Kasas
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 88 âyettir. İsmini 25. âyette yer alıp Hz.
Mûsâ’nın doğumundan Medyen’e gelişine kadar başından geçen olayları ifade eden
“Kasas” kelimesinden alır. اَلْقَصَصُ
(kasas), sözlükte hâdiseleri uygunluk sırasına göre zikretmek mânasına gelir.
Mushaf tertibine göre 28, iniş sırasına göre 49. sûredir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada yirmi sekizinci, iniş sırasına göre kırk dokuzuncu sûredir. Neml sûresinden sonra, İsrâ sûresinden önce Mekke’de inmiştir. 85. âyetinin hicret esnasında Cuhfe denen yerde,52-55. âyetlerinin de Medine’de indiğine dair bir rivayet bulunmaktadır (Şevkânî, IV, 152).
Konusu
Kasas
sûresinin esas hedefi, Resûlullah (s.a.s.)’in nübüvveti etrafında çoğalan şüphe
ve itirazları bertaraf edip, ona inanmamak için ileri sürülen mazeretleri
geçersiz kılmaktır. Bu sebeple sûrede Hz. Mûsâ’nın kıssası, nâzil olduğu
dönemin dinî, siyâsî, ahlâkî ve içtimâî problemlerine ışık tutacak yönleriyle
en geniş bir tarzda anlatılır. Annesi tarafından Nil’e bırakıldıktan sonra
Firavun’un sarayına alınıp orada yetiştirilmesi; yanlışlıkla kıptıyi öldürüp,
öldürülme korkusuyla Mısır’dan Medyen’e kaçması; Hz. Şuayb’e damat olması ve
ona hizmet etmesi; Mısır’a dönüş esnâsında Tur dağında vahye nâil olup, kendine
verilen mûcizelerle Firavun’a gönderilmesi; Firavun’un tavrı ve meydan okuması
en dikkat çekici yönleriyle nazarlara sunulur. Bunlar anlatılırken Allah
Teâlâ’nın peygamberini muzaffer kılmak için hangi görünmez kuvvetleri, vasıta
ve sâikleri devreye soktuğu; din düşmanlarına ise nasıl tahmin edemedikleri
noktalardan müdâhale edip onların çabalarını boşa çıkardığı ve neticede kendi
iradesini gerçekleştirdiği gösterilir.
Bu kıssadan hareketle Kur’an karşısında Ehl-i kitabın ve müşriklerin
halleri mizan olunur. Kur’an’ın gerçekliği, âhiretin varlığı can alıcı
ifadelerle beyân edildikten sonra Allah Teâlâ’nın azamet ve kudret nişânelerine
şöyle bir atf-ı nazarda bulunulur. Dünyanın fâniliği, âhiretin ebedi ve gerçek
hayat oluşuyla ilgili Kârun misali verilir. Bütün hazineleriyle birlikte bir
gecede yerin dibine geçirilen Karun, Allah’ı bırakıp dünya malını
putlaştıranlara ve ona aldananlara ne müthiş bir misaldir. Ne malı ne de Hz.
Mûsâ’ya yakınlığı ona bir fayda sağlamaz. Sûre, İslâm’ın kemâle ereceği ve
dünyaya hâkim olacağı müjdesiyle nihâyete erer. Fakat bu kutlu davayı
omuzlanacak Peygamberimiz (s.a.s.)’in izinden yürüyen, kâfirlere arka çıkmayan,
Allah’ın âyetlerine göre hareket eden, gerçek tevhid ehli civanmertlere, cengâverlere,
mücâhitlere gerek olduğu belirtilir.
10: Mûsâ’nın annesi, çocuğun Firavun’un eline geçtiğini öğrenince aklı başından gidip onun dışındaki her şeyi unuttu. Kendisine verdiğimiz sözün kesinlikle gerçekleşeceğine tam olarak güvenmesi için kalbini sabır ve metânetle kuvvetlendirmeseydik, neredeyse işi açığa vuracaktı.
11: Bu haldeyken annesi Mûsâ’nın ablasına: “Çaktırmadan onun izini takip et” dedi. O da, Firavun adamları farkına varmadan, uzaktan uzağa onu gözetledi.
12: Biz Mûsâ’yı daha ilk günden annesine kavuşuncaya kadar diğer sütanneleri emmekten alıkoyduk. Bu sebeple çaresiz kalan bakıcıların imdâdına Mûsâ’nın ablası yetişti ve: “Sizin adınıza onun bakımını üstlenecek, ona çok içten davranıp terbiye edecek bir âileyle sizi tanıştırayım mı?” dedi.
13: Böylece Mûsâ’yı annesine kavuşturduk ki, annesinin gözü ve gönlü aydın olsun, artık üzülmesin ve Allah’ın verdiği sözün mutlaka gerçekleşeceğini bilsin. Ne var ki, insanların çoğu bu gerçeği bilmez.
TEFSİR:
Nil’e
bıraktığı ciğerparesi yavrusunun Firavun’un hizmetçileri tarafından alınıp
saraya götürüldüğünü haber alan Mûsâ’nın annesi çılgına döndü. Ölümüne susamış
olanlara çocuğunu kendi elleriyle teslim etmiş gibi olmuştu. Kalbi boşalmış,
Mûsâ’dan başka hiçbir şeyi düşünemeyecek bir hale gelmiş ve o şekilde sabahı
zor etmişti. Ondan başka hiçbir şey düşünemiyor, gözü hiçbir şey görmüyor ve
hiçbir şey yapamıyordu. Eğer, verdiği sözün kesinlikle gerçekleşeceğine
inananlardan olması için Allah kalbine sebat vermeseydi, sabır ve sükûnet
lütfetmeseydi, az kalsın yaptığını herkese ilan edecekti. Saraya alınan çocuğun
kendi oğlu olduğunu açığa vuracaktı. Deli gibi bağırıp: “Kaybettim, yavrumu
kaybettim. Garip bir sese uyarak çocuğumu suya attım. Onu ellerimle
düşmanlarına teslim ettim” diyecekti.
Buna
rağmen annesi onu araştırmaktan, bir şeyler yapmaktan geri durmadı. Ablasına
onun izini takip etmesini, araştırmasını, ondan bir haber getirmesini istedi.
Ablası onu takibe aldı. Sarayın hizmetçilerine çaktırmadan kardeşinin durumunu
izliyordu. Hizmetçiler onu beslemek için uğraşıyor, onu emzirecek birini
bulmaya çalışıyorlardı. Çocuk ise iradesine karşı konulamayacak bir merkezden
aldığı tâlimat doğrultusunda dişlerini birbirine kenetlemiş, getirilen hiçbir
annenin sütünü emmiyordu. Çünkü Allah ona, öz annesi dışındaki annelerin sütünü
emmesini yasaklamıştı. Dolayısıyla o, konuşacak durumu olmasa da, hal diliyle
ısrarla öz annesini bekliyordu. Kaderin cilvesine bakalım ki, sabahleyin onu
öldürmek niyetiyle kalkanlar, şimdi onu hayatta tutabilmenin canhıraş gayreti
içinde bulunuyorlardı. Çocuğun ölmesinden ya da zayıf düşmesinden
endişeleniyorlardı. Böylece ilâhî kudret, çocuğa sütanne arayanların
şaşkınlığını Mûsâ’nın ablası için bir fırsat haline getirmişti. Tam bu sırada
o, hizmetçilerin yanlarına sokularak, çocuğu hiç tanımayan yabancı birisiymiş
gibi olaya müdahale etti. Onu emzirecek, bakımını üstlenecek, onu ninnileriyle
teskin edip onu güzelce terbiye edecek bir aileyi onlara bulabileceğini
söyledi.
Çaresizliğin
verdiği şaşkınlık içinde bulunan hizmetçiler hiç tereddüt göstermeden teklifi
kabul ettiler. Ablası durumu annesine haber verdi. O da gelip yavrusunu bağrına
bastı. Hâsılı Cenâb-ı Hakk’ın va‘dettiği şekilde kısa bir müddet içinde Mûsâ,
karşı konmaz ilâhî kanunların çizdiği mecbûrî istikâmet içinde sağ salim
annesine kavuşmuş oldu. Üzerinde dolaşan korku bulutları dağıldı, artık
güvenilir ve sağlam bir yere yerleşti. Annesi çok sevindi, hüznü sürûra
dönüştü. Böylece Allah’ın vaadinin gerçek olduğunu öğrendi.
Hiç
şüphesiz Yüce Rabbimiz, insanı dehşete düşüren harikulâde planının ilk safhasını
bu şekilde gerçekleştirdi. Şimdi Hz. Mûsâ, güvenilir bir yerde, can düşmanı
Firavun’un himâyesinde, hanımının gözetiminde ve öz annesinin kucağında
büyümeğe devam etmektedir.
Veasbeha fu-âdu ummi mûsâ fâriġâ(an)(s) in kâdet letubdî bihi levlâ en rabetnâ ‘alâ kalbihâ litekûne mine-lmu/minîn(e)
1.
Ömer Çelik Meali
Mûsâ’nın annesi, çocuğun Firavun’un eline geçtiğini öğrenince aklı başından gidip onun dışındaki her şeyi unuttu. Kendisine verdiğimiz sözün kesinlikle gerçekleşeceğine tam olarak güvenmesi için kalbini sabır ve metânetle kuvvetlendirmeseydik, neredeyse işi açığa vuracaktı.
2.
Diyanet Vakfı Meali
Musa'nın anasının yüreğinde yalnızca çocuğunun tasası kaldı. Eğer biz, (vâdimize) inananlardan olması için onun kalbini pekiştirmemiş olsaydık, neredeyse işi meydana çıkaracaktı.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
Musa'nın annesi, gönlü bomboş sabahı etti, oğlundan başka bir şey düşünemiyordu. Allah'ın vaadine iyice inanması için kalbini pekiştirmeseydik, neredeyse saraya alınan çocuğun kendi oğlu olduğunu açığa vuracaktı.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Mûsâ’nın anasının kalbi bomboş kaldı. Eğer biz (çocuğu ile ilgili sözümüze) inancını koruması için kalbine güç vermeseydik, neredeyse bunu açıklayacaktı.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Musa'nın anasının yüreği (tasadan) bomboş kalıverdi. Eğer biz, (vaadimize) inananlardan olması için onun kalbini pekiştirmemiş olsaydık, neredeyse işi meydana çıkaracaktı.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Musânın anasının gönlü ise bomboş sabahı etti, az daha onu açıverecekti: kalbine râbıta vermese idik eğer iymanlılardan olsun diye
7.
Hasan Basri Çantay Meali
Musânın anası — yüreği (evlâdından başka bir şeyden) bomboş olarak — sabahladı. Eğer (Allahın vadine) inananlardan olması için kalbine (sabr-ü sükûn ile) rabıta vermeseydik az daha onu mutlak açığa vuracakdı.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
Mûsâ'nın annesinin gönlü ise, (çocuğundan başka herşeyden) bomboş olaraksabahladı. Eğer (va'dimize) inananlardan olması için kalbini (sabırla) takviye etmiş olmasaydık, nerede ise onu(n kendi çocuğu olduğunu) açığa vuracaktı.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Mûsa'nın anasının kalbi, evlâd derdinden başka her şeyden boş olarak sabahladı. Eğer vaadimizi tasdik edenlerden olması için kalbine sabır vermeseydik, az kalsın onu açığa vuracaktı (bu çocuk benimdir, diyecekti).
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Mûsa'nın validesinin kalbi bomboş olarak sabahladı. Eğer inananlardan olsun diye O'nun kalbine bir rabıta vermese idik az kaldı onu açığa vuracaktı.
11.
Ümit Şimşek Meali
Musa'nın annesi ise, aklı başından uçacak gibiydi. Vaadimize inanması için onun kalbine sebat vermeseydik, neredeyse işi açığa vuracaktı.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
But there came to be a void in the heart of the mother of Moses: She was going almost to disclose his (case), had We not strengthened her heart (with faith), so that she might remain a (firm) believer.
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Kasas Sûresi 10. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
"Meryem oğlu İsa da: “Ey İsrâiloğulları! Ben size Allah tarafından gönderilmiş bir peygamberim; daha önce inen Tevrat’ı doğrulamak ve benden sonra g ...
"Allah’a ve Rasûlü’ne gerektiği gibi inanır, mallarınızla ve canlarınızla Allah yolunda cihâd edersiniz. Eğer bilirseniz, sizin için hayırlı olan bu ...
