Şu çürümüş gitmiş kemikleri kim diriltecek?” diyor.
79: De ki: “İlk defa onu yoktan kim yarattıysa, tekrar O diriltecek. O, her türlü yaratmayı hakkıyla bilendir.
TEFSİR:
Bu
âyetlerin inişiyle ilgili şöyle bir olay nakledilir:
Öldükten
sonra tekrar dirilmeyi inkâr eden Übey b. Halef, çürümüş bir kemik alıp elinde
ufaladıktan sonra Resûlullah (s.a.s.)’e dönerek:
“-
Allah’ın, bu çürümüş kemikleri tekrar dirilteceğine mi inanıyorsun?” demişti.
Resûl-i
Ekrem (s.a.s.):
“Evet,
seni öldükten sonra tekrar diriltecek ve cehenneme sokacak” diye cevap
verdi. Bu olay üzerine bu âyetler nâzil oldu. (Taberî, Câmi‘u’l-beyân,
XXIII, 38)
Bir
defasında Resûl-i Ekrem (s.a.s.), avucunu diliyle hafifçe ıslatıp işaret
parmağıyla elindeki tükürük zerresini gösterdi ve şunları söyledi:
“Azîz
ve Celîl olan Allah Teâlâ buyuruyor ki:
«-
Ey Âdem oğlu! Ben seni şöyle bir şeyden yaratmışken, benim âciz olduğumu nasıl
söylersin?»”
Sonra
Efendimiz eliyle boğazını göstererek Cenâb-ı Hakk’ın buyruğunu anlatmaya devam
etti:
“«-
Canın şuraya gelince, sadaka veriyorum dersin; o sırada sadaka vermenin ne
faydası var?»” (İbn Mâce, Vesâyâ 4; Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV, 210)
Evet,
bütün bu cehâlet, gaflet ve inkârına rağmen insanı değersiz, atılmış bir su
olan meniden, sonra ondan süzülmüş bir öz olan nutfeden en güzel kıvamda bir
varlık olarak yaratan; yaratılanları bütün özellikleriyle bildiği gibi
yaratmanın da her çeşidini bilen Allah Teâlâ, ölüleri elbette diriltmeye
yetecek gücün sahibidir. Varlıkları ilk defa yoktan var eden için, onları
yeniden yaratmak hiç de zor değildir. Âyet-i kerîmelerdeşöyle buyrulur:
“Allah,
bütün varlıkları ilkin yoktan yaratan, sonra dünyada bu yaratmayı tekrar tekrar
yineleyen ve âhirette her şeyi yeniden yaratacak olandır. Bu yaratılışı tekrarlama
ve en son yeniden yaratma O’nun için çok daha kolaydır. Göklerde ve yerde
tecelli eden en yüce sıfatlar Allah’a aittir. O, kudreti dâima üstün gelen, her
hükmü ve işi hikmetli ve sağlam olandır.” (Rûm 30/27)
“İyi
de, bizi yeniden hayata döndürecek kimmiş?” diyecekler. Sen de: «Sizi ilk defa
yoktan yaratan diriltecek!» de.” (İsrâ 17/51)
Cenâb-ı
Hakk’ın ölüleri diriltmesiyle alakalı Peygamberimiz (s.a.s.)’in önceki
ümmetlerden naklederek anlattığı şu kıssa ne kadar ibretlidir:
“Bir
adam yaşamaktan ümidini kesince ailesine şöyle vasiyet etti:
«-
Ben ölünce çokça odun toplayıp yakın, cesedimi onun içine atın. Yanmış
kemiklerimi iyice ezip un hâline getirin. Şiddetli rüzgârın estiği bir gün onu
denize savurun.»
Ailesi
de onun dediklerini yaptı. Allah Teâlâ, bu adamın zerrelerini bir araya getirdi
ve ona:
«-
Niçin böyle yaptın?» diye sordu. Adam:
«-
Senin azabından korktuğum için öyle yaptım, yâ Rabbî!» deyince Cenâb-ı Hak onu
bağışladı.”
(Buhârî, Enbiyâ 54; Müslim, Tevbe 27-28)
Ancak
bu hadîs-i şeriften hareketle, bir kısım batıl inançlar gereği uygulanan
cenazeleri yakma adetinin İslâm’ın cevaz verdiği bir durum olduğu
zannedilmemelidir. Belki önceki ümmetlerde olsa bile Muhammed ümmetine böyle
bir cevaz sözkonusu değildir. Ayrıca Efendimiz (a.s.)’ın bu kıssayı, Allah’ın
azabının şiddetini belirtme bakımından bir darb-ı mesel olarak anlatmış
olabilme ihtimali de vardır.
Cenâb-ı Hakk’ın ölüleri dirilteceğine dair ikinci
delil, yeşil ağaçtan tutuşturduğumuz ateşin çıkmasıdır:
Eve lem yerâ-l-insânu ennâ ḣalaknâhu min nutfetin fe-iżâ huve ḣasîmun mubîn(un)
1.
Ömer Çelik Meali
İnsan hiç dikkat edip düşünmez mi ki, biz onu bir damla sudan nasıl yaratıyoruz? Böyleyken, o bize karşı yaman bir düşman kesiliveriyor!
2.
Diyanet Vakfı Meali
İnsan görmez mi ki, biz onu meniden yarattık. Bir de bakıyorsun ki, apaçık düşman kesilmiş.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
77,78. İnsan kendisini bir nutfeden yarattığımızı görmez mi ki hemen apaçık bir hasım kesilir ve kendi yaratılışını unutur da; "Çürümüş kemikleri kim yaratacak" diyerek, Bize misal vermeye kalkar?
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
İnsan, bizim, kendisini az bir sudan (meniden) yarattığımızı görmedi mi ki, kalkmış apaçık bir düşman kesilmiştir.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
İnsan, kendisini bir damla sudan yarattığımızı görmedi mi de, şimdi apaçık bir hasım kesildi?
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Görmedi mi o insan? biz onu bir nutfeden yarattık da şimdi o çeneli bir çekişgen kesildi
7.
Hasan Basri Çantay Meali
İnsan, kendisini bir nutfeden yaratdığımızı gör (ür gibi bilmedi mi ki şimdi o, açıkdan açığa müfrit bir muhaasım (kesilmekde) dir.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
Hem o insan görmedi mi, gerçekten biz kendisini nutfeden (hakir bir damla sudan süzülmüş hulâsadan) yarattık! Buna rağmen bakarsın ki o apaçık bir hasım (kesilmiş)tir.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
O (inkârcı) insan görmedi mi: Biz onu bir nutfeden yarattık. Şimdi de aşikâr bir mücadeleci kesiliverdi.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
İnsan görmedi mi ki, muhakkak Biz onu bir nutfeden yarattık, sonra o, bir apaçık mücadeleci (kesilmiş)tir.
11.
Ümit Şimşek Meali
Görmedi mi insan: Biz onu bir damla sudan yarattık da o Bize açıkça düşman kesiliverdi.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Doth not man see that it is We Who created him from sperm? yet behold! he (stands forth) as an open adversary!
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Yâsin Sûresi 77. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
Allah, inkâr edenlere Nûh’un karısı ile Lût’un karısını örnek verir. Her ikisi de, kullarımızdan iki sâlih kişinin nikâhları altında idiler, fakat o ...
