Enfâl
sûresi, Medine’de hicretin ikinci senesinde nâzil olmuştur. 30-36. âyetlerin
Mekke’de indiği de söylenmiştir. 75 âyettir. Mushaf tertibine göre 8, iniş
sırasına göre tahmînen 88. sûredir. İsmini, birinci âyette geçen ve “ganimetler”
mânasına gelen اَلأنْفَالُ (Enfâl) kelimesinden
almıştır.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada sekizinci, iniş sırasına göre seksen sekizinci sûredir. Bakara sûresinden sonra, Âl-i İmrân’dan önce inmiştir. Sûrenin 30-36. âyetleri dışında kalan kısmının Medine’de indiğinde ittifak vardır. Bu yedi âyet ise bazı müfessirlere göre Mekke’de nâzil olmuştur. Sûre Medine’de, Bakara’dan sonra ikinci sırada gelmeye başlamış, fakat araya başka sûrelerin bazı âyetlerinin nüzûlü de girmiştir. Hicretin üzerinden bir buçuk yıl geçip ramazan ayı gelince müslümanlar Medine yakınlarındaki Bedir mevkiinde, Mekkeli müşriklerle ilk önemli savaşlarını yapmışlardı. Savaş müslümanların zaferiyle sonuçlanmış, düşmandan ganimet de elde edilmişti. Ganimetlerin paylaşımı konusunda daha önceden uygulanarak sabit olmuş İslâmî bir kural bulunmadığı için, doğrudan çarpışmaya katılanlarla cephe gerisinde hizmet verenler, gençlerle yaşlılar, teşvik vb. maksatlarla kendilerine ödül vaad edilmiş kimselerle buna razı olmayanlar arasında ihtilâf çıkmıştı. Ayrıca bu savaşta kardeşini şehid vermiş olan Sa‘d b. Ebû Vakkås da müşriklerden Saîd b. Âsî’yi katletmiş, maktulün kılıcını alarak Resûlullah’a gelmiş, bunun kendisine verilmesini istemişti. İşte bu olaylar ve talepler üzerine daha Bedir’den ayrılmadan ve ganimetler paylaştırılmadan sûrenin ilk âyeti nâzil olmuştur. Bazı müfessirlere göre Hz. Peygamber’i ve müminleri savaşa teşvik eden, iman cephesinin bire karşı on kişiyle savaşsalar bile galip geleceklerini bildiren 64-65. âyetler savaştan önce gelmiştir. Şu halde sûrenin Medine’de, Bedir Savaşı sırasında gelmeye başladığı kesinlik kazanmakta, tamamlanmasının ise daha sonraki zamanlarda olduğu anlaşılmaktadır (İbn Kesîr, III, 545; İbn Âşûr, IX, 245-246).
Konusu
Sûrede
ağırlıklı olarak Bedir savaşından bahsedilmektedir. Buna bağlı olarak savaşın
hedefi, barış, savaşta elde edilen esirler ve ganimetle alakalı hükümler
açıklanmaktadır. Bununla birlikte özetle şu hususlara da yer verilmiştir:
›Allah katında makbul bir mü’minin sahip olması gereken itikat, ahlâk
ve ibâdetle ilgili temel vasıflar,
›Allah yolunda her türlü imkânlarını seferber ederek savaşanlara
gelen ilâhî yardımlar, bunun sebep ve sonuçları,
›Allah’a ve Resûlüne kayıtsız şartsız itaatin gerekliliği ve
itaatsizliğin hazin neticeleri,
›Allah’ın emniyet, mal, evlat gibi nimetlerine şükretmenin ve hakkı
bâtıldan en ince ayrıntılarına kadar ayırarak yüksek bir takvâ hayatı yaşamanın
tavsiye edilmesi,
›Küfrün psikolojisi ve ondan kurtulmanın çareleri,
›Şeytanın desiseleri ve ona aldananların dünyada, ölüm esnasında ve
âhirette karşılaşacakları korkunç manzaralar,
›Allah’ın lutuf, nimet ve cezasının, kulların kendilerini
değiştirme ve iyileştirme çabalarıyla irtibatı,
›Maddî ve manevî değerleri koruyabilmek ve meşrû savunmayı
gerçekleştirebilmek için gerekli olan bütün savaş hazırlıklarının yapılması,
›Gerçek imanın müslümana kazandıracağı izzet ve kuvvet, bununla
beraber müminler arasındaki birlik, beraberlik ve dayanışmanın oluşması,
kuvvetlenmesi ve devam etmesi için gereken şartlar ve bunların hakkiyle îfa
edilmesi.
32: Bir zaman da: “Rabbim! Eğer bu Kur’an, senin katından gelen gerçek bir kitap ise, hiç durma hemen üzerimize gökten taş yağdır veya bize elem verici bir azap gönder” demişlerdi.
33: Halbuki Rasûlüm, sen onların arasında bulunduğun sürece Allah onlara azap edecek değildir. Bir de yaptıklarına pişmanlık duyup günahlarının bağışlanmasını diledikleri sürece de Allah onlara azap etmeyecektir.
TEFSİR:
Enes
b. Mâlik (r.a.)’ın haber verdiğine göre Ebu Cehil: “Allahım, eğer Muhammed ve
getirdiği Kur’an senin gönderdiğin bir gerçek ise gökten başımıza
taş yağdır veya bizi elîm bir azâba uğrat”
dedi. Bunun üzerine: Rasûlüm, sen onların arasında bulunduğun sürece Allah
onlara azap edecek değildir…” (Enfâl 8/33)âyetleri nâzil oldu.
(Buhârî, Tefsir 8/3; Müslim, Münâfikîn, 37)
33.
âyet, müşriklerin ve diğer günahkar toplumların toplu helakten, ilâhî azap ve
intikam tecellilerinden uzak kalabilmelerinin iki mühim sebebi üzerinde durur:
›Âlemlere
rahmet olarak gönderilen Allah Resûlü (s.a.s.)’in Mekke’de aralarında bulunuyor
olması. Habibi hürmetine Allah onlara mühlet vermekte ve azap taleplerini hemen
yerine getirmemektedir. İbn Abbas (r.a.): “Allah Teâlâ’nın, hiçbir bölge
halkını, peygamberleri oradan çıkıp, emrolundukları yere ulaşmadıkça azaba
uğratmadığını” söyler. (Kurtubî, el-Câmi‘, VII, 399)
Âyette
Peygamber (s.a.s.)’e tâzim ve hürmet göstermeye teşvik vardır. Zira Allah onu
âlemlere rahmet olarak göndermiştir. Rahmet ile azab birbirine zıttır; iki zıt
ise bir arada bulunmaz. Allah Resûlü (s.a.s.) yaşadığı müddetçe en büyük emân
olduğu gibi, sünneti yaşandığı müddetçe de yine en büyük emân olarak devam
edecektir. Bu âyet, Efendimiz’in Allah yanındaki şeref ve kıymetini haber veren
açık bir delildir. Çünkü onu kullarının güvende olmasına ve azabın inmemesine
vesile kılmıştır. Burada, aynı zamanda, salah ve takvâ sahibi kimselere yakın
olan toplumlardan Allah Teâlâ’nın azabı kaldıracağına dair bir işaret görmek
mümkündür.
›Hepsi
tevbekâr olup istiğfar etmeleri veya aralarında Allah’a istiğfar eden ve edecek
olan kimselerin bulunması. İyiler içinden kötüler ortaya çıkıp zulümde aşırı
gitmeye başladıkları ve buna engel olunmadığı zaman, bu sebeple meydana gelecek
fitnenin zararı iyilere de dokunduğu gibi, kötüler içinde fevkalade iyiler
zuhur etmeye başladığı zamanlarda az da olsa o iyilerin hürmetine, kötülerin
hak ettikleri ceza tamamen affa veya en azından tehire uğrayabilir. Çünkü
kötüler azabı celbettiği gibi iyiler de rahmeti celbeder.
Hz.
Ali: “Yeryüzünde iki emân vardı. Biri gitti, diğeri kaldı. Giden Resûlullah
(s.a.v.), kalan ise istiğfardır”
buyurduktan sonra bu âyeti okumuştur.
Sonsuz
merhamet sahibi olan Rabbimiz, kullarını azaptan korumak için bir takım
vesileler var eder. Ama insanlar bu vesileleri değerlendirmezlerse, kendi
elleriyle kendilerini azaba müstahak hâle getirirler:
Ve-iż kâlû-(A)llâhumme in kâne hâżâ huve-lhakka min ‘indike feemtir ‘aleynâ hicâraten mine-ssemâ-i evi-/tinâ bi’ażâbin elîm(in)
1.
Ömer Çelik Meali
Bir zaman da: “Rabbim! Eğer bu Kur’an, senin katından gelen gerçek bir kitap ise, hiç durma hemen üzerimize gökten taş yağdır veya bize elem verici bir azap gönder” demişlerdi.
2.
Diyanet Vakfı Meali
Hani (o kâfirler) bir zaman da: Ey Allah'ım! Eğer bu Kitap senin katından gelmiş bir gerçekse üzerimize gökten taş yağdır, yahut bize elem verici bir azap getir! demişlerdi.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
"Allah'ımız! Eğer bu Kitap, gerçekten Senin katından ise bize gökten taş yağdır veya can yakıcı bir azab ver" demişlerdi.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Hani onlar, “Ey Allah’ım, eğer şu (Kur’an) senin katından inmiş hak (kitap) ise hemen üzerimize gökten taş yağdır veya bize elem dolu bir azap getir” demişlerdi.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Bir vakit de, "Ey Allah, eğer bu Senin katından gelmiş bir hak kitap ise, hiç durma üstümüze gökten taşlar yağdır veya bize daha acı bir azap ver" demişlerdi.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Bir vakıt da ey Allah, eğer bu, senin tarafından gelmiş hak kitâb ise durma üzerimize gökten taşlar yağdır veya bize daha elîm bir azâb ver demişlerdi
7.
Hasan Basri Çantay Meali
Hani bir zaman da: «Ey Allah, eğer bu, Senin katından (gelmiş) hak (kitâb) ın kendisi ise durma bizim üstümüze gökden taş yağdır, yahud bize (daha) acıklı bir azâb getir» demişlerdi.
8.
Hayrat Neşriyat Meali
Bir vakit de: “Ey Allah! Eğer bu (Kur'ân), senin katından hak (bir Kitab) ise, haydi üzerimize gökten taş yağdır veya bize elemli bir azab getir!” demişlerdi.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Bir vakit de, “- Ey Allah! Eğer bu senin tarafından gelmiş hak bir kitap ise, hemen üzerimize gökten taş yağdır, veya bize daha acıklı bir azap ver”, demişlerdi.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Ve bir vakit dediler ki: «Ey Allah! Eğer senin tarafından hak olan bu ise hemen üzerimize gökten taşlar yağdır ve bize pek elemli bir azap getir.»
11.
Ümit Şimşek Meali
Bir vakit de onlar “Ey Allah, eğer bu Kur'ân Senin katından gelen hak kitap ise, üzerimize gökten taş yağdır veya bize acı bir azap ver” demişlerdi.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Remember how they said: "O Allah if this is indeed the Truth from Thee, rain down on us a shower of stones form the sky, or send us a grievous Penalty."
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Enfâl Sûresi 32. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
