Rahmân
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 78 âyettir. İsmini 1. âyette geçen Allah
Teâlâ’nın اَلرَّحْمٰنُ (Rahmân) ism-i şerîfinden alır. Bu isim, sûrenin muhtevasıyla da
alakalıdır. Zira sûrede baştan sona kadar Allah’ın rahmeti ve rahmetinin
tezahürleri zikredilir. Mushaf tertîbine göre 55, nüzûl sürecine göre 97.
sûredir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada elli beşinci, iniş sırasına göre doksan yedinci sûredir. Ra‘d sûresinden sonra, İnsân sûresinden önce Medine’de nâzil olmuştur. Tamamının Mekkî olduğu veya bir kısmının Mekke’de bir kısmının ise Medine’de indiği görüşleri de vardır (Zemahşerî, IV, 49). Şevkânî, sûrenin hem Mekke’de hem de Medine’de indiğine dair rivayetler bulunduğu dikkate alınarak kısmen Mekkî kısmen Medenî olduğunu kabul etmenin uygun olacağını belirtir (V, 151).
Konusu
Allah
Teâlâ’nın nihâyetsiz rahmeti ve bu rahmetin en büyük tecellisinin Kur’ân-ı
Kerîm’i indirip insanı onu anlayacak ve anlatacak şekilde yaratması olduğu
hatırlatılır. Kamer süresi 49. âyette bahsedilen “her şeyin bir ölçüye göre
yaratılmasının” bir tefsiri sadedinde göklerde ve yerde bulunan ilâhî nizama,
şaşmaz ölçü ve ahenge dikkat çekilir. Cenâb-ı Hakk’ın insan ve cinlere
bahşettiği büyük nimetleri sayılır. Her nimet hatırlatıldıkça “Öyleyse, ey
insanlar ve cinler, Rabbinizin hangi nimet ve kudretini yalanlayabilirsiniz?”
(Rahmân 55/13) ikazı tekrar edilir. İnkârcı ve nankörlerin cehennemdeki
cezalarına kısaca temas edildikten sonra, iyilik ve ihsan sahiplerine
va’dedilen kat kat cennetlerin ve o cennetlerde yığınla kaynaşan nimetlerin
genişçe tasviri yapılır.
Fazileti
Sûrede, edebiyatımızda terciibend denen edebî sanat benzeri bir üslûpla, “Artık rabbinizin nimetlerinden hangisini inkâr edebilirsiniz?” anlamındaki cümleye otuz bir defa yer verilmiştir.
48: Her iki cennet de türlü türlü meyveler veren sık yapraklı ağaçlarla doludur.
49: Öyleyse, ey insanlar ve cinler, Rabbinizin hangi nimet ve kudretini yalanlayabilirsiniz?
50: İkisinde de akıp giden iki pınar vardır.
51: Öyleyse, ey insanlar ve cinler, Rabbinizin hangi nimet ve kudretini yalanlayabilirsiniz?
52: İkisinde de her çeşit meyveden çifter çifter vardır.
53: Öyleyse, ey insanlar ve cinler, Rabbinizin hangi nimet ve kudretini yalanlayabilirsiniz?
54: Cennetlikler, orada astarları kalın atlastan dokunmuş döşekler üzerine kurulurlar. Her iki cennetin olgunlaşmış meyveleri de ellerinin altında, hemen erişilip toplanıverecek yakınlıktadır.
55: Öyleyse, ey insanlar ve cinler, Rabbinizin hangi nimet ve kudretini yalanlayabilirsiniz?
56: O cennetlerde bakışlarını sadece eşlerine çevirmiş öyle tatlı bakışlı güzel kadınlar vardır ki, bunlardan önce kendilerine ne bir insan eli değmiştir ne de cin.
57: Öyleyse, ey insanlar ve cinler, Rabbinizin hangi nimet ve kudretini yalanlayabilirsiniz?
58: O kadınlar güzellik ve parlaklıkta sanki yakut ve mercandırlar.
59: Öyleyse, ey insanlar ve cinler, Rabbinizin hangi nimet ve kudretini yalanlayabilirsiniz?
60: İyiliğin mükâfatı böyle iyilikten başka ne olabilir ki?
61: Öyleyse, ey insanlar ve cinler, Rabbinizin hangi nimet ve kudretini yalanlayabilirsiniz?
TEFSİR:
Her
iki cennette de:
›Türlü türlü
bostanlar, bir çok dallar, dalları iç içe girmiş meyve dolu ağaçlar, çeşit
çeşit emsalsiz nimetler.
›Durmadan akıp
çağlayan iki pınar. Birine Tesnîm, diğerine Selsebîl denilir.
›Her yemişten,
her meyveden çifter çifter. Yaşı da var kurusu da. Dünyada bilineni de var,
bilinmeyeni de. Her iki türü de tatlı ve lezzetlidir.
›Astarları
kalın ipek kumaştan yapılmış mefrûşât, yaygılar ve döşeme takımları. Astarları
böyle güzel olduğuna göre yüzlerinin ne kadar muhteşem güzellikte olduğunu
sadece Allah bilir.
›Her iki cennetin olgunlaşmış meyveleri cennet ehline
yaklaştırılmıştır. Ağaçlar cennet ehline dallarını o kadar yaklaştırırlar ki,
onlar isterlerse ayakta, otururken hatta yatarken bile onun meyvelerini
toplayabilir. Nitekim bir diğer âyet-i kerîmede şöyle buyrulur: “Cennet
ağaçlarının huzur ve rahatlık veren gölgeleri onları bürür. Salkım salkım meyveler,
hemen elleriyle koparacakları mesafeye kadar sarkar.” (İnsan 76/14)
›O cennetlerde
bakışlarını yalnız kocalarına çeviren, başkalarına bakmayan sevgili, sadakatli
ve vefâlı dilberler; bakanın bakışlarını kendisine çeken, kendilerini gören
gözleri artık başkasına bakmak istemeyecek derecede kendisine bağlayan
güzeller; süzgün bakışları kendi önlerine çevrilmiş, şuraya buraya bakmayan,
edeb, hayâ, vakar ve nezâketiyle seçkin dilberler. Bunlara daha önce ne bir
insan eli değmiştir, ne de cin. Güzellik ve parlaklıkta sanki yakut ve
mercandırlar.
Bunların
güzelliği ile ilgili Nebiyy-i Muhterem (s.a.s.) şöyle buyurur:
“Cennet
kadınlarından biri yeryüzüne şöyle bakacak olsa, yerle gök arasını hem
güzelliğiyle aydınlatır hem de güzel kokusuyla doldurur. Onun başındaki örtü,
dünyadan ve dünyadaki her şeyden daha değerlidir.” (Buhârî,
Cihad 6; Tirmizî, Fezâilü’l-cihad 17)
Bu iki cennet “sabikûn” ve “mukarrabûn” diye
isimlendirilen dünyada iman ve sâlih amellerde öne geçmiş ve Allah’a iyice
yakınlaşmış kullar için hazırlanmıştır. Şimdi bahsedilecek iki cennet ise,
derece bakımından anlatılan iki cennetin aşağısında bulunup “ashâb-ı yemin”
veya “ashâb-ı meymene” olarak isimlendirilen ikinci derecedeki mü’min kullar
için hazırlanmıştır:
O kadınlar güzellik ve parlaklıkta sanki yakut ve mercandırlar.
2.
Diyanet Vakfı Meali
Sanki onlar yakut ve mercandırlar.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
Onlar yakut ve mercan gibidirler.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Onlar sanki yakut ve mercandır.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Sanki onlar yâkut ve mercandırlar.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Sanırsın onları yâkut-ü mercan
7.
Hasan Basri Çantay Meali
Sanki onlar (birer) yaakutdur, mercandır.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
Sanki onlar yâkut ve mercan gibidirler!
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Sanki o hanımlar, (saflık ve beyazlıkta, birer) yakut ve mercan...
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Sanki onlar, yakut ve mercandır.
11.
Ümit Şimşek Meali
Sanki birer yakut ve mercandırlar.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Like unto Rubies and coral.
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Rahmân Sûresi 58. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
A‘lâ sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 19 âyettir. İsmini, Allah Teâlâ’nın birinci âyette geçen ve “en yüce, en üstün” mânasına gelen اَلْاَعْلٰى (A‘lâ ...
