Sâffât Sûresi 62-68. ayeti ve tefsiri

Önceki Ayet

62-68 / 182

Sonraki Ayet

Sâffât Sûresi Hakkında

Saffât sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 182 âyettir. İsmini 1. âyette geçen ve saf tutmuş varlıklardan bahseden الصَّٓافَّاتُ (sâffât) kelimesinden alır. Resmî sıralamada 37, iniş sırasına göre 56. sûredir.

Sâffât Sûresi Konusu

Sûre Allah’ın birliğini vurgulayarak söze başlar. Mahşer yerinden, cennet ve cehennemden acı ve tatlı insan manzaraları sunarak âhiretin gerçekliğini ortaya koyar. Hz. Nûh, Hz. İbrâhim, Hz. Mûsâ ve Hz. Hârûn, Hz. İlyâs, Hz. Lut ve Hz. Yûnus’un kıssalarından kesitler takdim ederek, bir taraftan Resûlullah (s.a.s.)’in getirdiği ilâhî bilgilerin doğruluğunu belirtirken, bir taraftan da Peygamber ve mü’minleri sabır ve azimle davalarının müdâfii olmaya teşvik eder. Çünkü Allah, daha önce de olduğu gibi, şimdi de Peygamber ve ona inananlara mutlaka yardım edecek ve onları galip kılacaktır.

Sâffât Sûresi Nuzül Sebebi

Mushaftaki sıralamada otuz yedinci, iniş sırasına göre elli altıncı sûredir. En‘âm sûresinden sonra, Lokman sûresinden önce Mekke’de inmiştir.

اَذٰلِكَ خَيْرٌ نُزُلًا اَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ ﴿٦٢﴾

اِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِلظَّالِم۪ينَ ﴿٦٣﴾

اِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ ف۪ٓي اَصْلِ الْجَح۪يمِۙ ﴿٦٤﴾

طَلْعُهَا كَاَنَّهُ رُؤُ۫سُ الشَّيَاط۪ينِ ﴿٦٥﴾

فَاِنَّهُمْ لَاٰكِلُونَ مِنْهَا فَمَالِؤُ۫نَ مِنْهَا الْبُطُونَۜ ﴿٦٦﴾

ثُمَّ اِنَّ لَهُمْ عَلَيْهَا لَشَوْبًا مِنْ حَم۪يمٍۚ ﴿٦٧﴾

ثُمَّ اِنَّ مَرْجِعَهُمْ لَاِلَى الْجَح۪يمِ ﴿٦٨﴾

Karşılaştır 62: Allah buyurur: Şimdi iyi düşünün! Cennette böyle bir kabul ve ağırlanma mı daha iyidir, yoksa cehennemlikleri bekleyen zâkkûm ağacı mı?

Karşılaştır 63: Biz onu zâlimler için bir imtihan ve azap sebebi kıldık.

Karşılaştır 64: O, kızgın alevli cehennemin tâ dibinde bitip çıkan bir ağaçtır.

Karşılaştır 65: Meyveleri, şeytanların başları gibi korkunç ve tiksindiricidir.

Karşılaştır 66: Cehennemlikler bundan yer ve karınlarını tıka basa bununla doldururlar.

Karşılaştır 67: Bu yedikleri üzerine onlara, içine irin ve kusmuk karıştırılmış kaynar sudan bir içecek vardır.

Karşılaştır 68: Sonra onların dönecekleri yer yine cehennemdir.

TEFSİR:

اَلزَّقُّومُ (zakkûm), Tihâme bölgesinde yetişen küçük yapraklı, meyvası acı, kötü kokan bir ağacın adıdır. Ondan çıkan sıvı bedene bulaşması halinde deriyi tahriş eder. Cehennemin tâ dibinden bitip çıkacak bu ağacın meyveleri sanki şeytanların başları gibi olacaktır. “Şeytan başı” ifadesi, zakkum ağacının meyvelerinin gerçekten çok çirkin, son derece iğrenç ve kötü olduğunu anlatır. Nitekim dilimizde temiz ve nûrânî bir insan meleğe, güzel bir kadın periye, çirkin bir kadın da cadıya benzetilir. İşte cehennemlikler istemeyerek de olsa bu ağacın meyvelerinden yer, karınlarını bununla tıka basa doldururlar. Yerken dikenli o yiyecekler boğazlarına takılınca geçirmek için içecek bir şeye ihtiyaç duyarlar. Kendilerine irin ve kusmuk karıştırılmış son derece kaynar sudan içecek verilir. Onu içince de bağırsakları yanar, lime lime olup arkalarından dökülür. (bk. Muhammed 47/15) Yemeklerini böyle âfiyetle (!) yiyip sularını içtikten sonra daha büyük bir azaba tâbi tutulmak üzere tekrar cehennemdeki yerlerine döndürülürler.

63. âyette geçen اَلْفِتْنَةُ (fitne) kelimesi “imtihan” anlamına da gelir. Zakkum ağacının zâlimler için imtihan kılınması ile alakalı şöyle bir rivayet nakledilir: Cehennemde böyle bir ağaç bulunacağı bildirilince Ebû Cehil gibi fırsatçı müşrikler, “Muhammed hem cehennemin taşı bile kavuracağını söylüyor hem de orada ağaç biteceğinden söz ediyor” diyerek Resûl-i Ekrem (s.a.s.)’i alaya aldılar, böylece inkârları daha da artmış ve zakkum ağacı onlar için ayrı bir imtihan mevzuu oldu. (bk. Taberî, Câmi‘u’l-beyân, XXIII, 74)

Peki müşrikleri böyle acı bir sona sürükleyen sebep neydi: