Ankebût Sûresi 5-6. ayeti ve tefsiri

Önceki Ayet

5-6 / 69

Sonraki Ayet

Ankebût Sûresi Hakkında

Ankebût sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 69 âyettir. İsmini, 41. âyetinde misâli verilen örümcek mânasındaki اَلْعَنْكَبُوتُ (ankebût) kelimesinden alır. Mushaf tertîbine göre 29, iniş sırasına göre 85. sûredir.

Ankebût Sûresi Konusu

Sûre, hak katında makbûl bir imanın özelliklerinden bahseder. Buna göre sadece dil ile “inandık” demek yeterli değildir. Dünya hayatında bir kısım imtihan ve sorumluluklarla imanlar sınanacak, yalancılarla doğru söyleyenler birbirinden tefrik edilecek ve bu imtihanlardan başarıyla geçenlere “mü’min mührü” vurulacaktır. Sûrede Hz. Nûh, Hz. İbrâhim, Hz. Lût, Hz. Şuayb ve Hz. Mûsâ’nın kıssalarından kısa kısa tesirli alıntılar yapılarak “iman-küfür” ayırımı iyice netleştirilir. Son olarak hakiki imanın meyveleri sadedinde Allah’tan başka bir şeye gönül bağlamamak; namazı dosdoğru kılmak; Kur’ân-ı Kerîm’in en büyük mûcize olduğunu kabulle onun getirdiği hidâyetten istifade etmek; sadece gerçek bir iman ve ona bağlı sâlih amellerin, sabır ve Allah’a tevekkül gibi ahlâkî güzelliklerin fayda vereceği âhiret gününe hazırlanmak hususları hatırlatılır. Yaşanılan ülkedeki şartlar, dinî vecîbeleri yerine getirmeye müsait değilse, Allah’ın arzının geniş olduğu hatırlatılarak daha iyi bir müslümanlık için hicret tavsiye edilir. Hepsinin ötesindeki en büyük gâye ise Allah’ın varlığını, birliğini ve sonsuz kudretini tanımak, gerçek hayatın âhiret hayatı olduğunu bilmek ve sadece başımız dara düşünce değil dâimâ halisane bir şekilde olarak O’nun huzurunda boynu bükük bir kul olabilmektir. Niyet ve iradesini bu istikâmete yönlendiren kullarına Rabbimiz başarı müjdesi vermektedir.

Ankebût Sûresi Nuzül Sebebi

Mushaftaki sıralamada yirmi dokuzuncu, iniş sırasına göre seksen beşinci sûredir. Rûm sûresinden sonra, Mutaffifîn sûresinden önce ağırlıklı görüşe göre– Mekke’de inmiştir. Tamamının Medine’de indiği de söylenmektedir. Bir rivayete göre büyük bir bölümü Mekke’de, baş tarafından on veya on bir âyeti de Medine’de inmiştir. Aksine ilk dokuz âyetinin Mekke’de, daha sonraki kısmının Medine’de indiği de söylenmiştir. Bu rivayetlerden çıkan sonuca göre tamamı hicretin hemen öncesine ve/veya sonrasına denk gelen bir zaman dilimi içinde inmiştir.

Ankebût Sûresi Fazileti

Dârekutnî’nin Sünen’inde (II, 64) nakledilen bir hadise göre Hz. Âişe, “Resûlullah aleyhisselâm, güneş ve ay tutulmalarında dört rükûlu, dört secdeli iki rek‘at namaz kılar, bu namazın ilk rek‘atında Ankebût veya Rûm sûresini, ikinci rek‘atında Yâsîn sûresini okurdu” demiştir.

مَنْ كَانَ يَرْجُوا لِقَٓاءَ اللّٰهِ فَاِنَّ اَجَلَ اللّٰهِ لَاٰتٍۜ وَهُوَ السَّم۪يعُ الْعَل۪يمُ ﴿٥﴾

وَمَنْ جَاهَدَ فَاِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِه۪ۜ اِنَّ اللّٰهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعَالَم۪ينَ ﴿٦﴾

Karşılaştır 5: Kim Allah’a kavuşmayı umuyor ve bu beklentiyle yaşıyorsa güzel işler yapmaya devam etsin. Çünkü Allah’ın belirlediği ecel mutlaka gelecektir. O, her şeyi hakkıyla işiten, her şeyi hakkıyla bilendir.

Karşılaştır 6: Kim cihâd ederse, ancak kendi iyiliği için cihâd etmiş olur. Çünkü Allah, hiç kimseye ve hiçbir şeye muhtaç değildir.

TEFSİR:

“Allah’a kavuşacağını umanlar”, âhirete iman edenlerdir. Mahşer günü Allah’ın huzuruna çıkıp hayatının hesabını O’na vereceğine inanan, bunun korku ve ümidini kalbinde taşıyanlardır. Bunlar için ölüm de yakın, mahşer de yakındır. Çünkü Allah’ın tayin ettiği vakit mutlaka gelecektir. Dünya hayatı, yaz yağmuru ve bahar bulutu gibi geçen birkaç günlük bir fasıldır. Bu sebeple onlar, âhiret saadetlerini sağlayacak ve artıracak hangi amel varsa hepsini aşk ve iştiyakla yaparlar. Tâyin edilen o vakit gelinceye kadar sabredip, o ilâhî vuslata liyâkat kesbetmek için karşılaştıkları imtihanları başarıyla geçmek ve güzellikleri kazanmak için çalışır çabalarlar. Onların tüm çabaları, Allah yolunda gösterdikleri tüm gayretleri; İslâm’ı öğrenip öğretmek ve yaşayıp yaşatmak hususundaki bütün cihadları kendi menfaatlerinedir. O halde daha çok gayret göstermeli, sıkıntılara daha fazla sabretmelidirler. Çünkü Allah Teâlâ’nın kimsenin ne iyiliğine ne ibâdetine ne de cihadına ihtiyacı vardır. O’nun hiçbir kimseye ve hiçbir şeye ihtiyacı yoktur. O çok zengindir. Her şeyin hazinesi O’nun yanındadır.

Buraya kadarki âyetlerde bahsi geçen hususlarda ihmali ve kusuru olup bunları telafi etme niyetinde olanlara bir çıkış yolu göstermek ve gönüllere bir ümit ışığı aşılamak üzere buyruluyor ki: