TEFSİR:
Resûlullah
(s.a.s.) kendisine Kur’an’ı öğreten Cebrâil (a.s.)’ı, hakiki sûreti ve bütün
kuvvetleriyle bir de Miraç’tan inerken görmüştür. Burada Cebrâil (a.s.)’ın
makam itibariyle Peygamberimiz (s.a.s.)’den geride olduğuna bir işaret vardır.
Zira Miraç gecesi Cebrâil (a.s.): “Bir parmak ucu daha yaklaşsaydım muhakkak
yanardım” dediği makamda kalmış (bk. Fahreddin er-Râzî, Mefâtîhu’l-gayb,
XXVIII, 251), Efendimiz ondan ayrılıp daha ileri gitmişti. İşte söz konusu
âyette geçen نَزْلَةً (nezleten) “iniş”ten maksat, Resûlullah (s.a.s.)’in ilerleyip
yüceldiği makamdan daha sonra Cebrâil’in yanına dönüşüdür.
Efendimiz
(s.a.s.), yükseldiğ o yüce makamlardan dönerken Cebrâil (a.s.) Sidre-i
Müntehâ’nın yanında onu bekliyordu. Peki Sidre-i Müntehâ neresiydi? Bununla
alakalı üç önemli izah vardır:
› Sidre-i
Müntehâ, altıncı veya yedinci kat gökte arşın sağ tarafında bulunan bir ağaçtır
ki müttakilere vaad edilen cennetin nehirleri (bk. Muhammed 47/15) onun
altından çıkar. Peygamberimiz (s.a.s.), onun meyvelerini tacın püsküllerine,
yapraklarını da fil kulaklarına benzeterek (bk. Müslim, İman 259) şöyle
buyurmuştur: “Öyle bir ağaç ki bir binici onun bir dalının gölgesinde yetmiş
sene yol alır, yine de bitiremez.” (Tirmizî, Cennet 9/2541) Bu bilgilere
göre, söz konusu ağacın, varlıkların cisim ve boyutları bakımından aldıkları
son şekil ve emir âleminin sınırına dikilmiş bir ağaç, bir “oluşum ağacı”
olduğu anlaşılır.
› Sidre-i
Müntehâ, “en son hayret” mânasını ifade eder. Yani akılların, daha fazla hayret
tasavvur edilemeyecek derecede hayrette kaldıkları bir makamda, Habîb-i Ekrem
(s.a.s.) hayrete düşmemiş, şaşmamış, kendisini kaybetmemiş ve gördüğünü
görmüştür.
›
“Elbette son varış yeri Rabbinin huzuru olacaktır!” (Necm 53/42)
âyetine göre “Müntehâ”dan maksat, Allah’tır. Bu yüzden Sidretü'l-Müntehâ da,
mülkün mâlikine izâfeti kabilinden “Allah’ın sidresi” mânasına gelebilir.
Sidre-i
Müntehâ’nın yanında “Cennetü’l-Me’vâ” vardır. Kelime olarak “kalınan, sığınılan
cennet” demektir. Burası müttakîlerin ve şehitlerin varacakları cennettir.
Nebiyy-i
Muhterem (s.a.s.) Mirac’a çıktığı zaman Sidre-i Müntehâ’yı bir kısım hârikulâde
şeyler bürüyordu. Sidre’yi bürüyen şeyler hakkında Resûlullah (s.a.s.) şöyle
buyurur:
“Melek beni Mirac’a çıkardı, derken Sidre’ye ulaştım. Onun Sidre
olduğunu, yaprağını ve meyvasını tanıyordum. Az sonra onu Allah’ın emrinden
bürüyen bürüyünce, âni bir değişikliğe uğrayıp hiç kimsenin tavsif edemeyeceği
bir hale geldi ki, o hali ben de anlatamam.” (Buhârî, Salât 1; Müslim, İman
163; Taberî, Câmi‘u’l-beyân, XXVII, 72)
“Altından kelebekler onu bürümüştü.” (Müslim,
İman 259; Tirmizî, Cennet 9/2541)
Onu Âlemlerin Rabbinin nuru bürüyor, o da nurlandıkça
nurlanıyordu.
Şunu
belirtmekte fayda var ki, göklerin, yerin ve tüm kâinatın Rabbi olan Allah
katından gelen Kur’ân-ı Kerîm beşerî akılla tam olarak kavranması mümkün
olmayacak şekilde derin mânalar taşıyan ne muazzam, ne esrarengiz bir kitaptır.
İşte bu Kur’an, bizim göremediğimiz, bilemediğimiz, büyüklüğünü ve güzelliğini
hayal bile edemeyeceğimiz âlemleri, sanki bir mahallenin sokaklarını tarif
edercesine anlatıyor, duyularımızın nüfûz etmesinin imkân dışı olduğu gayb
âlemlerinin haritasını çıkarıyor. Bu bakımdan, bu âyetlerde geçen mevki ve varlıkların
neler olduğu konusunda birbirinden çok farklı rivayetler gelmiş, farklı
değerlendirmeler yapılmıştır. Burada net olarak söylenecek bir şey varsa o da
şu olmalıdır: Mirâc gibi bizim bir gecenin çok kısa bir anında cereyan eden bir
olay gözüyle baktığımız bu esrârengiz yolculuk kimbilir kaç tane kâinat
tarihini içinde barındırıyor. Âyetlerin tasvir ettiği bu muazzam varlık âlemi
içinde bizim dünyamız ve çocuksu kavgalarımız ne kadar küçük düşüyor. Daha
önemlisi, bu küçük dünya üzerindeki bir anlık ömrümüzden sonra gideceğimiz
yerde bizi neler, ne süprizler bekliyor! (bk. Kandemir ve diğerleri, II, 1811)
Efendimiz (a.s.)’ın Miraç’ta gördüklerine tekrar
dönecek olursak: Kaynak: Ömer Çelik Tefsiri
