Furkan Sûresi 20. ayeti ve tefsiri

Önceki Ayet

20 / 77

Sonraki Ayet

Furkan Sûresi Hakkında

Furkân sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 77 âyettir. İsmini 1. âyette geçen ve Kur’ân-ı Kerîm’in isimlerinden biri olan اَلْفُرْقَانُ (Furkân) kelimesinden alır. Furkân ismi, Kur’an’ın hakla bâtılı birbirinden ayırması ve parça parça inmesi husûsiyetlerine dikkat çeker. Mushaf tertibine göre 25, iniş sırasına göre 42. sûredir.

Furkan Sûresi Konusu

Furkân sûresi ağırlıklı olarak müşriklerin Kur’ân-ı Kerîm ve Resûlullah (s.a.s.)’in nübüvvetine karşı ileri sürdükleri şüphe ve itirazları dile getirerek bunlara lâzım gelen cevâbı verir. Buna göre Hz. Muhammed (s.a.s.) gerçek bir peygamber, Kur’ân-ı Kerîm de Allah’tan gelen ilâhî bir kelâmdır. Bunların haber verdiği şekilde Allah Teâlâ sonsuz kudret, ilim ve hikmet sahibi en yüce yaratıcıdır. Ayrıca kâinatta tezâhür eden ilâhî kudret akışları ve azamet tecellileri bu hakîkatin apaçık delilleridir. Yine bu sağlam bilgi kaynaklarının bildirdiği gibi âhiret, cennet ve cehennemin varlığı kesindir. Bu gerçeklere sırt çevirenleri dünyada hazin bir son beklediği gibi, onlar mahşer günü büyük bir pişmanlık duyacak ve cehennemde can yakıcı bir azaba düçâr olacaklardır. Kur’an ve sünnet karşısında nefsinin arzularını putlaştırıp onların zebûnu olan akılsızların ulaşacağı sonuç bundan başka ne olabilir ki? Sûrenin sonunda ise Kur’ân-ı Kerîm’in terbiye edip yetiştirmeyi hedeflediği, “Rahmân’ın has kulları” diye vasfedip insanlığa örnek gösterdiği model insan şahsiyetinin mühim husûsiyetleri beyân edilir. Mü’minlerin, sadece kendilerini düşünen hodgâm bir ruh halinden kurtularak, sulblerinden kıyâmete kadar gelecek zürriyetlerinin derdinde olmaları, hayattayken onları İslâm ahlâkıyla ve takvâ ölçüleri içinde yetiştirmeye çalışmaları, kendilerinden sonra gelecek nesilleri için de dua etmeleri istenerek sûre sona erdirilir.

Furkan Sûresi Nuzül Sebebi

Mushaftaki sıralamada yirmi beşinci, iniş sırasına göre kırk ikinci sûredir. Yâsîn sûresinden sonra, Fâtır sûresinden önce Mekke’de inmiştir. Abdullah b. Abbas’tan nakledilen bir rivayette 68-70. âyetlerin Medine’de indiği belirtilirse de Buhârî’nin kaydettiği bir rivayette (“Tefsîr”, 25), 68. âyetin Mekke’de indiğini belirten bir bilginin yer alması, bu üç âyetin de Mekke’de indiği ihtimalini güçlendirmektedir. Sûrenin ilk üç âyetinin Medine’de indiği yolunda da bir rivayet vardır (İbn Âşûr, XVIII, 313).

وَمَٓا اَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنَ الْمُرْسَل۪ينَ اِلَّٓا اِنَّهُمْ لَيَأْكُلُونَ الطَّعَامَ وَيَمْشُونَ فِي الْاَسْوَاقِۜ وَجَعَلْنَا بَعْضَكُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةًۜ اَتَصْبِرُونَۚ وَكَانَ رَبُّكَ بَص۪يرًا۟ ﴿٢٠﴾

Karşılaştır 20: Rasûlüm! Senden önce gönderdiğimiz peygamberler de mutlaka yemek yer, çarşı pazarda dolaşırlardı. Ey insanlar! Biz, sizi birbirinizle imtihan ediyoruz; bakalım sabredebilecek misiniz? Rabbin zâten her şeyi hakkıyla görmektedir.

TEFSİR:

Sadece son Peygamber Hz. Muhammed (s.a.s.) değil, önceki tüm peygamberler de insanlar arasından gönderilmiş birer beşer idiler. Yer içer ve çarşı pazarda dolaşırlardı. Ticaret yapar, meslek icrâ ederlerdi. İnsanlara hayatın her alanında örnek olmaları için bu gerekli idi. Onların esas üstünlükleri Allah’tan aldıkları vahiy ve ona tâbi oluşları, diğer insanları da o ilâhî hakîkatlere uymaya davet edişleri idi. Buradan esas faziletin şekilde değil mânada olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte Allah Teâlâ insanların bir kısmını diğeri için bir imtihan vesilesi kılmıştır. Peygamberler ümmetleriyle, ümmetler peygamberleriyle imtihan edilirler. Peygamberlerin, dâvalarına karşı duran insanların çıkardıkları engeller karşısında dayanıp dayanamadıkları sınanır. İnsanlar da peygamberlere uyup uymamakla sınanırlar. İnsanların kimi zengin kimi fakir, kimi sağlıklı kimi hasta, kimi güçlü kimi zayıftır. Bunlar hep birbirleriyle denenirler. Zenginlerin fakirlere yardım edip etmedikleri, fakirlerin hallerine sabredip etmedikleri, kuvvetlilerin zayıflara yardım elini uzatıp uzatmadıkları denenir. Bu konuda ne kadar sabırlı oldukları test edilir. O halde insan umutsuzluğa düşmeden halini düzeltmeye çalışmalıdır. Her şeyi hakkiyle gören Allah’ın kendisini de çok iyi gördüğünü anlayıp, ona göre hatalarını düzelterek güzel bir kul olmaya gayret göstermelidir.

Fakat âhirete imanı olmayanlar, inkârları için bahane aramaya devam edeceklerdir: