Nisâ
sûresi Medine’de nâzil olmuştur, 176 âyettir. İsmini, birinci âyette geçen ve
“kadınlar” mânasına gelen اَلنِّسَاءُ
(Nisâ) kelimesinden alır. Ayrıca bu kelime sûre boyunca sıkça tekrar
edilmektedir. Mushaf tertîbine göre 4, nüzûl sırasına göre 98. sûredir. Kur’ân-ı
Kerîm’in 114 sûresi içinde اَلرِّجَالُ
(ricâl) yani “Erkekler” ismini taşıyan bir sûre olmayıp, “Nisâ” ismiyle anılan
bir sûrenin olması ve sûrede daha çok kadınlarla alakalı konuların ele alınması,
İslâm’ın kadına verdiği değer açısından dikkat çekicidir. Daha önce hep ikinci
planda tutulmuş ve hakları yenmiş kadınları onurlandırmanın ve onları İslâm
toplumu içinde layık oldukları yere oturtmanın açık bir işaretidir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada dördüncü, iniş sırasına göre doksan ikinci sûredir. Mümtehine sûresinden sonra, Zil âl’den önce inmiştir. Bakara, Enfâl, Âl-i İmrân, Ahzâb ve Mümtehine sûreleri Medine’de Nisâ’dan önce nâzil olmuştur. Sûrenin, hicretten sonra 5 veya 6. yılda, Müreysî Gazvesi’nde dinî hükümler ve uygulamalar arasına girdiği bilinen teyemmüm âyetini ihtiva etmesi ağırlıklı olarak bu yıllarda indiğini düşündürmektedir. Buhârî’de yer alan (“Ferâiz”, 14) Nisâ sûresinin 176. âyetinin Kur’an’ın son âyeti olduğu yönündeki rivayet dikkate alındığında, başka bazı sûreler gibi bunun da nüzûlünün geniş bir sürede tamamlandığı söylenebilir. Sûrenin hicret günlerinde veya Mekke’de nâzil olduğunu ifade eden rivayetler zayıf bulunmuştur. “Ey insanlar!” hitabıyla başlayan sûrelerin Mekke’de vahyedildiği yönündeki kabulden hareketle ileri sürülen son iddiaya şöyle karşı çıkılmıştır: Medine’de geldiği bilinen birçok âyette benzer hitaplar bulunmaktadır ve Medine’de “ey insanlar!” denildiğinde bununla yalnızca Medineliler kastedilmez; dolayısıyla bu hitap Mekke’de inişin işareti değildir (İbn Âşûr, IV, 212).
Konusu
Sûrede
öncelikle toplumun temeli olan ailenin istikrarı için gereken tavsiye ve
direktifler verilir. Bu açıdan bilhassa nikah ve mirasla alakalı hükümler
açıklanır. Kadından ve kadınların toplum içindeki yerinden bahsedilir.
Kadınlarla erkeklerin aynı asıldan geldiklerine vurgu yapılarak, akrabalık
haklarına riayet emredilir. Emanetin ehline verilmesinin ve adâletin lüzumu
hatırlatılır. Ayrıca vakit namazı, korku namazı, namaz için gerekli taharet ve
teyemmüm gibi konulara temas edilerek insanların sağlam ve sıhhatli bir kulluk
şuuru oluşturmalarında önemli hususlara yer verilir. Mü’minler kendilerini
savunmaya teşvik edilir. Bununla birlikte onlara İslâm’ı tebliğ etmenin
ehemmiyeti de öğretilir. Hicretin hükmü açıklanır. Mü’minlerle “münafıklar, yahudiler
ve müşrikler” arasındaki münâsebetlere ait hükümler getirilir. Yahudilerin bazı
yanlış inanç, tutum ve davranışları tenkit ve tashih edilir. Her şeyin ötesinde
en çok müslüman fert ve toplumu kuvvetlendirme ve sağlam bir birlik oluşturma
gayesiyle, müslüman şahsiyetinin ve ahlâkî karakterinin mükemmel, yüksek ve
güçlü olması yönünde telkinler yapılır.
İbn
Abbas (r.a.) şöyle der:
Nisâ
suresinde bulunan sekiz âyet, bu ümmet için güneşin üzerine doğduğu ve battığı
şeylerin hepsinden hayırlıdır:
“Allah sizi
günahlardan, yanlış yollara gitmekten koruyup affına ve rahmetine yöneltmek
diliyor.…” (Nisâ 4/27)
“Allah sizin
yükünüzü hafifletip dinî hayatı yaşanılır kılmak istiyor. …” (Nisâ 4/28)
“Siz eğer yasaklanan büyük günahlardan sakınırsanız, biz sizin
küçük günahlarınızı örteriz…” (Nisâ 4/31)
“Allah zerre
kadar bile olsa kimseye zulmetmez.” (Nisâ 4/40)
“Allah, kendisine şirk koşulmasını kesinlikle bağışlamaz. Bunun
altındaki günahları ise dilediği kimse için affeder…” (Nisâ 4/48)
“Kim bir kötülük yapar veya
nefsine zulmeder de sonra Allah’tan bağışlanma dilerse, şüphesiz Allah’ı çok
bağışlayıcı ve çok merhamet edici olarak bulur.” (Nisâ 4/110)
“Eğer siz şükredip inanırsanız Allah size ne diye azap etsin.” (Nisâ 4/147)
(İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’ân, I, 448)
Nisâ
sûresi, içerisinde hukukî ve ahlâkî hükümlerin en çok bulunduğu sûrelerden
birisidir. Kulların bütün bu ağır hükümlerin üstesinden gelebilmeleri için
sûreye takvâdan ve Allah’ın her şeyi görüp bildiğinden söz edilerek
başlanmaktadır.
Fazileti
İbn
Abbas (r.a.) şöyle der:
Nisâ
suresinde bulunan sekiz âyet, bu ümmet için güneşin üzerine doğduğu ve battığı
şeylerin hepsinden hayırlıdır:
“Allah sizi
günahlardan, yanlış yollara gitmekten koruyup affına ve rahmetine yöneltmek
diliyor.…” (Nisâ 4/27)
“Allah sizin
yükünüzü hafifletip dinî hayatı yaşanılır kılmak istiyor. …” (Nisâ 4/28)
“Siz eğer yasaklanan büyük günahlardan sakınırsanız, biz sizin
küçük günahlarınızı örteriz…” (Nisâ 4/31)
“Allah zerre
kadar bile olsa kimseye zulmetmez.” (Nisâ 4/40)
“Allah, kendisine şirk koşulmasını kesinlikle bağışlamaz. Bunun
altındaki günahları ise dilediği kimse için affeder…” (Nisâ 4/48)
“Kim bir kötülük yapar veya
nefsine zulmeder de sonra Allah’tan bağışlanma dilerse, şüphesiz Allah’ı çok
bağışlayıcı ve çok merhamet edici olarak bulur.” (Nisâ 4/110)
“Eğer siz şükredip inanırsanız Allah size ne diye azap etsin.” (Nisâ 4/147)
(İbn Kesîr, Tefsîru’l-Kur’ân, I, 448)
103: Korku hâlinde kıldığınız namazı bitirince ayakta iken, otururken ve yanlarınız üzerine yatarken Allah’ı zikredin. Korkudan emîn olduğunuz vakit ise artık namazı normal zamandaki şartlarına uyarak dosdoğru kılın. Çünkü namaz, mü’minler üzerine vakitleri belirlenmiş farz bir ibâdetdir.
TEFSİR:
Müslümanlar, tarif edildiği şekilde korku namazını kılıp
bitirdiklerinde dilleri ve kalpleriyle daimî olarak Allah’ı zikre devam
edeceklerdir. İster ayakta, ister otururken, isterse yanları üzere yatıyorken
Allah’ı hiçbir zaman dillerinden düşürmeyecekler ve hatırlarından
çıkarmayacaklardır. Hususiyle savaş halinde iken tekbir, tehlil getirerek ve
ilâhî yardımın celbi için dua ederek Allah’ı anacaklardır. Nitekim bir başka
âyet-i kerîmede şöyle buyrulur:
“Ey iman edenler! Düşman ordusuyla karşılaştığınız zaman sebat
edin, dayanın ve Allah’ı çok çok zikredin ki başarıya erebilesiniz.” (Enfâl 8/45)
Savaş
bitip kalpler sukûnete ererek huzur ve emniyet hâli tahakkuk edince mü’minler,
vakti gelen namazları bütün rükun ve şartlarına dikkat ederek kılacaklar, savaş
sırasında kılamadıkları namazları da kaza edeceklerdir. Zira fiilen savaşta
bulunmak namaz kılmayı engelleyen bir durum olup, bu takdirde namazları kazaya
bırakmak gerekebilir. Nitekim Allah Resûlü (s.a.s.), Hendek savaşı sırasında
dört vakit namazı kazaya bırakmıştır.
Âyetin
“Namaz, mü’minler üzerine vakitleri belirlenmiş farz bir ibâdetdir” (Nisâ
3/103) bölümü, farz namazların vakitlerine umûmi mânada işaret etmektedir.
Başka âyetlerde haber verildiğine göre bunlar sabah, öğle, ikindi, akşam ve
yatsı vakitleridir. (bk. Hud 11/114; İsrâ 17/78; Tâhâ 20/130; Rûm 30/17-18) Peygamber Efendimiz,
bu âyetlerdeki mânaların tefsiri ve beyânı sadedinde namaz vakitlerini, onların
başlangıç ve bitiş zamanlarını tayin etmiş ve namazların nasıl kılınacağını da
bizzat tatbik ederek açıklamıştır. Asr-ı saadetten günümüze kadar milyonlarca
müslümanın tatbikatıyla bu şekilde devam etmiş ve bundan böyle de böylece devam
edecektir.
Allah
Teâlâ, kullarına olan rahmetinin bir tezâhürü olarak ve kulluğu kolaylaştırmak
maksadıyla onların yapacakları ibâdetler için belirli vakitler tâyin etmiştir.
Bu sebeple günde beş vakit namazı, senede bir ay orucu, kırkta bir zekâtı ve
ömürde bir defâ haccı farz kılmıştır. İbadetler için bu şekilde belirli ve
sınırlı vakitler olmasaydı, nefsin en mühim aldatması olan “şimdi kalsın,
ileride yaparım” düşüncesi insanları ibâdetten alıkoyabilir, bu takdirde
tembellik yapıp görmezlikten gelerek kulluk vazifelerini terk etmelerine sebep
olabilirdi.
Diğer
taraftan özellikle namazın, günün belirli saatlerinde beş vakit olarak takdir
edilmesinin, insan ömrünün geçirdiği safahatla da yakın bir alakasının olduğu
görülebilir. Şöyle ki:
İnsanın
doğumundan ölümüne ve âhirete irtihal etmesine kadarki hayatı beş mertebe
olarak değerlendirilebilir. Birincisi, doğup varlık âlemine gelme mertebesidir.
Nitekim insan doğar, bir müddet gelişme ve büyüme devresi geçirir. Bu müddete
“büyüme çağı” denilir. İkinci mertebe, duraklama devridir ki, bir süre artıp
eksilmeyerek olgunluk sıfatı üzere kalır. Bu müddete “gençlik çağı” denir.
Üçüncü mertebe “olgunluk çağı”dır. Bu devrede insanda gizli bir noksanlık yüz
göstermeye başlar. Dördüncü mertebe “yaşlılık çağı”dır ki, insanda açıktan
açığa bir takım noksanlıklar ortaya çıkmaya başlar ve ölünceye kadar bu durum
devam edip gider. Buna da yaşlılık ve ihtiyarlık denir. Beşinci mertebe, insan
öldükten sonra bir müddet daha izleri devam eder. Daha sonra bu izler de
kaybolur ve ortada ne adı ne de izi kalır. Doğuşundan batıp kayboluşuna kadar
güneş için de bu beş mertebe geçerlidir. Güneşin doğudan doğduğu sıradaki hali
insanın doğduğu zamanki halini andırır. Yavaş yavaş yükselir, nuru kuvvetlenir,
ısısı şiddetlenir, nihayet göğün ortasına gelir, bir duraklama anı geçirir.
Sonra inmeğe başlar ve yavaş yavaş eksilerek ikindiye kadar gider. Sonra
eksiklikleri daha net bir şekilde ortaya çıkar, ışığı ve ısısı zayıflar,
çökmesi artar ve hızla batmaya yönelir. Battıktan sonra batı ufkunda şafak
denilen bazı izleri kalır, sonra bu da kaybolur ve güneş sanki âlemde hiç
yokmuş gibi bir hale gelir. İşte ilâhî kudret ve azamet tecellilerinden olan bu
beş mertebeden her birini yüce Allah, bir ilâhî emre işaret yapıp her birinde
bir namazı farz kılmıştır. Vakti ve zamanı belli birer farz ibâdet olan bu beş
vakit namaz, günlük değişmeleri belirtip gösteren bir takvim gibi, müslümanın
işlerini nizama koymakta, onun planlı programlı bir hayat sürmesini
sağlamaktadır. Dolayısıyla, müminlerin namazları ne kadar düzenli olursa, diğer
durumları da o nispette düzenli ve intizamlı olacaktır.
Ancak
bütün kulluk namazdan ibaret değildir. Allah’ın dinini yüceltmek için cihad
etmek, din düşmanlarıyla mücadelede gerekli bütün çalışmaları yapmak ve bu
hususta en küçük bir gevşeklik göstermemek de Allah’a kulluğun önemli bir
yönünü teşkil eder:
Korku hâlinde kıldığınız namazı bitirince ayakta iken, otururken ve yanlarınız üzerine yatarken Allah’ı zikredin. Korkudan emîn olduğunuz vakit ise artık namazı normal zamandaki şartlarına uyarak dosdoğru kılın. Çünkü namaz, mü’minler üzerine vakitleri belirlenmiş farz bir ibâdetdir.
2.
Diyanet Vakfı Meali
Namazı bitirince de ayakta, otururken ve yanınız üzerinde yatarken (daima) Allah'ı anın. Huzura kavuşunca da namazı dosdoğru kılın; çünkü namaz müminler üzerine vakitleri belli bir farzdır.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
Namazı kıldıktan başka, Allah'ı ayakta iken, otururken, yan yatarken de anın. Emniyete kavuştuğunuzda, namazı gereğince kılın. Namaz şüphesiz, inananlara belirli vakitlerde farz kılınmıştır.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Namazı kıldınız mı, gerek ayakta, gerek otururken ve gerek yan yatarak hep Allah’ı anın. Güvene kavuştunuz mu namazı tam olarak kılın. Çünkü namaz, mü’minlere belirli vakitlere bağlı olarak farz kılınmıştır.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
O korkulu zamanda namazı kıldınız mı gerek ayakta, gerek otururken ve gerek yanlarınız üzerinde hep Allah'ı zikredin. Korkudan kurtulduğunuzda namazı tam erkanı ile kılın. Çünkü namaz müminlere belirli vakitlerde yazılı bir farzdır.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
O korkulu zamanda namazı kıldınız mı gerek ayakta ve gerek otururken ve gerek yanlarınız üzerinde hep Allahı zikredin, derken korkudan ıtmi'nan buldunuz mu o vakıt namazı tam erkâniyle eda edin çünkü namaz mü'minler üzerine muayyen vakıtlarla yazılı bir farz bulunuyor
7.
Hasan Basri Çantay Meali
Artık namazı bitirdiğiniz vakit ayakda iken, otururken ve yanlarınız üzerindeyken Allahı anın. Sükûn ve emniyyet haaline geldiğiniz vakit ise namazı dosdoğru kılın.. Çünkü namaz mü'minler üzerine vakitleri belli bir farz olmuşdur.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
(O korku anında) namazı bitirince de, artık ayakta iken, otururken ve yanlarınız üzerine (yatar) iken Allah'ı zikredin! Fakat (korkudan) emîn olduğunuz zaman, artık namazı (bildiğiniz şekilde) hakkıyla edâ edin! Muhakkak ki namaz, mü'minler üzerine vakitleri belirli (bir farz) olarak yazılıdır.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
O korkulu zamanda namazı kılıp bitirdikten sonra ayakta iken, otururken, yanlarınız üzere yatarken hep Allah'ı anın. Sükûn ve emniyet haline geldiğiniz vakit, namazı tam erkânı ile kılın. Çünkü namaz, mü'minler üzerine, vakitleri belirli bir farz olmuştur.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
İmdi namazı kılıp bitirdiğiniz zaman ayakta iken ve otururken ve yanlarınız üzerinde iken Allah Teâlâ'yı zikrediniz. Vaktâ ki emniyet haline gelirsiniz, artık namazı tamamıyla eda ediniz. Şüphe yok ki namaz, mü'minlerin üzerine muayyen vakitlerde bir fariza olmuştur.
11.
Ümit Şimşek Meali
Namazı kıldıktan sonra da Allah'ı hem ayaktayken, hem otururken, hem de yatarken anmaya devam edin. Tehlikeden emin olduğunuzda namazı tam olarak kılarsınız. Çünkü namaz mü'minlere belirli vakitlerde kılınmak üzere farz olarak yazılmıştır.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
When ye pass (Congregational) prayers, celebrate Allah.s praises, standing, sitting down, or lying down on your sides; but when ye are free from danger, set up Regular Prayers: For such prayers are enjoined on believers at stated times.
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Nisâ Sûresi 103. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
Kısa sureler Kuran'daki sırasına göre hazırlanmıştır. Fatiha suresinden başlayarak Nas suresine kadar devam eden kısa surelerin Arapça, Türkçe okunuşl ...
Mülk (Tebareke) sûresi, Allah Teâlâ’nın yüceliğini ve üstün kudretini zikrederek başlayan sûre, ölüm ve hayatın hikmetini bildirir.
Cenâb-ı Hakk’ın k ...
