Fâtır
sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 45 âyettir. İsmini 1. âyette geçen Cenâb-ı
Hakk’ın اَلْفَاطِرُ (Fâtır) sıfatından
alır. Buna “Melâike” sûresi de denilir. Resmî tertîbe göre 35, iniş sırasına
göre 43. sûredir.
Nuzül
Mushaftaki sıralamada otuz beşinci, iniş sırasına göre kırk üçüncü sûredir. Furkan sûresinden sonra, Meryem sûresinden önce Mekke’de inmiştir.
Konusu
Sûre ağırlıklı olarak Allah’ın
varlığı, birliği ve kudretinin kâinatta tecelli eden pek çok delillerinden söz
ederek, O’nun kulluğa lâyık tek ilâh olduğu fikrini işler. Yaratan O’dur, rızık
veren O’dur, izzet ve şeref veren O’dur. O zengin ve müstağnî, insanlar ise
O’na sonsuz derecede muhtaçtır. Bütün izzet ve şeref yalnızca O’na mahsus
olduğundan, izzet ve şeref isteyenler için O’na inanmak, O’na teslim olmak,
yalnızca O’na kul köle olmak zarûrîdir. Acı ve tatlı deniz, gece ile gündüz,
âmâ ile gören, karanlıkla aydınlık, ölü ile diri gibi âlemde birbirinin zıddı
olarak tecelli eden varlık ve olaylar, iman ile küfrün hakikatini anlamak için
birer misaldir. İman güzelliklerin, küfür ise kötülüklerin temsilcisidir. Bu
sebeple sûrede iman ehlinin nâil olacağı ebedi mutlulukla, küfür ehlinin feci
halleri canlı birer tablo halinde arz edilir. İnsanların zulmü ve nankörlüğüne
rağmen Cenâb-ı Hakk’ın onlara mühlet verdiği, dolayısıyla bu mühletin iyi
değerlendirilmesi gereği üzerinde durulur.
40: De ki: “Bir baksanıza, Allah’a ortak koşup, O’nun dışında ilâh diye yalvardığınız şu varlıklara! Gösterin bana, yeryüzünde hangi şeyi yaratmış bunlar? Yoksa onların göklerin yaratılmasında ve yönetilmesinde Allah ile bir ortaklıkları mı var? Yahut biz onlara bir kitap verdik de ondan bir delile mi dayanıyorlar?” Hayır! aslında o zâlimler, birbirlerini yalan ve boş va‘atlerle aldatmaktan başka bir şey yapmıyorlar.
41: Gökleri ve yeri hiçbir arızaya meydan vermeden tutan ve yok olup gitmekten koruyan Allah’tır. Şâyet yıkılıp gidecek olsalar, yemin olsun ki, Allah’tan başka onları tutabilecek hiçbir güç yoktur. O, ceza vermekte acele etmeyen ve çok bağışlayandır.
TEFSİR:
Müşriklerin
Allah’tan başka taptıkları putların, kesinlikle tapılmaya değer bir yönleri
yoktur. Çünkü:
›Yeryüzünde
onların yarattığı hiçbir şey yoktur. Tüm varlıklar gibi, o putlar da Allah’ın
yaratığıdır. Yaratılmış olan ise ilâh olamaz.
›Onların,
göklerin yaratılıp devam ettirilmesinde de Allah ile hiçbir ortaklıkları
yoktur. Çünkü ne Allah Teâlâ’nın böyle bir şeye ihtiyacı vardır, ne de onların
Allah’a yardım edebilecek bir güçleri vardır.
›Allah Teâlâ o
müşriklere, taptıkları putların Allah’a ortak olduğunu söyleyen bir kitap da
indirmemiştir. Ellerinde böyle yazılı bir belgeleri de yoktur. Demek ki
müşriklerin ellerinde, şirk davalarında doğru olduklarını kanıtlayacak ne aklî
ne de naklî hiçbir delilleri bulunmamaktadır. Sadece onlar yalan ve dolanla
birbirlerini aldatmaktadırlar.
Gerçek
ilâh, gökleri ve yeri bozulmaktan ve dağılmaktan koruyan Allah Teâlâ’dır. Öyle
ki bunlar bir kere bozulmaya yüz tutsalar, Allah’tan başka hiç kimse onu
tutmaya güç yetiremez. Resûl-i Ekrem (s.a.s.) şöyle buyurur:
“Allah
uyumaz, uyuması da düşünülemez. İnsanların amellerini ve erzaklarını ölçtüğü
teraziyi yükseltir, alçaltır. Kullarının gündüz yaptığı amellerden önce gece
yaptıkları, gece yaptıklarından önce de gündüz yaptıkları O’na arz edilir.
O’nun görülmesini engelleyen bir nur vardır. Şâyet o perdeyi açsaydı, azamet ve
celâli, gördüğü bütün varlıkları yakıp kül ederdi.” (Müslim,
İman 293; İbn Mâce, Mukaddime 13)
Bu sebepledir ki, Allah’a ortak koşulması,
gökleri ve yeri yerinden oynatacak, onları çatlatıp paramparça edecek derecede
ağır bir suçtur. Âyet-i kerîmede şöyle buyrulur:
“Bazıları:
«Rahmân çocuk edindi» dediler. Ey, böyle söyleyenler! Gerçekten siz çok çirkin
ve korkunç bir iddia ortaya attınız! Neredeyse gökler çatlayacak, yer
yarılacak, dağlar yıkılıp yerle bir olacaktı; Rahman’a çocuk isnat ettiler
diye!” (Meryem
19/88-91)
Fakat
Yüce Rabbimiz “Halîm” olduğu için sabretmekte, hemen cezalandırma cihetine
gitmemekte ve kullarına hatalarından dönmeleri için mühlet tanımaktadır. Tevbe
edenlerin tevbesini kabul edip, istiğfar edenleri de bağışlamaktadır. O’nun
muradı, kulların günah çukurlarında kalıp helak olmaları değil, tevbe ve
istiğfar kulpuna sarılıp kurtuluşa ermeleridir.
Bunun için de onlar, müşriklerin yaptığı gibi,
hiçbir bahane arkasına sığınmamaldırlar:
Kul eraeytum şurakâekumu-lleżîne ted’ûne min dûni(A)llâhi erûnî mâżâ ḣalekû mine-l-ardi em lehum şirkun fî-ssemâvâti em âteynâhum kitâben fehum ‘alâ beyyinetin minh(u)(c) bel in ya’idu-zzâlimûne ba’duhum ba’dan illâ ġurûrâ(n)
1.
Ömer Çelik Meali
De ki: “Bir baksanıza, Allah’a ortak koşup, O’nun dışında ilâh diye yalvardığınız şu varlıklara! Gösterin bana, yeryüzünde hangi şeyi yaratmış bunlar? Yoksa onların göklerin yaratılmasında ve yönetilmesinde Allah ile bir ortaklıkları mı var? Yahut biz onlara bir kitap verdik de ondan bir delile mi dayanıyorlar?” Hayır! aslında o zâlimler, birbirlerini yalan ve boş va‘atlerle aldatmaktan başka bir şey yapmıyorlar.
2.
Diyanet Vakfı Meali
De ki: Allah'ı bırakıp da taptığınız, ortaklarınızı gördünüz mü? Gösterin bana! Onlar yerdeki hangi şeyi yarattılar! Yoksa onların göklerde mi bir ortaklıkları var! Yahut biz onlara, (bu hususta) bir kitap mı verdik de onlar, o kitaptaki bir delile dayanıyorlar? Hayır! O zalimler birbirlerine, aldatmadan başka bir şey vâdetmiyorlar.
3.
Diyanet İşleri (Eski) Meali
De ki: "Allah'ı bırakıp da taptığınız putlarınıza hiç baktınız mı? Bana gösterin, onlar yerden hangi şeyi yarattılar?" Yoksa onların Allah'la ortaklığı göklerde midir? Yoksa Biz onlara kitap verdik de ondaki delillere mi dayanırlar? Hayır; zalimler, birbirlerine sadece aldatıcı söz söylerler.
4.
Diyanet İşleri (Yeni) Meali
De ki: “Allah’ı bırakıp da taptığınız ortaklarınızı gördünüz mü? Gösterin bana, onlar yerden ne yaratmışlardır?” Yoksa onların göklerde bir ortaklıkları mı var? Yoksa kendilerine bir kitap verdik de, o kitaptan, açık bir delile mi sahip bulunuyorlar? Hayır, zalimler birbirlerine aldatmadan başka hiçbir şey vaad etmezler.
5.
Elmalılı Hamdi Yazır Meali
De ki: "Gördünüz ya, Allah'ı bırakıp da tapmakta olduğunuz ortaklarınızı! Gösterin bana, yer yüzünden neyi yaratmışlardır?" Yoksa onların gök yüzünde bir ortaklığı mı var? Yoksa biz kendilerine bir kitap vermişiz de ondan bir delil üzerinde mi bulunuyorlar? Hayır o zalimler, birbirlerine aldatmadan başka bir vaadde bulunmuyorlar.
6.
Elmalılı Meali (Orjinal) Meali
De ki gördünüz a o Allahın berîsinden yalvardığınız şeriklerinizi? Gösterin bana onlar bu Arzdan hangi cüz'ü yaratmışlar? Yoksa onların gökler de mi bir ortaklığı var? Yoksa kendilerine bir kitab vermişiz de ondan bir beyyine üzerinde mi bulunuyorlar? Hayır o zalimler birbirlerine aldatmadan başka bir va'dde bulunmıyorlar
7.
Hasan Basri Çantay Meali
(Habîbim) de ki: «Allâhı bırakıb tapdığınız ortaklarınızı gördünüz mü? Yerden her hangi bir şey'i yaratdıklarını bana gösterin»! Yoksa onların göklerde (Allah ile) bir ortaklığı mı var? Yahud biz onlara bir kitâb vermişiz de kendileri bundan apaçık bir hüccet üzerinde midirler? Hayır, o zaalimler birbirini aldatmakdan başka bir va'dde bulunmuyor (lar).
8.
Hayrat Neşriyat Meali
De ki: “Söyleyin bana! Allah'ı bırakıp da (O'na şirk koşarak kendilerine)yalvarmakta olduğunuz ortaklarınız, yerden neyi yarattılar, bana gösterin! Yoksa onlar için, göklerde (Allah ile sözleştikleri) bir ortaklık mı var? Yoksa kendilerine bir kitab vermişiz de onlar ondan bir delil üzerinde midirler?” Hayır! O zâlimler birbirlerine, aldatmadan başka bir şey va'd etmiyor.
9.
Ali Fikri Yavuz Meali
(Ey Rasûlüm, Mekke halkına) de ki: “- Allah'dan başka ibadet etmekte olduğunuz ortaklarınız (putlarınız) yeryüzünde neyi yaratmışlardır? Bana haber verin, gösterin bakalım!” Yoksa onların göklerde (Allah ile) mi bir ortaklığı var? Yoksa kendilerine bir kitap vermişiz de ondan (lehlerine) bir delil üzerinde mi bulunuyorlar? Hayır, o zalimler birbirlerine ancak bâtılı vaad ediyorlar.
10.
Ömer Nasuhi Bilmen Meali
De ki: «Gördünüz mü Allah'tan gayrı kendilerine ibadet ettiğiniz şeriklerinizi? Bana gösteriniz, yerden neyi yaratmışlardır? Yoksa onlar için göklerde bir ortaklık var mıdır?» Yoksa onlara bir kitap vermişiz de, artık onlar ondan bir beyyine üzerinemi bulunuyorlar? Hayır, o zalimlerin bazısı bazısına aldanıştan başka bir vaadde bulunmazlar.
11.
Ümit Şimşek Meali
De ki: Gördünüz mü Allah'tan başka yakardıklarınızı? Onlar yeryüzünde ne yaratmışlarsa gösterin bana! Yoksa onların göklerde mi bir ortaklığı var? Veya Biz onlara bir kitap verdik de ondan bir delile mi dayanıyorlar? Doğrusu, o zalimler birbirlerini yalan vaadlerle aldatıp dururlar.
12.
Yusuf Ali (English) Meali
Say: "Have ye seen (these) ´Partners´ of yours whom ye call upon besides Allah. Show Me what it is they have created in the (wide) earth. Or have they a share in the heavens? Or have We given them a Book from which they (can derive) clear (evidence)?- Nay, the wrong-doers promise each other nothing but delusions.
Rabbimiz soruyor, bu ana karnındaki duruma döndürüyor. Onu tefekküre dâvet ediyor:
“Ey insan!..” (diyor.) “…Seni şekilsizlikten en güzel şekilde bi ...
Tûr sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 49 âyettir. İsminin 1. âyette geçip dağ mânasına gelen ve hususiyle Hz. Mûsâ’nın (a.s.) Allah Teâlâ ile konuştuğu ...
Bozgunculuk kelimesi dini literatürde, “yeryüzünde fitne, fesat ve karışıklık çıkarmak; zulüm ve taşkınlık yaparak haddi aşmak” anlamına gelir.
BOZGU ...
