Sebe’
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 54 âyettir. İsmini, 15. âyette geçen ve
Yemen’de bir kavmin ismi olan Sebe’ kelimesinden almıştır. Resmi tertibe göre
34, iniş sırasına göre 58. sûredir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada otuz dördüncü, iniş sırasına göre elli sekizinci sûredir. Lokman sûresinden sonra, Zümer sûresinden önce Mekke’de inmiştir. 6. âyetinin Medine’de nâzil olduğuna dair bir rivayet de vardır.
Konusu
Sûrede,
diğer Mekkî sûrelerde olduğu gibi esasen tevhid, nübüvvet ve âhiret mevzuları
işlenir. Bir taraftan Hz. Dâvûd ve Hz. Süleyman’ın dünya saltanatı misal
verilip dünya nimetlerinin ancak şükürle devam edeceği belirtilir. Bir taraftan
da, aynı dönemde yaşayan Sebe’ halkının maddî zenginlik ve refahları misal
verilip nankörlük edilince nimetlerin nasıl geri alındığı dersi verilir.
Kendileri inanmadıkları gibi zayıf insanları da dinden döndüren müstekbirlerle
onlara kanan mustaz’aflar arasında mahşerde vuku bulacak bir cedelleşme
manzarası arz edilerek, mal ve evlatlarının çokluğuna güvenip müslümanların
fakirliği ile alay eden kibirli müşriklere hazin âkibetleri seyrettirilir.
Çünkü iman ve sâlih amel olmadığı sürece mal da evlat da insana bir fayda
sağlamayacaktır. Hepsinin âkıbeti hüsrândır. Ancak Allah yolunda harcanan küçük
büyük ne olursa, Allah onun dünyada da âhirette de karşılığını verecektir.
Sûrenin sonunda inkârcılar tek tek Allah’ı birlemeye davet edilerek, bâtılın
yok olup gideceği, hakkın ise bütün yücelik ve haşmetiyle gâlip geleceği müjdesi
verilir.
46: De ki: “Size bir tek öğüdüm var: Ya ikişer kişi hâlinde veya tek tek Allah için kalkıp şöyle bir kenara çekilin ve bütün önyargılarınızdan sıyrılarak samimi ve ciddi olarak düşünün! Göreceksiniz ki, arkadaşınız Muhammed’de delilikten hiçbir eser yok! O, çok çetin bir azabın öncesinde sizi ondan sakındırmak için gelen bir peygamberden başkası değildir.”
47: De ki: “Bu yaptığım hizmet karşılığında sizden hiçbir ücret talep etmiyorum. Böyle bir şey istedimse, o sizin olsun. Çünkü benim ücretimi verecek olan ancak Allah’tır. O, her şeye hakkıyla şâhittir.”
48: De ki: “Şüphesiz Rabbim bâtılı imhâ ederek gerçeği ortaya çıkaracaktır. O, bütün gizlilikleri çok iyi bilir.
49: De ki: “Hak geldi ve bütün açıklığıyla kendini ortaya koydu. Artık, tâkipçileri canlı tutmaya çalışsa da, bâtıl ne yeni bir şey ortaya koyabilir, ne de gideni geri getirebilir; böylece sönüp gitmeye mahkûmdur.”
50: De ki: “Eğer ben yanlış bir yola sapmışsam bunun zararı banadır. Eğer doğru yolu bulmuşsam, bu da Rabbimin bana vahyettiği Kur’an sayesindedir. Gerçekten O, her şeyi hakkıyla işitendir, kullarına çok yakındır.”
TEFSİR:
İnsan,
bir kısım ön yargılardan kendini kurtarıp, gerçeği bulabilmek için samimiyetle
düşünecek olsa; yine aynı safiyetle Hz. Muhammed (s.a.s.)’in hayatını ve
kişiliğini inceleyecek olsa, onda delilikten hiçbir iz bulunmadığını, aksine
onun toplumun en akıllı insanı olduğunu görecektir. Hem Mekkeliler, zaten henüz
kendisine peygamberlik verilmeden önce de ona çok güveniyor, emanetlerini ona
bırakıyor ve mühim işlerinde ona danışıyorlardı. “Kâbe hakemliği” olarak
bilinen şu hâdise bunun canlı şâhididir:
Allah
Resûlü’nün nübüvvetinden beş sene önce Kâbe’yi tâmir eden Kureyşliler Hacer-i
Esved’i yerine kimin koyacağı hususunda anlaşamamış, aralarında neredeyse kan
dökülecek kadar sert tartışma ve çekişmeler başlamıştı. Neticede Harem
kapısından ilk gelecek zâtı aralarında hakem tâyin etmeye karar verdiler. Tam o
esnâda Âlemlerin Efendisi (s.a.s.), Harem kapısında görünmüş, herkesin yüzünü
tatlı bir tebessüm kaplamıştı. Zira gelen Muhammedü’l-Emîn idi. Kureyş’in,
Peygamber Efendimiz (s.a.s.)’e karşı sevgi, hürmet ve îtimâdı, her geçen gün
daha da ziyâdeleşmişti. Bu sebeple Kureyşliler O’nu görür görmez: “İşte
el-Emîn! O’nun aramızda hakem olmasına hepimiz râzıyız!” dediler. Efendimiz
(s.a.s.) da, her kabîleden bir kişi seçmiş, ridâsını çıkarıp yere sermiş, sonra
Hacer-i Esved’i ridâsının üzerine koydurup, seçtiği kişilerin her birine bir
ucundan tutturmuş, mübârek taşı birlikte taşımışlar, Allah Resûlü (s.a.s.) de
onu kendi elleriyle yerine yerleştirmişti. Böylece Efendimiz, fetânet ve
firâsetini göstererek kabîleler arasında çıkabilecek muhtemel bir savaşa mânî
olmuştu. (İbn Hişâm, es-Sîre, I, 209-214;
Abdürrazzâk, el-Musannef, V, 319)
İşte ondaki bu ferâset, akıl ve fetânet nübüvvetle
beraber kat kat artmıştır. Dolayısıyla o deli değil, bilakis mâverânın sır
perdelerini aralayan nebevî bir akılla insanları gelmesi muhakkak bir azaba
karşı uyaran, bütün hedefi insanların kurtuluşu olan ve bu hususta hiçbir
dünyevî menfaat beklentisi olmayan, şefkat ve merhamet ummanı emsalsiz bir
insandır. Onun vasıtasıyla Allah Teâlâ hakkı ortaya çıkarmış; hak onunla ayakta
durup yükselirken, bâtıl onun karşısında tutunamayarak yok olup gitmiştir.
Bâtılın zaman zaman kendi varlığını hissettirmesine aldanmamak lâzımdır. Çünkü
onun tekrar geri dönüp, hak karşısında bir varlık ortaya koyması mümkün
değildir. Bâtılın taraftarları da dünyada az bir müddet geçinip gitseler, yiyip
içseler, bilmedikleri gaybî konularda atıp tutsalar da bunun bir ehemmiyeti
yoktur. Çünkü:
Kul in daleltu fe-innemâ edillu ‘alâ nefsî(s) ve-ini-htedeytu febimâ yûhî ileyye rabbî(c) innehu semî’un karîb(un)
1.
Ömer Çelik Meali
De ki: “Eğer ben yanlış bir yola sapmışsam bunun zararı banadır. Eğer doğru yolu bulmuşsam, bu da Rabbimin bana vahyettiği Kur’an sayesindedir. Gerçekten O, her şeyi hakkıyla işitendir, kullarına çok yakındır.”
2.
Diyanet Vakfı Meali
De ki: Eğer (haktan) saparsam, kendi aleyhime sapmış olurum. Eğer doğru yolu bulursam, bu da Rabbimin bana vahyettiği (Kur'an) sayesindedir. Şüphesiz O, işitendir, yakındır.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
De ki: "Eğer saparsam, kendi zararıma sapmış olurum. Doğru yolda olursam, bu Rabbim'in bana vahyetmesiyledir. Doğrusu O, işitendir, yakın olandır"
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
De ki: “Ben eğer sapmışsam, ancak kendi aleyhime sapmış olurum. Eğer hidayete ermişsem, bu da Rabbimin bana vahyettiği sayesindedir. Şüphesiz O, hakkıyla işitendir, kuluna çok yakındır.”
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
De ki: "Eğer ben yanılırsam, yalnız kendi adıma yanılırım. Ve eğer hidayeti bulmuşsam, bilinmeli ki Rabbimin bana vahiy vermesiyledir. Çünkü O, yakındır, işitir, işittirir."
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
De ki: eğer ben yanılırsam yalnız kendime kalarak yanılırım ve eğer hidayeti bulmuşsam bilmeli ki rabbımın bana vahiy vermesiyledir, çünkü o yakındır, işitir, işittirir
7.
Hasan Basri Çantay Meali
De ki: «Eğer ben (hakdan) sapmışsam bu sapışım (ın günâhı) nefsime âiddir. Doğru yolu bulmuşsam bu da Rabbimin bana vahyetmekde olduğu (Kur'an ve hikmet) sayesindedir. Şübhesiz O, en yakın (tek) işidendir».
8.
Hayrat Neşriyat Meali
De ki: “Eğer dalâlete düşersem, o takdirde ancak kendi aleyhime sapmış olurum. Ama hidâyete ermiş isem, artık (bu da) Rabbimin bana vahyettiği (Kur'ân) sâyesindedir.” Şübhesiz ki O, Semî' (hakkıyla işiten)dir, Karîb (herşeye çok yakın olan)dır.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
De ki: “- Eğer ben yanılırsam, ancak kendi nefsimin aleyhine (cezası bana olarak) yanılırım. Eğer doğru yolu bulmuşsam, bu da Rabbimin bana vahy vermesiyledir. Çünkü O, Semî'dir= size söylediklerimi işitiyor, (hem bana, hem size) yakındır, (bizi hesaba çekecektir).
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
De ki: «Eğer ben sapıtmış isem şüphe yok ki, kendi şahsım aleyhine sapıtır olurum ve eğer doğru yola ermiş isem bu da Rabbimin bana vahyettiği şey sebebiyledir. Muhakkak ki, O (Rabbim) işiticidir, pek yakındır.
11.
Ümit Şimşek Meali
De ki: Eğer ben sapmışsam, kendi aleyhime sapmışımdır. Doğru yolu bulmuşsam, o da Rabbimin bana vahyettikleri sayesindedir. Şüphesiz ki O herşeyi işitir, herşeye yakındır.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Say: "If I am astray, I only stray to the loss of my own soul: but if I receive guidance, it is because of the inspiration of my Lord to me: it is He Who hears all things, and is (ever) near."
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Sebe' Sûresi 50. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
