TEFSİR:
Mekke’de
müşrikler, meclislerinde Kur’ân’dan bahseder ve onunla alay ederlerdi. Bunun
üzerine Allah Tealâ: “Âyetlerimiz hakkında alaylı tavırlarla
münâsebetsizliğe dalanları gördüğünde, onlar başka bir konuya geçinceye kadar
kendilerinden uzak dur. Şayet şeytan sana bir an için unuttururda yanlarında
kalacak olursan, hatırlar hatırlamaz derhal kalk ve o zâlimler gürûhuyla bir
arada oturma!” (En‘âm 6/68) âyet-i kerîmesini indirdi. Allah Resûlü (s.a.s.)
Medine-i Münevvere’ye hicret ettikten sonra bu sefer yahudiler aynı şeyi
yapmaya başladılar. Onların bu meclislerde dinleyicileri de münafıklardı. Bunun
üzerine de Allah Tealâ bu âyeti inzâl buyurdu. (Fahreddin er-Râzî, Mefâtîhu’l-gayb,
XI, 64-65)
Allah’ın
âyetlerinin inkâr edildiği ve onlarla alay edildiği yerlerde oturmak bile
yasaklanırken, onları dost edinmek ve onlardan bir izzet ve şeref beklemek
nasıl doğru olabilir? Âyette geçen “Yoksa siz de tıpkı onlar gibi olursunuz”
(Nisâ 4/140) ikazı oldukça dikkat çekicidir. Buna göre Allah’ın âyetlerini
inkâr ve alaya almak küfür olduğu gibi, bu durumdayken onlarla beraber oturmak
da küfür sayılmaktadır. Orada oturan kişi, açık veya gizli olarak bu duruma
itiraz etmediği müddetçe küfürden kurtulamaz. Çünkü küfre rızâ küfür, günaha rızâ
günahtır. O halde eğer onlara tepki gösterme gücünü bulamıyorsa, bu âyet-i kerîmenin
tehdit ettiği kimselerden olmamak için yanlarından kalkıp gitmesi gerekir.
Şâir
Yahyâ şöyle öğüt verir:
“Âşinâ olma günahkâr olana
İltifât eyleme bî-âr olana.”
“Günah
işleyen kimselere dost olma. Ârı ve hayası bulunmayanlara da iltifat eyleme.”
Rivayete
göre Ömer b. Abdülaziz (r.h.), içki içen bir topluluğa rastladı ve onları
cezalandırdı. Onların arasında da oruçlu biri vardı ve: “Şu kişi oruçludur”
dediler. Bunun üzerine: “…Bunu yapanlar başka bir söze dalıncaya kadar
onlarla beraber kesinlikle oturmayın. Yoksa siz de tıpkı onlar gibi olursunuz”
(Nisâ 4/140) âyetini okudu. (Taberî, Câmi‘u’l-beyân, IV, 444) O, bu
davranışıyla günaha rızânın günah olduğunu; o günahı işleyenin de, ona razı
olanın da o günahın cezasına hep birlikte maruz kalacaklarını göstermiş oldu.
Şeyh
Ubeydullâh Ahrâr (k.s.), bu hususta yârânına şöyle nasîhat eder:
“-
Ağyâr ve bîgânelerle sohbet etmek, kalbe fütûr, rûha dağınıklık ve gönle
perişanlık verir. Nitekim Bâyezîd-i Bistâmî, bir gün içinde böyle bir
perişanlık duydu. Bir türlü kendisini toplayamadı; meclisindekilere:
«-
Hele bir bakın meclisimizde yabancı biri var mı?» dedi. Araştırdılar kimseyi
bulamadılar. Fakat Bâyezid-i Bistâmî ısrâr etti:
“-
Hele iyi araştırın. Asâların olduğu yere de bakın. Eğer öyle olmasaydı, içimde
bu perişanlık olmazdı» dedi. Tekrar araştırdılar ve bir gâfilin asâsını
buldular. O asâyı dışarı attılar; Bayezid-i Bistâmî’nin gönül huzûru da yerine
geldi.
Yine
bir gün Hâce Ubeydullâh Ahrâr Hazretleri, huzûruna gelen yakınlarından birine:
“-
Senden yabancılık kokusu geliyor” dedi ve ilâve etti:
“-
Gâlibâ sen, yabancı birinin elbisesini giymişsin.” O kimse hayretle:
“-
Evet öyle” dedi ve o elbiseyi değiştirip tekrar geldi. (el-Hadâiku’l-Verdiyye,
s. 666)
Bu
sebepledir ki, Mevlânâ Hazretleri oğlu Sultan Veled’e şu nasihatte bulunmuştur:
“Bahaeddin,
eğer dâima cennette bulunmak istersen, herkesle dost ol, hiç kimsenin kinini
yüreğinde tutma! Çünkü bir adamı dostlukla anarsan dâima sevinç içinde olursun.
İşte o sevinç cennetin ta kendisidir. Eğer bir kimseyi düşmanlıkla anarsan
dâima üzüntü içerisinde olursun. İşte bu gam da cehennemin ta kendisidir.
Dostları andığın vakit, içinin bahçesi çiçeklenir, gül ve fesleğenlerle dolar.
Düşmanları andığın vakit, için, dikenler ve yılanlarla dolar, canın sıkılır,
içine bir pejmürdelik gelir. Bütün peygamberler ve velîler böyle yaptılar,
içlerindeki bu karakteri dışlarına vurdular. Halk onların bu güzel huylarına
mağlûp olup tutuldu. İradeleriyle onların ümmeti ve müridi oldular.” (Ahmet
Eflâkî, Âriflerin Menkıbeleri, II, 210)
Şimdi
de dost edinilmesi ve birlikte oturulması yasaklanan münafıkların bir kısım
özellikleri deşifre ediliyor:
Kaynak: Ömer Çelik Tefsiri
