Nahl Sûresi 15-16. ayeti ve tefsiri

Önceki Ayet

15-16 / 128

Sonraki Ayet

Nahl Sûresi Hakkında

Nahl sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 128 âyettir. İsmini 68. âyetinde geçen ve “bal arısı” mânasına gelen اَلنَّحْلُ (Nahl) kelimesinden alır. Mushaf tertîbine göre 16, nüzûl sırasına göre 70. sûredir.

Nahl Sûresi Konusu

Nahl sûresi, peygamberlere gönderilen vahyin esas hedefinin tevhîd inancı yani “Allah’tan başka ilâh yoktur. Yalnızca O’na kulluk edilmeli ve sadece O’ndan korkulmalıdır” anlayışı olduğunu vurgulayarak başlar ve ağırlıklı olarak tevhidin delilleri üzerinde durur. Bununla beraber sûrede kâfirlerin bir kısım itirazlarına cevaplar verilir, iddiaları çürütülür ve şüpheleri ortadan kaldırılır. Resûlullah (s.a.s.)’in getirdiği dinin insan hayatında yapmayı hedeflediği değişim ve dönüşümler açıkça ortaya konur. Bu bağlamda adâlet, ihsan, sözünde durma, yemin ve anlaşmalara riâyet, haramlar-helâller ve tevbe gibi ahlâk ve muâmelâtla ilgili esaslar belirlenir. Yeri geldikçe öldükten sonra dirilme, hesap verme, cennet ve cehennem konularına temas edilir. Son olarak Peygamberimiz ve ona tâbi olanlara, kâfirlerin düşmanlık ve işkencelerine karşı nasıl bir tavır takınmaları gerektiği; zaman, mekan ve muhatabın durumunu dikkate alarak İslâm’ı nasıl tebliğ etmeleri lâzım geldiği hatırlatılır.

Nahl Sûresi Nuzül Sebebi

Mushaftaki sıralamada on altıncı, iniş sırasına göre yetmişinci sûredir. Kehf sûresinden sonra, Nûh sûresinden önce Mekke’de nâzil olmuştur. Sondan üç âyetin Medine’de indiği yolunda rivayetler vardır. Hicretten bahseden 41. âyet ve sonrasının Medine’de indiği yolundaki görüş zayıf bulunmaktadır (41. âyetin tefsirine bk.).

وَاَلْقٰى فِي الْاَرْضِ رَوَاسِيَ اَنْ تَم۪يدَ بِكُمْ وَاَنْهَارًا وَسُبُلًا لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَۙ ﴿١٥﴾

وَعَلَامَاتٍۜ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ ﴿١٦﴾

Karşılaştır 15: Allah, sizi sarsmaması için yeryüzüne sağlam, sarsılmaz dağlar çaktı; yolunuzu bulabilmeniz için de ırmaklar ve yollar açtı.

Karşılaştır 16: Bunların dışında yol gösterecek daha nice işaretler var etti. İnsanlar geceleyin de yıldızlarla yönlerini ve yollarını bulurlar.

TEFSİR:

Yüce Rabbimiz, üzerinde yaşadığımız yeryüzünü sabit tutması ve bizi sallanmaktan, çalkalanmaktan koruması için dağlar; hayatın devamı için sular, ırmaklar; rahat yolculuk yapabilmemiz için yollar, yolumuzu şaşırmamamız için de alâmetler, işaretler var etmiştir. Mesela dağlar ve ırmaklar yolların nirengi noktalarıdır. Yollar bunlara göre şekillenir, kıvrım kıvrım uzayıp gider. Rüzgârın esişi, ağaçların duruş şekli de bu hususta yardımcı işaretlerdir. Yine Allah geceleyin gideceğimiz istikâmeti bulabilmemiz ve yönümüzü doğru bir şekilde tâyin edebilmemiz için de yıldızları yaratmıştır.

İnsanın fizikî ve coğrafî mânada doğru yolu bulması, yani gideceği yere ulaşabilmesi için bu kadar geniş imkânlar hazırlayan Allah Teâlâ’nın, onun ahlâkî ve ruhî ihtiyaçlarını görmezlikten gelmesi düşünülemez. Çünkü insanın dünyada yanlış bir yöne yöneldiği zaman karşılaşacağı büyük kayıplar, dinî mânada doğru yoldan sapma sonucu karşılaşacağı ahlâkî ve ruhî kayıpların yanında hiç kalır. Dolayısıyla insanların karada ve denizde yollarını bulabilmeleri için dağlar, nehirler, yıldızlar ve başka işaretler var eden Cenâb-ı Hakk’ın, insanın ahlâkî ve ruhî ihtiyaçlarını görmezden geldiğini düşünmek, Allah’ın beşeriyete olan lutuf ve rahmetinden şüphe etmekten başka bir şey değildir.

Öyleyse: