Nisâ
sûresi Medine’de nâzil olmuştur, 176 âyettir. İsmini, birinci âyette geçen ve
“kadınlar” mânasına gelen اَلنِّسَاءُ
(Nisâ) kelimesinden alır. Ayrıca bu kelime sûre boyunca sıkça tekrar
edilmektedir. Mushaf tertîbine göre 4, nüzûl sırasına göre 98. sûredir. Kur’ân-ı
Kerîm’in 114 sûresi içinde اَلرِّجَالُ
(ricâl) yani “Erkekler” ismini taşıyan bir sûre olmayıp, “Nisâ” ismiyle anılan
bir sûrenin olması ve sûrede daha çok kadınlarla alakalı konuların ele alınması,
İslâm’ın kadına verdiği değer açısından dikkat çekicidir. Daha önce hep ikinci
planda tutulmuş ve hakları yenmiş kadınları onurlandırmanın ve onları İslâm
toplumu içinde layık oldukları yere oturtmanın açık bir işaretidir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada dördüncü, iniş sırasına göre doksan ikinci sûredir. Mümtehine sûresinden sonra, Zil âl’den önce inmiştir. Bakara, Enfâl, Âl-i İmrân, Ahzâb ve Mümtehine sûreleri Medine’de Nisâ’dan önce nâzil olmuştur. Sûrenin, hicretten sonra 5 veya 6. yılda, Müreysî Gazvesi’nde dinî hükümler ve uygulamalar arasına girdiği bilinen teyemmüm âyetini ihtiva etmesi ağırlıklı olarak bu yıllarda indiğini düşündürmektedir. Buhârî’de yer alan (“Ferâiz”, 14) Nisâ sûresinin 176. âyetinin Kur’an’ın son âyeti olduğu yönündeki rivayet dikkate alındığında, başka bazı sûreler gibi bunun da nüzûlünün geniş bir sürede tamamlandığı söylenebilir. Sûrenin hicret günlerinde veya Mekke’de nâzil olduğunu ifade eden rivayetler zayıf bulunmuştur. “Ey insanlar!” hitabıyla başlayan sûrelerin Mekke’de vahyedildiği yönündeki kabulden hareketle ileri sürülen son iddiaya şöyle karşı çıkılmıştır: Medine’de geldiği bilinen birçok âyette benzer hitaplar bulunmaktadır ve Medine’de “ey insanlar!” denildiğinde bununla yalnızca Medineliler kastedilmez; dolayısıyla bu hitap Mekke’de inişin işareti değildir (İbn Âşûr, IV, 212).
Konusu
Sûrede
öncelikle toplumun temeli olan ailenin istikrarı için gereken tavsiye ve
direktifler verilir. Bu açıdan bilhassa nikah ve mirasla alakalı hükümler
açıklanır. Kadından ve kadınların toplum içindeki yerinden bahsedilir.
Kadınlarla erkeklerin aynı asıldan geldiklerine vurgu yapılarak, akrabalık
haklarına riayet emredilir. Emanetin ehline verilmesinin ve adâletin lüzumu
hatırlatılır. Ayrıca vakit namazı, korku namazı, namaz için gerekli taharet ve
teyemmüm gibi konulara temas edilerek insanların sağlam ve sıhhatli bir kulluk
şuuru oluşturmalarında önemli hususlara yer verilir. Mü’minler kendilerini
savunmaya teşvik edilir. Bununla birlikte onlara İslâm’ı tebliğ etmenin
ehemmiyeti de öğretilir. Hicretin hükmü açıklanır. Mü’minlerle “münafıklar, yahudiler
ve müşrikler” arasındaki münâsebetlere ait hükümler getirilir. Yahudilerin bazı
yanlış inanç, tutum ve davranışları tenkit ve tashih edilir. Her şeyin ötesinde
en çok müslüman fert ve toplumu kuvvetlendirme ve sağlam bir birlik oluşturma
gayesiyle, müslüman şahsiyetinin ve ahlâkî karakterinin mükemmel, yüksek ve
güçlü olması yönünde telkinler yapılır.
İbn
Abbas (r.a.) şöyle der:
Nisâ
suresinde bulunan sekiz âyet, bu ümmet için güneşin üzerine doğduğu ve battığı
şeylerin hepsinden hayırlıdır:
“Allah sizi
günahlardan, yanlış yollara gitmekten koruyup affına ve rahmetine yöneltmek
diliyor.…” (Nisâ 4/27)
“Allah sizin
yükünüzü hafifletip dinî hayatı yaşanılır kılmak istiyor. …” (Nisâ 4/28)
“Siz eğer yasaklanan büyük günahlardan sakınırsanız, biz sizin
küçük günahlarınızı örteriz…” (Nisâ 4/31)
“Allah zerre
kadar bile olsa kimseye zulmetmez.” (Nisâ 4/40)
“Allah, kendisine şirk koşulmasını kesinlikle bağışlamaz. Bunun
altındaki günahları ise dilediği kimse için affeder…” (Nisâ 4/48)
“Kim bir kötülük yapar veya
nefsine zulmeder de sonra Allah’tan bağışlanma dilerse, şüphesiz Allah’ı çok
bağışlayıcı ve çok merhamet edici olarak bulur.” (Nisâ 4/110)
“Eğer siz şükredip inanırsanız Allah size ne diye azap etsin.” (Nisâ 4/147)
(İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’ân, I, 448)
Nisâ
sûresi, içerisinde hukukî ve ahlâkî hükümlerin en çok bulunduğu sûrelerden
birisidir. Kulların bütün bu ağır hükümlerin üstesinden gelebilmeleri için
sûreye takvâdan ve Allah’ın her şeyi görüp bildiğinden söz edilerek
başlanmaktadır.
Fazileti
İbn
Abbas (r.a.) şöyle der:
Nisâ
suresinde bulunan sekiz âyet, bu ümmet için güneşin üzerine doğduğu ve battığı
şeylerin hepsinden hayırlıdır:
“Allah sizi
günahlardan, yanlış yollara gitmekten koruyup affına ve rahmetine yöneltmek
diliyor.…” (Nisâ 4/27)
“Allah sizin
yükünüzü hafifletip dinî hayatı yaşanılır kılmak istiyor. …” (Nisâ 4/28)
“Siz eğer yasaklanan büyük günahlardan sakınırsanız, biz sizin
küçük günahlarınızı örteriz…” (Nisâ 4/31)
“Allah zerre
kadar bile olsa kimseye zulmetmez.” (Nisâ 4/40)
“Allah, kendisine şirk koşulmasını kesinlikle bağışlamaz. Bunun
altındaki günahları ise dilediği kimse için affeder…” (Nisâ 4/48)
“Kim bir kötülük yapar veya
nefsine zulmeder de sonra Allah’tan bağışlanma dilerse, şüphesiz Allah’ı çok
bağışlayıcı ve çok merhamet edici olarak bulur.” (Nisâ 4/110)
“Eğer siz şükredip inanırsanız Allah size ne diye azap etsin.” (Nisâ 4/147)
(İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’ân, I, 448)
118: Allah o şeytana lânet etmişti. O da bunun üzerine şöyle demişti: “Yemin olsun ki senin kullarından bana uyup neticede bana ait olacak bir pay edineceğim.”
119: “Onları mutlaka doğru yoldan saptıracağım. Onları boş ümitler ve yalan sevdâlarla oyalayacağım. Onlara emredeceğim, hayvanların kulaklarını yaracaklar. Yine onlara emredeceğim de Allah’ın yarattığı şekli değiştirecekler.” O halde kim Allah’ı bırakıp şeytanı dost edinirse, elbette o, açıktan açığa büyük bir zarara uğramış olur.
120: Şeytan onlara bir takım vaatlerde bulunur ve onları boş ümitlerle oyalar. Zâten şeytanın onlara olan va‘di, boş bir aldatmadan başka bir şey değildir.
121: İşte onların barınakları cehennemdir; oradan kaçıp kurtulacak bir yer de bulamayacaklardır.
TEFSİR:
Emrine
isyân etmesi sebebiyle Allah Teâlâ şeytanı lânetlemiş, azametine yaraşır bir
kahır ve gazap ile onu huzurundan kovmuş, rahmetinden uzaklaştırmıştır. Buna
mukâbil şeytan, yemin ederek kıyamete kadar insanları Allah yolundan saptırmak
üzere harekete geçmiştir. Onlardan belli bir pay almaya azmetmiş ve ihlâsa
erenler hariç herkesi aldatacağını söylemiştir. (bk. Sād 38/83) Gerçekten de insanlık
tarihi boyunca görülen manzara şeytanın bu iddiasını tahakkuk ettirdiğini
göstermeye kâfidir. Nitekim şu âyet-i kerîme işin hazîn neticesini şöyle haber
vermektedir:
“Gerçekten de İblîs’in insanlar hakkındaki zan ve temennîsi doğru
çıktı. Çünkü bir kısım mü’minler dışında
herkes ona uyup gitti.” (Sebe’ 34/20)
Şeytanın
elde etmek istediği payla alakalı olarak Allah Resûlü (s.a.s.) şöyle buyurur:
“Allah Teâlâ kıyamet günü:
«- Ey Âdem! Cehenneme gidecek kâfileyi gönder» buyuracak, Âdem:
«- Cehennem kâfilesi de nedir?» diyecek, bunun üzerine Cenâb-ı
Hak:
«- Her bin kişiden dokuz yüz doksan dokuz kişi» buyuracaktır.” (Müslim,
İman 379)
Şeytan
akıl, irade ve imanı zayıf olan kimseleri doğru yoldan saptırmaya çalışır.
Onları gerçekleşmesi mümkün olmayan dipsiz emeller, boş ümitler ve temennîlerle
oyalar, uğraştırır durur. Her insanı yaşı, bilgisi, mevkisi, ihtiyaçları, arzu
ve isteklerine göre ümitlere boğar. Özellikle günahta ısrar etmelerini sağlamak
üzere ömürlerinin uzun olacağını, iyilik yapacak daha çok zaman
bulabileceklerini, ileride tevbe edip Allah’a dönebileceklerini söyler ve bu
düşünceyi onların zihinlerine yerleştirmeye çabalar. Onları daima Allah’ın razı
olmayacağı yanlış işlere yönlendirir. Buna âyet-i kerîmede iki muşahhas misal
verilmektedir:
Birincisi;
putlara adanan veya belli vasıfları taşıyan hayvanların kulaklarını yarmak,
gözlerini çıkarmak. Bu misal, din ve akıl dışı bütün yanlış anlayış ve
hurafelerin şeytanın bir aldatmacası olduğuna işaret etmektedir.
İkincisi;
Allah’ın yaratışını ve yarattıklarını değiştirmek. Bu misal de fıtrata ve selim
tabiata uymayan sapmalara işaret etmektedir. Örnek olarak şu hususlara temas
etmek mümkündür:
›İnsanların
faydalanması için yaratılan güneş, yıldız, ay, taş ve ateş gibi yaratıkları
putlaştırmak.
›Helâle haram,
harama helâl, iyiye kötü, kötüye iyi demek; hayır yerine şer işlemek, imar
edilmesi gerekeni yıkıp, yıkılması gerekeni imar etmek.
›Yaratılış
kanunu zıddına işler yapmak; kadını erkek, erkeği kadın yapmaya çalışmak; kadın
yerine erkek, erkek yerine kadın çalıştırmak.
›Erkekleri
iğdiş edip hadım ağası yapmak; uzuvları yaratılış görevlerinin dışında
kullanmak; nikâh yerine zina etmek, temizi bırakıp pisliklere koşmak.
›Bıyıkları
sakalları yolmak, yüzleri boyamak, kılıklarını değiştirmek; kulak, burun kesip
göz çıkarmak.
›Menfaati
bırakıp zararı seçmek, ciddilikleri atıp eğlenceye heves etmek, doğruluğu
budalalık, eğriliği hüner saymak.
›Ruhların
yaratılışındaki selamet ve saflıklarını bozmak; hidâyet yolunu ve Allah’a
kulluğu terk etmek; yaratılanı yaratıcı yerine koymak, tevhitten uzaklaşıp bâtıl
dinler ve fikirler arkasında koşmak ve şeytanın peşinden gitmek.
İşte
dünya hayatında insanlara apaçık düşman olan, akıllarını şaşırtan, kalplerine
nüfuz ederek onları hak ve hayırdan uzaklaştıran melun bir kuvvet vardır ki, o
şeytandır. Dolayısıyla Allah’ı bırakıp da şeytanı dost ve amir edinenler,
Allah’ın emrini dinlemeyip şeytana itaat edenler, artık çok açık ve büyük bir
ziyan içindedirler. Zira şeytan onlara devamlı boş vaatlerde bulunur, nefsânî
arzularını kamçılar, ağızlarının suyunu akıtır. Fakat o melunun vesveseleri ve
telkin ettiği kuruntular apaçık aldanıştan başka bir şey değildir. Bütün bu
ikazlara rağmen şeytanın izini takip edenler, eğer tevbe edip bundan vazgeçmez
iseler, yürüdükleri yolun tabii bir neticesi olarak cehenneme varacak ve oradan
asla bir çıkış kapısı bulamayacaklardır.
Le’anehu(A)llâhu vekâle leetteḣiżenne min ‘ibâdike nasîben mefrûdâ(n)
1.
Ömer Çelik Meali
Allah o şeytana lânet etmişti. O da bunun üzerine şöyle demişti: “Yemin olsun ki senin kullarından bana uyup neticede bana ait olacak bir pay edineceğim.”
2.
Diyanet Vakfı Meali
Allah onu (şeytanı) lânetlemiş; o da: «Yemin ederim ki, kullarından belli bir pay edineceğim» demiştir.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
117,118,119. Onlar Allah'ı bırakıp tanrıçalara taparlar ve: "Elbette senin kullarından belli bir takımı alıp onları saptıracağım, onlara kuruntu kurduracağım, develerin kulaklarını yarmalarını emredeceğim, Allah'ın yarattığını değiştirmelerini emredeceğim" diyen, Allah'ın lanet ettiği azgın şeytana taparlar. Allah'ı bırakıp şeytanı dost edinen şüphesiz açıktan açığa kayba uğramıştır.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Allah, o şeytana lânet etti ve o da, “Andolsun ki senin kullarından elbette belirli bir pay alacağım” dedi.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
118,119. Allah o şeytana lanet etti. Ve o da: "Elbette senin kullarından belirli bir pay alacağım, onları mutlaka saptıracağım, onları boş kuruntulara sokacağım, ve onlara emredeceğim de hayvanların kulaklarını yaracaklar, onlara emredeceğim de Allah'ın yaratışını değiştirecekler" dedi. Kim Allah'ı bırakıp da şeytanı dost edinirse, şüphesiz o, apaçık bir ziyana uğramış olur.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Ki Allah onu la'netledi, o da şöyle dedi: Celâlin hakkı için kullarından bir mukadder pay alacağım
7.
Hasan Basri Çantay Meali
118,119. Allah onu rahmetinden koğdu. O da (şöyle) dedi: «Celâlin hakkı için, kullarından muayyen bir nasıyb edineceğim, onları behemehal sapdıracağım, onları mutlakaa olmayacak kuruntulara boğacağım, onlara kat'iyyen emredeceğim de davarların kulaklarını yaracaklar, onlara muhakkak emredeceğim de Allahın yaratdığını değiştirecekler». Kim Allahı bırakarak şeytanı bir yâr edinirse şübhesiz açıkdan açığa büyük bir ziyana düşmüşdür o.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
Allah ona (o şeytana) lâ'net etti. Bunun üzerine (o) şöyle dedi: “And olsun ki senin kullarından mutlaka belli bir pay edineceğim.”
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Allah o iblis'i (şeytanı) rahmetinden kovdu. O da dedi ki: “- Muhakkak kullarından bir muayyen pay edineceğim, onları sapıklığa çağıracağım.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Allah Teâlâ ona lânet etmiştir. O da demiştir ki: «Elbette ben senin kullarından bir muayyen pay edineceğim.»
11.
Ümit Şimşek Meali
Şeytana ise Allah lânet etti. O da dedi ki: “Ben de Senin kullarından kendime belli bir pay çıkaracağım.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Allah did curse him, but he said: "I will take of Thy servants a portion Marked off;
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Nisâ Sûresi 118. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
