TEFSİR:
Cin
ve insan cinsinin yaratılmasının hikmeti, Cenâb-ı Hakk’ı tanıyıp ona kulluk
etmektir. Onlar, kendilerini yarattığı için Allah’a kulluk etmelidirler. Çünkü
tek yaratıcı olması sebebiyle ibâdet edilme hakkı da yalnızca Allah’a aittir.
Bunun dışında başka şeylerle tüketilen ömürler ve yapılan ameller zayi edilmiş
olur. Bunun bir de vebâli ve azabı olacaktır. “Bana ibâdet etsinler” ifadesi
“beni tanısınlar” şeklinde de tefsir edilmiştir. Bunun mânası ise “Beni ma’bud
bilsinler; beni kalpte tanıyarak mârifetullâha ersinler” demektir. Gerçek şu
ki, Allah’ı tanıyıp bilmeden O’na gerçek bir kulluk yapılamaz. Nitekim ashâb-ı
kirâm, Resûlullah (s.a.s.)’e:
“−Yâ
Rasûlallah! Amellerin hangisi daha faziletlidir?” diye
sordular. O da:
“−Allah’ı
bilmektir!” buyurdu.
“−Hangi amel mertebeyi artırır?” diye
sordular. Yine:
“−Allah’ı
bilmek!” buyurdu. Bunun üzerine:
“−Yâ
Rasûlallah! Biz amelden soruyoruz, Siz ilimden cevap veriyorsunuz!”
dediklerinde Resûlullah (s.a.s):
“−Allah’ı
bilerek yapılan az amel bile fayda verir. Fakat cehâletle yapılan çok amel bile
fayda sağlamaz!” buyurdular. (Münâvî, Feyzü’l-Kadîr,
IV, 688)
Mezheb
imamı Ahmed b. Hanbel (r.h.)’ın sergilediği şu nezâketli davranış, Allah
Teâlâ’yı tanımanın zahirî ilmin ötesinde daha derin bir mâna taşıdığını ifade
eder:
Anlatıldığına
göre Hazret, sık sık büyük velî Bişr-i Hafî (k.s.)’un yanına gider, onunla
sohbet ederdi. Tam mânasıyla ona bağlanmıştı. Bir defasında talebeleri dediler
ki:
“–Ey
İmâm! Sen, Kur’ân ve sünnet ilimlerinde müctehid bir âlimsin. Buna rağmen böyle
sıradan bir insanın yanına gidip gelmen sana yakışır mı?” Büyük İmâm şu cevâbı
verdi:
“–Evet,
saymış olduğunuz hususları ben ondan daha iyi bilirim. Ama o, Cenâb-ı Hakk’ı
benden daha iyi bilmekte ve tanımaktadır.”
Şunu
belirtmek gerekir ki, Allah’ın, kulların ibâdetine ihtiyacı yoktur. Onlardan
bir rızık veya kendisini doyurmalarını istemediği gibi, onları rızıklandıran da
Allah’tır. Dolayısıyla O’na ibâdet edip etmemeleri O’nun Ulûhiyetini ve
Rubûbiyetini etkilemez. Fakat Allah’a ibâdet etmek, insanın fıtratının
gereğidir. Çünkü insan Rabbine ibâdet etmek için yaratılmıştır ve fıtratının
aksine davranması kendi zararınadır. Âyette geçen “ibâdet” kelimesi sadece
namaz, oruç, hac vs. gibi belli bir niyet, şekil ve şartlar içinde yapılan
ibâdetler mânasında değildir. Bu ifadenin tam anlamı, cin ve insanların
Allah’tan başkasına tapmamaları, itaat etmemeleri, hiç kimseye boyun eğmeyip
sadece Allah’ın huzurunda eğilmeleri, O’nun emirlerine itaat edip O’ndan
korkmaları, sadece Allah’ın dininin kanunlarına uymaları, O’nun dışında hiç
kimseden bir şey beklememeleri ve hiç kimsenin önünde dua etmek için el
açmamaları demektir. Diğer bildiğimiz ibâdetler zaten bu tarifin içinde yer
almaktadır. Ayrıca belirtmeye lüzum yoktur.
Yaratılış gayelerine uygun davranmayanları bakın
nasıl bir son beklemektedir: Kaynak: Ömer Çelik Tefsiri
