Secde
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 30 âyettir. 15. âyetinde yer alan tilâvet
secdesi emri sebebiyle bu sûreye, “Secde” ismi verilmiştir. Resmî tertîbe göre
32, iniş sırasına göre 75. sırada yer alır.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada otuz ikinci, iniş sırasına göre yetmiş beşinci sûredir. Mü’minûn sûresinden sonra, Tûr sûresinden önce Mekke’de inmiştir. 16-20 veya 18-20. âyetlerinin Medine’de nâzil olduğuna dair rivayetler de vardır.
Konusu
Sûre, Kur’ân-ı Kerîm’in
Allah Teâlâ’dan gelen ilâhî bir kelâm olduğunda şüphe bulunmadığını ikrâr ile
başlar. Cenâb-ı Hakk’ın “yaratma” sıfatının tecellîlerine, kâinatı idâre
tarzına ve O’nun kudret, azamet ve cemâl tezâhürlerine temas eder. Şirki
reddedip tevhîdi ispat eder. İnsanın değersiz bir sudan başlatılıp mükemmel bir
şekle büründürülmesini hatırlatarak onu şükre ve mesuliyetini idrâke davet
eder. Zira ölüm gerçeği ile birlikte dünya safhası kapanmış, âhiret sayfası
açılmış olacak ve orada herkes yaptıklarına göre iyi ya da kötü bir muameleye
tâbi olacaktır. Nitekim daha önce Hz. Mûsâ’nın daveti de bu istikâmette
olmuştur. Sûre, önceden gelip geçen toplumların hallerinden ibret almayı ve
yağmurun yağıp bitkilerin bitmesi gibi Allah’ın varlık delilleri üzerinde
tefekkür ederek hak bâtıl mücâdelesinde mü’minlerin gâlip gelip kâfirlerin
hezîmete uğrayacağı müjdesiyle nihâyete erer.
Fazileti
Resûlullah
(s.a.s.), Cuma günleri sabah namazında bazan Secde ve İnsan sûrelerini okurdu.
(Müslim, Cuma 64)
Yine gelen rivayetlere göre Efendimiz (s.a.s.)
Secde ve Mülk sûrelerini okumadan uyumazdı. (Dârimî, Fezâilü’l-Kur’an 19)
2: İçinde hiçbir şüphe bulunmayan bu kitap, âlemlerin Rabbinden parça parça indirilmektedir.
3: Yoksa, “Onu Muhammed kendisi uyduruyor!” mu diyorlar? Hayır, asla! Tam aksine bu, Rabbin tarafından gönderilen gerçeğin tâ kendisidir; senden önce kendilerine herhangi bir uyarıcı gelmemiş olan bir toplumu Allah’ın azâbıyla uyarman için indirilmiştir. Umulur ki, bu sâyede doğru yolu bulurlar.
TEFSİR:
İnsanlığa
doğru yolu gösteren bir rehber olan Kur’ân-ı Kerîm, kesinlikle Allah kelâmıdır.
O’nun verdiği bilgilerin doğruluğunda hiçbir şüphe bulunmadığı gibi, yine onun
âlemlerin Rabbi olan Allah katından geldiğinde de asla şüphe yoktur. Nazmı,
üslûbu, ihtivâ ettiği ilimler, verdiği gaybî haberler onun ilâhî bir kelâm
olduğunu açıkça göstermektedir. O, belâgat, fesâhat, şiir ve edebiyatta zirveye
çıkmış olan Araplara, kendine benzer bir söz getirmeleri için meydan okuduğu
halde, çok istemelerine rağmen onlar bunu başaramadılar. Böyle olunca Kur’an’ın
tesirini kırmak ve davetini engelleyebilmek için başka çareler denemek zorunda
kaldılar. İşte “O, Muhammed’in uydurduğu bir sözdür” tarzındaki itirazları da
bu nevidendir. Halbuki Kur’an Allah’tan gelen gerçeğin tâ kendisidir.
Öncelikle, uzun zamandır ilâhî bir uyarıcıdan mahrum kalmış Arapları uyarması
ve böylece doğru yolu bulmalarına vesile olması için Peygamberimiz (s.a.s.)’in
kalbine indirilmiştir. Fakat bu ifadeden, Kur’an’ın hitâbının Araplarla sınırlı
olduğu anlaşılmamalıdır. Çünkü daha sonra nâzil olan onlarca âyet-i kerîme onun
mesajının cihânşümûl olduğunu haber verir. (bk. En‘âm 6/92; A‘râf7/158; Sebe’ 34/28)
Bununla birlikte, Kur’ân-ı Kerîm’in kaynağının ne
olduğunu ve nasıl yüce bir zattan geldiğini öğrenmek isterseniz şu ilâhî
beyânlara kulak verin: