TEFSİR:

Burada bu tâlihli kulların birkaç mühim vasfına dikkat çekilir:

Birincisi; kendilerine Allah’ın âyetleri hatırlatıldığı, bunlarla va’z u nasîhat edildiği zaman, kalplerine işleyen, ruhlarını saran yüksek mânalar ve bunlardan hâsıl olan derin bir huşû ile derhal yüzleri üzere secdelere kapanırlar. O âyetlerde buyrulan emir ve nehiyler, güzel ahlâk ve edep kâideleri karşısında sağırlar ve körler gibi davranmazlar. (bk. Furkân 25/73) Bilakis bu âyetleri dinledikleri zaman ağlarlar, gözlerinden yaşlar akıtırlar, okudukça ve dinledikçe huşûları daha da artar. (bk. Mâide 5/83; İsrâ 17/107-109)

İkincisi; Rablerine hamd ederler, dâimâ اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ (elhamdülillâh) derler. Gerek namazda rukû ve secde ederken: سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظ۪يمِ (sübhâne rabbiye’l-azîm), سُبْحَانَ رَبِّيَ الأعْلٰي (sübhâne rabbiye’l-a‘lâ) diyerek, gerekse namaz dışında yaptıkları tesbihâtlarla Allah’ı tesbih ve tenzîh ederler. Müşriklerin dile getirdikleri eksikliklerden O’nun çok yüce olduğunu ikrar ederler.

Üçüncüsü; Allah’a kulluğa, O’na secde etmeye, O’nu anıp tesbih etmeye karşı büyüklenmezler. Âyetler onlara neyi yapmalarını emrediyorsa onu seve seve yapar, neden kaçınmalarını istiyorsa ondan da kesinlikle sakınırlar. İlâhî irade karşısında tam bir teslimiyet gösterip, nefsânî tahrik ve temâyüllere itibar etmezler.

Dördüncüsü; onlar farz olan ibâdetleri büyük bir dikkat ve itinâ ile ifâ ettikleri gibi, nâfile ibâdetlere, bunlar arasında da ilâhî rahmet ve feyzin sağnak sağnak yağdığı seher vakitlerinde yanlarını tatlı yataklarından uzaklaştırarak teheccüd namazı kılmaya apayrı bir ehemmiyet verirler. Rable baş başa kalınan o ıssız demlerde ellerini ve gönüllerini ilâhî dergâha açıp, azâbından korkarak ve rahmetini umarak Allah’a niyâz eder, yalvarır yakarırlar. Onlar, Allah’ın kendilerine ihsan ettiği rızıklardan da yine O’nun yolunda zekât, sadaka ve başka yollarla cömertçe harcarlar. Bu konuda cimrilik göstermezler.

 “Yanların yataklardan uzak tutulduğu” vakitlerin, başka tevcihler olmakla birlikte, sözün geliminden daha ziyâde seher vakitleri olduğu anlaşılmaktadır. Burada ilâhî medhe nâil olan mü’minlerin, geceleri biraz uyuduktan sonra kalkıp namaz kıldıkları haber verilir. Nitekim bu hususa ışık tutan diğer âyet-i kerîmelerde şöyle buyrulur:

“O mü’minler, geceleri pek az uyurlardı. Seher vakitleri de Allah’tan bağışlanma dilerlerdi.” (Zâriyât 51/17-18)

“Rasûlüm! Rabbin, senin gecenin üçte ikisine yakın kısmını, bazan yarısını, bazan de üçte birini ibâdetle geçirdiğini, beraberindeki mü’minlerden bir kısmının da böyle yaptığını elbette biliyor.” (Müzzemmil 73/20)

Nitekim Resûlullah (s.a.s.), kendisine: “Yâ Resûlallah! Bana, cennete girmemi sağlayacak ve beni cehennemden uzaklaştıracak bir amel söyle” diye talepte bulunan Muaz b. Cebel (r.a.)’a şöyle buyurmuştur:

“Sana iyiliklerin kapılarını göstereyim mi: Oruç bir kal­kandır, sadaka suyun ateşi söndürdüğü gibi günahı söndürür. Ki­şinin geceleyin namaz kılması da bu iyilik kapılarından biridir.” Efendimiz bunun ardından Secde sûresi 16-17. âyetleri okumuştur. (Tirmizî, İman 8; İbn Mâce, Fiten 12)

Mâlik b. Dinar (k.s.) der ki:

“Dünyanın özü çürüdü, onda bir tat kalmadı; yalnız şu üç şey hâriç:

›    Kardeşlerle karşılaşmak ve onlarla sohbet,

›    Teheccüd namazına kalkmak ve onda doya doya Kur’an okumak,

›    İçi boş bir ev ve orada Allah Teâlâ’yı zikir.” (Velîler Ansiklopedisi, I, 117-118)

Allah Teâlâ, gece ortasında ibâdetlerini halkın gözünden gizleyip sırf Allah rızâsı için ibâdet eden mü’minlerin mükâfatını, yaptıkları işlere uygun olarak gizlediğini haber vererek: “Yaptıkları bütün bu güzel işler karşılığında onlar için göz ve gönül aydınlığı olacak hangi sürpriz nimetlerin saklı tutulduğunu hiç kimse hayal bile edemez” (Secde 32/17) buyurur. Ameller nasıl gece ortasında gizli yapılmış ise, onların mükâfatları da öyle gizli tutulmuştur.

Resûlullah (s.a.s.) bu âyet-i kerîmeyi şöyle tefsîr eder:

“Allah Teâlâ: «Ben, sâlih kullarım için hiçbir gözün görmediği, hiçbir kulağın duymadığı, hiçbir insanın hatır ve hayal edemediği nimetler hazırladım!» buyurdu.” (Buhârî, Tefsir 32/1; Müslim, Cennet 2-5)

Bu hadis-i şerif, diğer âyet ve hadislerde bildirilen cennet nimetlerine göre bildirilmeyen nimetlerin çok daha fazla olduğunu göstermektedir. Bu durum, Cenâb-ı Hakk’ın seher vakitlerinde ibâdete kalkan kullarını çok sevdiğine en kuvvetli bir delildir. Bu sebeple Rabbimizin sevdiği ve râzı olduğu bir kul olmaya çalışırken nefsimizi yenip yanımızı yatağımızdan uzaklaştırarak seher vakitlerinde uyanık kalmaya ve teheccüd namazı, zikir, istiğfar, tefekkür ve Kur’an tilâveti gibi ibâdetlerle meşgul olup o müstesnâ anlardan azami derecede faydalanmaya gayret edilmelidir. Resûlullah (s.a.s.) seherlerde kalkabilmek için şöyle bir tavsiye buyurur:

“Biriniz uyuduğu zaman, şeytan onun ensesine üç düğüm atar. Her bir düğümün üzerine vurup: «Gecen uzun olsun, yat uyu!» der. Şayet o kimse, uyanarak Allah’ı zikrederse, düğümlerden biri çözülür. Abdest alırsa, bir düğüm daha çözülür. Bir de namaz kılarsa, şeytanın attığı bütün düğümler çözülür ve böylece neşeli ve huzurlu bir şekilde sabahlar. Aksi takdirde sabaha uyuşuk ve tembel bir hâlde çıkar.” (Buhârî, Teheccüd 12; Müslim, Müsâfirîn 207)

Kaynak: Ömer Çelik Tefsiri