Ahzâb Sûresi 57-58. ayeti ve tefsiri

Önceki Ayet

57-58 / 73

Sonraki Ayet

Ahzâb Sûresi Hakkında

Ahzâb sûresi Medine’de hicrî beşinci yılın sonlarında inmiştir. 73 âyettir. İsmini, 20. âyette geçen اَلأحْزَابُ (ahzâb) kelimesinden alır. “Ahzâb” topluluk, grup, parti, bölük gibi mânalara gelen اَلْحِزْبُ (hizb) kelimesinin çoğuludur. İnsanın her gün okumayı mutat hale getirdiği dua demetine ve Kur’an’da bir cüz’ün dörtte birine de hizb denilir. Bu sûrede “ahzâb” kelimesiyle, müslümanlara karşı savaşmak için birleşen müşrik Arap kabileleri ve onlara katılan diğer düşman güçleri kastedilir. Mushaf tertîbine göre 33, iniş sırasına göre 97. sûredir.

Ahzâb Sûresi Konusu

Resûlullah (s.a.s.)’in şahsında tüm mü’minlere Allah’tan korkup kâfirlere ve münafıklara itaat etmeme, Kur’an’a ittibâ ve Allah’a tevekkül gibi temel ahlâkî esaslara yer vererek başlayan sûrede üç mühim tarihî hâdiseden bahsedilir:

› Hicrî 5. yılın Şevvâl ayında vuku bulan Hendek, diğer ismiyle Ahzâb savaşı ve bu vesileyle münafıkların iç dünyalarının ortaya konması, ruh hallerinin tasvir edilmesi.

› Hicrî 5. yılın Zilkâde ayında yapılan Benî Kurayza gazvesi, bu vesileyle mü’minlere zafer ve ganimetlerin müjdelenmesi.

› Yine Hicrî 5. yılın Zilkâde ayında meydana gelen Peygamberimiz (s.a.s.)’in Hz. Zeynep’le evlenmesi ve bu hâdise esas alınarak evlatlıkla alakalı hükümlerin düzenlenmesi.

Bu hâdiseler Ahzâb sûresinin ne zaman indiği hususunda net bir fikir verdiği gibi, sûrede temas edilen diğer konular da bu üç ana hâdise etrafında döner durur. Hususiyle Resûlullah (s.a.s.)’in müstesnâ şahsiyeti, Allah katındaki değeri, kendisine ve hanımlarına mahsus evlenme, boşanma, örtünme hükümleri; mü’minlerin Efendimiz (s.a.s.) ve hanımlarıyla olan içtimâî münâsebetlerine dâir edep kâideleri beyân edilir. Allah ve Rasûlü’ne karşı saygısız davranan kimselerin hem dünya, hem de âhiretteki fecî sonlarından birer manzara sunularak, mü’minlerin bu hususta daha dikkatli olmaları istenir. Sûre din ve kulluk emânetini taşımanın ehemmiyeti ve zorluğunu dile getirerek nihâyete erer.

Ahzâb Sûresi Nuzül Sebebi

Mushaftaki sıralamada otuz üçüncü, iniş sırasına göre doksanıncı sûredir. Âl-i İmrân sûresinden sonra, Mümtehine sûresinden önce Medine’de inmiştir. İbn İshak’a göre hicretten sonra nâzil olmuştur; geliş tarihi bakımından Medine’de nâzil olan sûrelerin dördüncüsüdür.

اِنَّ الَّذ۪ينَ يُؤْذُونَ اللّٰهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللّٰهُ فِي الدُّنْيَا وَالْاٰخِرَةِ وَاَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُه۪ينًا ﴿٥٧﴾

وَالَّذ۪ينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِن۪ينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَاِثْمًا مُب۪ينًا۟ ﴿٥٨﴾

Karşılaştır 57: Allah’ı ve Rasûlü’nü incitenleri Allah dünyada da âhirette de rahmetinden uzaklaştırmış ve onlara pek alçaltıcı bir azap hazırlamıştır.

Karşılaştır 58: Mü’min erkekleri ve mü’min kadınları, yapmadıkları bir şeyden dolayı suçlayıp incitenler ise, gerçekten bir iftirâ atmış ve apaçık bir vebâl yüklenmişlerdir.

TEFSİR:

“Allah’a eziyet”, O’na isyan edilmesi, O’na karşı şirk, küfür ve inkâr tavrının takınılması ve O’nun haram kıldıklarının helâl kılınması gibi hususlardır. Peygamber (s.a.s.)’e isyan ve düşmanlık da Allah’a eziyet sayılır. “Resûlullah’a eziyet” ise, onu rahatsız edip üzen her türlü söz, fiil davranışlardır. Ona eziyet veren sözlere örnek, onun hakkında sihirbaz, şâir, kahin ve deli gibi sözler sarf etmeleri; Efendimiz (s.a.s.)’in bazı uygulamalarına dil uzatmaları; bir kısım evlilikleriyle alakalı dedikodu yapmalarıdır. Ona eziyet veren fiillere örnek ise Uhud harbinde dişini kırıp yüzünü yaralamaları ve Kâbe’de namaz kılarken deve işkembesini üzerine atmaları gibi durumlardır. Bu tür eziyetler kâfirliğin alametleri olduğu için Allah onları rahmetinden tardedip cehenneme atacaktır. Mü’min erkek ve mü’min kadınlara eziyet ise âyetteki ifadesiyle yapmadıkları bir günahı kendilerine isnat etmek, arkadan gıybetlerini yapmak ve sahip olmadıkları bir kusurla onları suçlamaktır. Bu ise düpedüz bir iftirâ ve apaçık bir günahtır. Bunun cezası sadece âhirete kalmaz, iftira suçu işleyenler dünyada da cezalandırılırlar. Meselâ birine zina iftirasında bulunup dört şâhit getiremeyenlere, yetkili makam tarafından seksen değnek vurulur. (bk. Nûr 24/4)

Görüldüğü üzere burada hem gıybet hem de iftirâ açıkça kötülenmekte, mü’minler hakkında incitici söz ve davranışların hepsinden sakınmak gerektiği vurgulanmaktadır. Resûlullah (s.a.s.), şu sözleriyle gıybet ve iftirayı ne güzel tarif eder:

Efendimiz birgün:

“–Gıybet nedir, bilir misiniz?”diye sormuştu. Ashâb-ı kirâm:

“–Allah ve Rasûlü daha iyi bilir” dediler. Peygamberimiz:

“–Gıybet, din kardeşini hoşlanmadığı bir şeyle anmandır” buyurdu.

“–Söylenen ayıp, eğer o kardeşimde varsa, ne dersiniz?” diye soruldu.

“–Eğer söylediğin şey onda varsa gıybet ettin; yoksa, o zaman ona iftirâ ettin demektir” buyurdu. (Müslim, Birr 70; Ebû Dâvûd, Edeb 40/4874)

Bu bakımdan, kötü insanların iftira ve sataşmalarından korunmanın yollarını göstermek için buyruluyor ki: