Enfâl
sûresi, Medine’de hicretin ikinci senesinde nâzil olmuştur. 30-36. âyetlerin
Mekke’de indiği de söylenmiştir. 75 âyettir. Mushaf tertibine göre 8, iniş
sırasına göre tahmînen 88. sûredir. İsmini, birinci âyette geçen ve “ganimetler”
mânasına gelen اَلأنْفَالُ (Enfâl) kelimesinden
almıştır.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada sekizinci, iniş sırasına göre seksen sekizinci sûredir. Bakara sûresinden sonra, Âl-i İmrân’dan önce inmiştir. Sûrenin 30-36. âyetleri dışında kalan kısmının Medine’de indiğinde ittifak vardır. Bu yedi âyet ise bazı müfessirlere göre Mekke’de nâzil olmuştur. Sûre Medine’de, Bakara’dan sonra ikinci sırada gelmeye başlamış, fakat araya başka sûrelerin bazı âyetlerinin nüzûlü de girmiştir. Hicretin üzerinden bir buçuk yıl geçip ramazan ayı gelince müslümanlar Medine yakınlarındaki Bedir mevkiinde, Mekkeli müşriklerle ilk önemli savaşlarını yapmışlardı. Savaş müslümanların zaferiyle sonuçlanmış, düşmandan ganimet de elde edilmişti. Ganimetlerin paylaşımı konusunda daha önceden uygulanarak sabit olmuş İslâmî bir kural bulunmadığı için, doğrudan çarpışmaya katılanlarla cephe gerisinde hizmet verenler, gençlerle yaşlılar, teşvik vb. maksatlarla kendilerine ödül vaad edilmiş kimselerle buna razı olmayanlar arasında ihtilâf çıkmıştı. Ayrıca bu savaşta kardeşini şehid vermiş olan Sa‘d b. Ebû Vakkås da müşriklerden Saîd b. Âsî’yi katletmiş, maktulün kılıcını alarak Resûlullah’a gelmiş, bunun kendisine verilmesini istemişti. İşte bu olaylar ve talepler üzerine daha Bedir’den ayrılmadan ve ganimetler paylaştırılmadan sûrenin ilk âyeti nâzil olmuştur. Bazı müfessirlere göre Hz. Peygamber’i ve müminleri savaşa teşvik eden, iman cephesinin bire karşı on kişiyle savaşsalar bile galip geleceklerini bildiren 64-65. âyetler savaştan önce gelmiştir. Şu halde sûrenin Medine’de, Bedir Savaşı sırasında gelmeye başladığı kesinlik kazanmakta, tamamlanmasının ise daha sonraki zamanlarda olduğu anlaşılmaktadır (İbn Kesîr, III, 545; İbn Âşûr, IX, 245-246).
Konusu
Sûrede
ağırlıklı olarak Bedir savaşından bahsedilmektedir. Buna bağlı olarak savaşın
hedefi, barış, savaşta elde edilen esirler ve ganimetle alakalı hükümler
açıklanmaktadır. Bununla birlikte özetle şu hususlara da yer verilmiştir:
›Allah katında makbul bir mü’minin sahip olması gereken itikat, ahlâk
ve ibâdetle ilgili temel vasıflar,
›Allah yolunda her türlü imkânlarını seferber ederek savaşanlara
gelen ilâhî yardımlar, bunun sebep ve sonuçları,
›Allah’a ve Resûlüne kayıtsız şartsız itaatin gerekliliği ve
itaatsizliğin hazin neticeleri,
›Allah’ın emniyet, mal, evlat gibi nimetlerine şükretmenin ve hakkı
bâtıldan en ince ayrıntılarına kadar ayırarak yüksek bir takvâ hayatı yaşamanın
tavsiye edilmesi,
›Küfrün psikolojisi ve ondan kurtulmanın çareleri,
›Şeytanın desiseleri ve ona aldananların dünyada, ölüm esnasında ve
âhirette karşılaşacakları korkunç manzaralar,
›Allah’ın lutuf, nimet ve cezasının, kulların kendilerini
değiştirme ve iyileştirme çabalarıyla irtibatı,
›Maddî ve manevî değerleri koruyabilmek ve meşrû savunmayı
gerçekleştirebilmek için gerekli olan bütün savaş hazırlıklarının yapılması,
›Gerçek imanın müslümana kazandıracağı izzet ve kuvvet, bununla
beraber müminler arasındaki birlik, beraberlik ve dayanışmanın oluşması,
kuvvetlenmesi ve devam etmesi için gereken şartlar ve bunların hakkiyle îfa
edilmesi.
27: Ey iman edenler! Allah’a ve Peygamber’e hâinlik etmeyin; yoksa bile bile size emânet edilen şeylere de hâinlik etmiş olursunuz.
TEFSİR:
Hıyânet;
emânete riâyet etmemek, vazifeyi tam olarak yerine getirmemek, haksızlık
yapmak, bir şeyi kötü mânada saklayıp gizlemek gibi anlamlara gelir. Nitekim Allah
Resûlü (s.a.s.):
“Allahım! Açlıktan sana sığınırım; çünkü o kişi ile beraber oturup
kalkanların en kötüsüdür. Hâinlikten de sana sığınırım; çünkü o en kötü
sırdaştır” buyurur. (Ebû Dâvûd, Vitr 32)
Allah’a
ve Rasûlüne hıyânet; Kur’ân-ı Kerîm’in hükümlerine ve Peygamberimiz (s.a.s.)’in
sünnetine riâyet etmemek, saygısızlık yapmak, dinin emir ve yasaklarına sırf
gösteriş için uymak, Allah ve Rasûlü aleyhinde düşmana gizli sırları vermek
gibi durumlardır. Allah ve Rasûlü’ne hıyânet edenler, kendi aralarındaki
emanetlere de hıyânet ederler. Artık birbirlerine olan güvenleri yok olur; mal,
can, ırz ve namus emniyeti kalmaz. Âyet-i kerîmenin iniş sebebiyle ilgili rivayet
bu durumu daha açık bir tarzda ortaya koymaktadır:
Resûlullah
(s.a.s.), Medine’deki yahudi kabîlelerinden biri olan Kureyzaoğulları’nı yirmi
bir gece süreyle kuşatma altına aldı. Onlar, kardeşleri Nadîroğulları gibi Şam
taraflarında Ezreât ve Erîha’da oturan kardeşlerinin yanına gitmek üzere Resûlullah
ile anlaşmak istediler. Resûlullah bu teklifi reddedip Sa‘d b. Muâz’ın
haklarında vereceği karara göre hareket etmelerine müsaade edeceğini bildirdi.
Onlar Sa‘d’in hakemliğini kabul etmeyip kendilerine Ebû Lübâbe b.
Abdülmünzir’in gönderilmesini talep ettiler. Ebû Lübâbe’nin Kurayza oğullarıyla
arası iyiydi. Çünkü çocukları ve malları onların elindeydi. Peygamberimiz Ebû
Lübâbe’yi onlara gönderince onlar: “Ne dersin, Sa‘d’ın hükmüne razı olalım mı?”
diye sordular. O da Sa‘d’ın onlar hakkındaki kararının boyunlarıvurularaköldürülmeleri olduğuna işaret etmek üzere boğazını
gösterip onun hakemliğine razı olmamalarını îmâ etti. Ebu Lübâbe der ki: “Henüz
ayaklarımı yerinden kıpırdatmadan Allah ve Rasûlü’ne ihânet ettiğimi anladım.”
Çünkü Resûlullah (s.a.s.) onlardan Sa‘d’ın haklarında vereceği hükme razı
olmalarını istemiş, o ise onları bundan vazgeçirmişti. İşte bunun üzerine bu
âyet nâzil oldu.
Ebû
Lübâbe, kendisini mescidin direğine bağlayıp ölünceye ya da Allah tarafından
affedilinceye kadar yiyip içmeyeceğine yemin etti. Yedi gün sonra bayılıp
düştü. Sonra Allah tevbesini kabul etti. Kendisine tevbesinin kabul edildiği,
artık bağlarını çözüp evine gidebileceği söylenince: “Hayır vallahi, Resûlullah
(s.a.s.) gelip bağlarımı çözmedikçe buradan ayrılmam” dedi. Bunun üzerine Resûlullah
(s.a.s.) gelip bağlarını çözdü. Ebû Lübâbe: “Tevbemin tamam olması için, böyle
bir günaha giriftar olduğum kavmimin bulunduğu bu memleketi terk edeceğim ve
malımın tamâmını tasadduk edeceğim” deyince Resûlullah (s.a.v.): “Malının
üçte birini tasadduk etmen yeter” buyurdu. (Vâhidî, Esbâbu’n-nüzûl, s.
238-239)
Görüldüğü
üzere bu gibi durumlarda insanın ayaklarının kaymasına sebep olan en büyük tehlike
mal ve evlattır. Bunun için buyruluyor ki:
Ey iman edenler! Allah’a ve Peygamber’e hâinlik etmeyin; yoksa bile bile size emânet edilen şeylere de hâinlik etmiş olursunuz.
2.
Diyanet Vakfı Meali
Ey iman edenler! Allah'a ve Peygamber'e hainlik etmeyin; (sonra) bile bile kendi emanetlerinize hainlik etmiş olursunuz.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
Ey inananlar! Allah'a ve Peygambere karşı hainlik etmeyin, size güvenilen şeylere bile bile hıyanet etmiş olursunuz.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
Ey iman edenler! Allah’a ve Peygamber’e hainlik etmeyin. Bile bile kendi (aranızdaki) emanetlerinize de hainlik etmeyin.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
Ey iman edenler! Allah'a ve Resul'e hainlik etmeyiniz ki, bile bile kendi emanetlerinize hıyanet etmiş olmayasınız.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
Ey o bütün iyman edenler! Allaha ve Resulüne hıyanet etmeyin ki bile bile emanetlerinize hıyanet etmiyesiniz
7.
Hasan Basri Çantay Meali
Ey îman edenler, Allaha ve o peygambere haainlik etmeyin. Siz, kendiniz bilib dururken, kendi emânetlerinize haainlik eder misiniz?
8.
Hayrat Neşriyat Meali
Ey îmân edenler! Allah'a ve Resûl(ün)e ihânet etmeyin! Hem siz bile bile emânetlerinize de hâinlik etmeyin!
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
Ey Mü'minler! Allah'a ve Peygambere hainlik etmeyin. Bile bile aranızdaki emânetlere de hainlik etmeyin.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
Ey imân edenler! Allah Teâlâ'ya ve Peygamber'e hiyânet etmeyiniz ve emanetlerinize hiyânette bulunmayınız. Halbuki, siz bilirsiniz.
11.
Ümit Şimşek Meali
Ey iman edenler! Allah'a ve Resulüne hıyanet etmeyin; yoksa bile bile kendi emanetlerinize hıyanet etmiş olursunuz.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
O ye that believe! betray not the trust of Allah and the Messenger, nor misappropriate knowingly things entrusted to you.
Sadece meal okumak ile Kur'ân-ı Kerim'in bir çok âyetinin tam mânâsı ile anlaşılması mümkün olmayabilir. Ayetlerin izahı için mutlaka bir tefsire başvurulması gerekir. Enfâl Sûresi 27. ayetinin tefsiri için tıklayınız
*
Türkçe okunuşlarından Kur'an-ı Kerim okumak uygun görülmemektedir. Ayetler Türkçe olarak arandıkları için sitemize eklenmiştir.
