Şuarâ Sûresi 227. ayeti ve tefsiri

Önceki Ayet

227 / 227

Şuarâ Sûresi Hakkında

Şuarâ sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 224-227. âyetlerin Medine’de indiği söylenir. 227 âyettir. İsmini 224. âyette geçen ve “şâirler” mânasına gelen اَلشُّعَرَاءُ (şuarâ) kelimesinden alır. Sûrenin ayrıca “Tâ. Sîn. Mîm” ve birkaç peygamberin kıssasını ihtivâ etmesi sebebiyle الجامعة (Câmia) isimleri de vardır. Resmî sıralamada 26, iniş sırasına göre 47. sûredir.

Şuarâ Sûresi Konusu

Furkan sûresinde yer alan “inzâr: Allah’ın azabıyla tehdit ve uyarı”, bu sûrede peygamber kıssalarından verilen muşahhas misallerle genişçe izah edilerek, İslâm’ı tüm yönleriyle bir hayat nizamı hâlinde tebliğ ve tatbik edip yerleştirmeye çalışan Resûlullah (s.a.s.) teselli buyrulur. Bu gâyeye matuf olarak yedi peygamber kıssası anlatılır. Bahsi geçen peygamberlerin gerçek peygamber olması gibi, Hz. Muhammed (s.a.s.)’in de gerçek peygamber, ona indirilen kitabın da Allah kelâmı gerçek bir Kur’an olduğu haber verilir. Allah Teâlâ’nın varlık âlemine yerleştirdiği kevnî âyetler, önceki peygamberlerin gösterdiği mûcizeler, kavimlerinin başına inen ilâhî kahır tecellîleri ve bizzat Kur’ân-ı Kerîm’in mûcizevî yapısı bu hakîkatin şahididir. Bu gerçekler ışığında Resûlullah (s.a.s.) bir kâhin ve şâir olmadığı gibi, Kur’an da bir kehânet ve şiir değildir. Şeytanların böyle her yönüyle ulvî ve hârikulâde bir söz indirmeleri mümkün olmadığı gibi, hangi vadide dolaştıkları belli olmayan şâirlerin de bunun gibi bir söz söylemeleri muhaldir. O, Hz. Muhammed (s.a.s.)’in kalbine Cebrâil (a.s.) tarafından inzal edilmiş, insanlığı ilâhî azap ile uyarıp ebedî nimetlerle müjdelemek maksadını taşıyan Allah kelâmıdır. Gerçek kurtuluş, ancak onun tâlimatlarına inanıp itaat etmekle mümkün olabilecektir. Sûre boyunca Cenâb-ı Hakk’ın “Azîz: çok güçlü, kuvvetli, mağlup edilemez bir kudret sahibi” ismi ile birlikte “Rahîm: çok merhametli” ismi tekrar edilir. İnsanlık tarihi, O’nun rahmet tecellilerine olduğu gibi gazap tecellilerine de şâhitlik etmektedir. Bu durumda, Allah’ın rahmetine mi, yoksa gazabına mı müstahak olmaya karar vermenin insanların kendi tercihlerine kaldığına işaret edilir.

Şuarâ Sûresi Nuzül Sebebi

Mushaftaki sıralamada yirmi altıncı, iniş sırasına göre kırk yedinci sûredir. Vâkıa sûresinden sonra, Neml sûresinden önce Mekke’de inmiştir. 197. âyeti ile son dört âyetinin (224-227) Medine döneminde indiğine dair rivayetler de vardır (Süyûtî, el-İtkån, I, 12; İbn Âşûr, XIX, 89-90).

اِلَّا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَكَرُوا اللّٰهَ كَث۪يرًا وَانْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ مَا ظُلِمُواۜ وَسَيَعْلَمُ الَّذ۪ينَ ظَلَمُٓوا اَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ ﴿٢٢٧﴾

Karşılaştır 227: Ancak iman edip sâlih ameller işleyenler, Allah’ı çok çok zikredenler ve herhangi bir zulme maruz kaldıklarında şiirleriyle haklarını savunanlar bu hükmün dışındadır. Zulmedenler ise, nasıl her şeyi değiştirecek bir inkılâp ile sarsılıp devrileceklerini yakında bileceklerdir.

TEFSİR:

Kur’an, şairlerin kötüleriyle iyilerini birbirinden ayırır. Kötülerine kötü, iyilerine iyi der. Beğenmediği şair tiplerini haber verdiği gibi, beğendiği ve hatta teşvik ettiği şair tipini de beyân eder. İşte bu âyet-i kerîme övülen ve teşvik edilen şair ve şiirin hususiyetlerini belirtir. Kısaca bunlar:

İman etmek

Sâlih ameller işlemek,

Allah’ı çok çok zikretmek,

Zulme maruz kaldıklarında şiirleriyle kendilerini savunmak; İslâm’ın ve müslümanların gâlip gelmesine yardımcı olmak.

Belirtilen bu çerçevede şiirle meşgul olmanın dînen bir sakıncası yoktur. Çünkü bu gibi şairler, gerçekleri dile getirir; söyledikleriyle yaptıkları birbirine uygun olur; İslâm dininin esaslarını savunur; Allah’ı zikreder, O’nu yüceltirler. Yaptıkları iyi işlerle hem kendilerinin hem de toplumun yücelmesini ve yükselmesini gözetirler. Zulmün ve haksızlığın karşısında şiirleriyle mücadele verir, hakkı savunurlar.

Allah Resûlü (s.a.s.)’in, kötü ve ahlâksız ifadelere yer vermeyen ve iyi maksatla kullanılan şiirleri diğerlerin ayırdığı görülür. Zaman zaman onları dillendirdiği, okuyandan dinlediği ve övdüğü olmuştur. (bk. Müslim, Şiir 1; Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 444) Meselâ şair Lebid’in: “Dikkat edin! Allah’tan başka her şey bâtıldır” sözünün, şairlerce söylenmiş en doğru söz olduğunu söyleyerek takdir etmişti. (Buhârî, Menâkibü’l-Ensâr 26) Ayrıca ashâb-ı kirâm arasında Resûlullah (s.a.s.)’in takdirlerini kazanmış birçok şair bulunmaktaydı. Mesela Efendimiz (s.a.s.) Hassan b. Sabit’e: “Müşrikleri şiirlerinle hicvet, bil ki muhakkak Cebrâil de seninle beraberdir” (Buhârî, Megazi 30; Müslim, Fezâilü’s-Sahâbe 153) buyururdu. Yine Hassan’ın müşriklere cevap verdiği bir şiir hakkında: “Şüphesiz ki bu onlarda, ok atmaktan daha kuvvetli bir tesir bırakır” (Müslim, Fezâilü’s-Sahâbe 156) buyurmuştu.

Âyetin sonunda, Allah’a karşı gelerek; Resûlullah (s.a.s.)’i büyücü, şair, deli ve kâhinlikle suçlayıp böylece diğer insanların kafalarını karıştırmak suretiyle onları dinden uzaklaştırmakla en büyük zulmü işlemekte olan kâfirler tehdit edilmektedir. Yakında nasıl bir devrime uğrayıp devrilecekleri, yok olup gidecekleri ihtar edilmektedir. Yaptıkları zulümler âhirette de karanlıklar halinde karşılarına çıkacaktır. Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurur: “Zulümden sakınınız; çünkü zulüm kıyamet günü karanlıklar haline döner.” (Müslim, Birr 56-57)

Âyetin bu son cümlesi aynı zamanda, İslâm dininin dünya hayatında zâlimlere karşı yapacağı hak ve adâlet inkılabının ehemmiyetini hatırlatmaktadır. Bu, Kur’ân-ı Kerîm’in istikbâle ait bir mûcizesidir. Resûlullah (s.a.s.)’in hayatında bu gerçekleşmiştir. Dünya durdukça Kur’an’ın mü’minlere müjde, kâfirlere ise ilâhî bir şamar keyfiyetindeki bu mûcizevi haberi zaman, zemin ve şartları hazır oldukça tekrar tekrar tahakkuk edecektir. İşte bunun peşinden gelen Neml suresi, zâlimlerin yuvarlanacağı inkılâbın nasıl ve ne suretle olacağını beliğ bir surette anlatacaktır: