TEFSİR:
Yaratılmış
tüm varlıklar fanîdir. Bâkî olan yalnızca Allah’tır. Bu sebeple yeryüzünde
yaşayan başta sorumlu varlıklar olan insanlar ve cinler olmak üzere her şey yok
olacaktır. Sadece sonsuz büyüklük ve ikram sahibi Allah’ın zâtı bâkî
kalacaktır. Şâir İsmâil Hilmi bu hakikati şöyle terennüm eder:
“Cihân
ne şâha, ne şevket-meâba kalmıştır.
Serîr
u tâc u hazâin türâba kalmıştır.
Sarîr-i
hâmeden eflâke ser çeken fermân,
Mezar
taşında küçülmüş kitâbe kalmıştır.”
“Bu
dünya ne padişâha, ne de güçlü kuvvetli insanlara kalmıştır. Bütün tahtlar,
taçlar ve hazineler toprak olup gitmiştir. Kalemin cızırtısıyla göklere yükselen
yani herkesi hükmü altına alan padişâh fermanı, şimdi küçülmüş mezar taşında
küçük bir kitâbe hâline dönüşmüştür.”
Anlatıldığına
göre zamanın hükümdarı muhteşem bir saray yaptırır. En ünlü mimarların ve
ustaların özenle inşa ettikleri bu sarayda hiçbir şey eksik bırakılmaz. Saray
tepeden tırnağa, kapıdan çatıya mimarî incelik ve harikalarla doludur.
Hükümdar, ilmine irfanına çok değer verdiği devrinin velilerinden birini bu
saraya davet eder. İkram ve ihsanda bulunur. O Allah dostu saray hakkında
hiçbir değerlendirmede bulunmaz. En son çıkarken hükümdar sabredemez ve:
“-
Ey muhterem kişi! Bu sarayı ben yaptırdım. Dünyanın en güzel saraylarından biri
olmasını istedim. Büyük bir ihtimamla yaptırdığım bu saray hakkında bir fikir
beyan etmeyecek misin? Bir şey söylemeyecek misin?” diye sorar.
O
Allah dostu sağ eliyle sakalını sıvar, şöyle bir içi geçirir ve:
“Evet,
sarayın her şeyi güzel. Hiçbir şey eksik bırakılmamış. Ama ne çare ki «Bekâsı
yok!»” der.
Şu
bir gerçektir ki, Cenâb-ı Hakk’ın varlığı hiçbir şeye bağlı değilken,
yaratıkların varlığı O’na bağlıdır. Gökte ve yerde olan herkes tüm
ihtiyaçlarını hem dilleriyle hem de halleriyle O’ndan talep eder dururlar.
Mesela gökteki varlıklar O’ndan bağışlanma dilerken, yerdekiler de O’ndan hem
rızık hem bağışlanma isterler. Cenâb-ı
Hak da devamlı surette onların ihtiyacı olan şeyleri yaratır, ihsan eder. Çünkü
O her an yaratma halindedir. Her saniyede milyarlarca fiilî tecellîde bulunur.
Yaratma-yok etme, sıhhat-hastalık, izzet-zillet, rızk verme-mahrum etme, tayin-azil,
zenginlik ve fakirlik gibi hallerin kimini getirir kimini götürür. Şâir bu
ilâhî tecellî karşısındaki hayranlığını şöyle ifade eder:
“Her
lahzada bir cihân yaparsın,
Her
anda bin âsuman yaparsın.” (Ziyâ Paşa)
Nitekim
Peygamberimiz (s.a.s.), bu âyetin tefsirinde: “Bir günahı bağışlamak, bir
sıkıntıyı kaldırmak , bir topluluğu yüceltip daha başkalrını alçaltmak O’nun
işlerindendir” buyurmuştur. (İbn Mâce, Mukaddime 13) Sınırsız bir sebep ve
hikmet teselsülü içinde ilâhî iradenin gerektirdiği şekilde bu işler durmadan
icra edilir. Öyle ki eğer Allah Teâlâ, bir an yaratıklarından alakasını kesecek
olsa hepsi yok olur gider. Bu sebeple kulun ilk vazifesi, kendini yaratan ve
varlığını devam ettiren Rabbini azamet, büyüklük ve keremine uygun tarzda
tanımak ve O’na teslim olmaktır.
Sorumlu varlıklar olan insan ve cin topluluğuna
hitaplar şöyle devam ediyor: Kaynak: Ömer Çelik Tefsiri
