Hicr Sûresi 4-5. ayeti ve tefsiri

Önceki Ayet

4-5 / 99

Sonraki Ayet

Hicr Sûresi Hakkında

Hicr sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 99 âyettir. İsmini 80. âyette geçen اَلْحِجْرُ (hicr) kelimesinden alır. Hicr, Sâlih (a.s.)’ın peygamber olarak gönderildiği Semûd kavminin yaşadığı bölgenin adıdır. Muhtemelen korunaklı bir bölge olması sebebiyle bu adı almış olabilir. Yalnız kelimenin Arapça aslında mâni olmak, mahrum etmek gibi mânaların olması, sûrenin ciddi bir ikaz taşıdığını da göstermektedir. Mushaf tertîbine göre 15, iniş sırasına göre 54. sûredir.

Hicr Sûresi Konusu

Hicr sûresi, Resûlullah (s.a.s.)’in davetini kabul etmeyen, onu inkâr eden, hatta onunla alay edenleri ikaz ve tehditle başlar. Önceki peygamberlere de aynı tavrın sergilendiğini haber vererek Peygamberimiz (s.a.s.)’i teselli buyurur. Kur’an’ın ve onu tebliğ edenin ilâhî muhafaza altında olduğunu, netice itibariyle hakkın gâlip geleceğini müjdeler. Allah Teâlâ’nın gökte ve yerdeki bir kısım kudret ve azamet nişânelerine temasla yeniden dirilişin gerçekliğine işaret eder. Hz. Âdem ve İblîs kıssasını, Hz. İbrâhim, Hz. Lût, Eyke ve Hicr halkı kıssalarını hulâsaten anlatarak hak ile bâtıl arasındaki mücâdeleyi gözler önüne serer. Kur’an’ın ehemmiyetine, Resûlullah (s.a.s.)’in vazife ve mesuliyetine dikkat çekerek, son nefese kadar kulluk telkiniyle sözü tamamlar.

Hicr Sûresi Nuzül Sebebi

Mushaftaki sıralamada on beşinci, iniş sırasına göre elli dördüncü sûredir. Yûsuf sûresinden sonra, En‘âm sûresinden önce Mekke döneminde, müşriklerin Hz. Peygamber’e ve müslümanlara yaptıkları baskıların şiddetlendiği yıllarda nâzil olmuştur (bk. âyet 94). İbn Âşûr’a göre (XIII, 6) bi‘setin (Hz. Peygamber’e vahyin gelmeye başlamasının) dördüncü yılının sonunda inmiştir. 87. âyetin Medine’de indiği yolundaki bilgi itimada şayan görülmemektedir.

وَمَٓا اَهْلَكْنَا مِنْ قَرْيَةٍ اِلَّا وَلَهَا كِتَابٌ مَعْلُومٌ ﴿٤﴾

مَا تَسْبِقُ مِنْ اُمَّةٍ اَجَلَهَا وَمَا يَسْتَأْخِرُونَ ﴿٥﴾

Karşılaştır 4: Biz hiçbir memleket halkını, önceden tarafımızca belirlenmiş bir yazgıları olmadan helâk etmedik.

Karşılaştır 5: Vakti gelince de artık hiçbir toplum ne ecelini bir an öne alabilir, ne de onu bir an geciktirebilir.

TEFSİR:

Târih boyunca pek çok toplum, peygambere karşı gelmeleri, günah ve azgınlıkları sebebiyle helak edilmiştir. Ancak bunlar rastgele, körü körüne değil belli bir takvime göre, haklarında Levh-i Mahfûz’da belirlenmiş belli bir yazıya ve hükme göre helak edilmişlerdir. Bu ilâhî kanun, şu anda yaşayan ve daha sonra gelecek olan toplumlar için de geçerlidir. Dolayısıyla hak ve hakikat düşmanlığı yapıp azgınlıkta ileri gidenlerin “Niçin hemen helak edilmiyoruz” diyerek alaya kalkışmalarının bir anlamı yoktur. Çünkü vakti gelince kesinlikle helak edilecekler; o helak saatini bir saniye önceye veya sonraya almaları mümkün olmayacaktır. Buna göre Peygamber (s.a.s.)’in ve daha sonra gelen müslümanların, o kadar isyan ve zulümlerine rağmen kâfirlerin niçin bir an önce helak edilmediklerini sormalarına da gerek yoktur. Bunlar tamâmen ilâhî ilme göre tanzim edilmekte, her şey tam vaktinde ve yerli yerince vuku bulmaktadır. O halde herkes sadece üzerine düşen vazifeyi en iyi şekilde yerine getirmeye çalışmalı, kendi işine bakmalı, işi olmayan şeylerle kafasını ve kalbini meşgul etmemelidir. Çünkü kâfirlerin, ister sözlü olsun ister fiilî olsun bu husustaki saldırı ve hakaretlerinin sonu gelmeyeceği tarihî bir gerçektir: