TEFSİR:
İnsanın
yaratılışında Yüce Allah’ın Rabliğinin ve kerem sahibi oluşunun tezahürleri,
sonsuz kudret eserleri bulunmaktadır. O Rab öncelikle insanı yaratmıştır.
Burada “yaratma”; insan bedenini ve uzuvlarını düzgünleştirme, ölçülü yapma,
şekil verme ve parçalarını birleştirip bir araya getirmeden önceki “var kılmak”
mânasındadır. Her türlü nimetin ancak kendisiyle bir mâna kazandığı “var olma”
nimeti, ilâhî lutuf ve keremin birincisidir. Sonra “tesviye” gelmektedir.
İnsanın “tesviye edilmesi”; onun beden ve uzuvlarının düzgün bir şekilde yerli
yerine yerleştirilmesi demektir. Dolayısıyla Allah Teâlâ, “Seni aslen
topraktan, sonra bir nutfeden yaratan, sonra da seni eli yüzü düzgün bir adam
hâline getiren Allah’ı inkâr mı ediyorsun?” (Kehf 18/37) âyetinde
buyrulduğu ve daha bir çok âyette geçtiği gibi insanın yaratılışını safhadan
safhaya geçirerek ruh üflenecek şekilde insanlık seviyesine getirmiş; bedeni,
uzuvlarını, kuvvetlerini düzenine koymuş, düzgünleştirmiş, bir uyum ve itidal
vermiştir. Bu açıdan bakıldığında ayette geçen فَعَدَلَكَ
(fe‘adelek) ifadesi şu mânalara gelebilir:
›
Göz, kulak, el, ayak gibi çift uzuvlarını ahenkli ve dengeli
kıldı. Ayrıntıları anatomide bilindiği üzere vücudunu her yönden orantılı ve
düzgün yaptı.
›
Belini doğrultu, dik ve dengeli kıldı, eğri belli hayvanlar gibi
yapmadı. Bu, beden ve uzuvların düzene konması ve insanın insan denilecek şekle
getirilmesinden sonra gerçekleşecek bir safhadır. Zira çocukların yetişmesinde
kolaylıkla görüleceği üzere insanın belini doğrultup da ayakta dik ve doğru
olarak yürüyebilmesi, ancak uzuvların tam olarak düzene konmasından sonra
gerçekleşecek bir durumdur.
›
Seni eksiklikten olgunluğa, uygun olmayan şekilden uygun olan
şekle çevire çevire en güzel suret ve biçime getirdi.
›
Sana itidal verdi.
İhtimal
dahilinde olan bu mânaların hepsini şöylece değerlendirmek mümkündür: “Allah
seni en güzel şekle koyup en güzel biçimde dünyaya getirdi. Vücuduna ihsan
ettiği bu eşsiz ahenk ve dengeyle birlikte sana düşünme ve aklını kullanma
yeteneğini verdi. Bu üstün vasıflarla seni canlı cansız bütün varlıklara hakim
kıldı. Hasılı seni bu âlemdeki diğer varlıkların ulaşamadığı bir olgunluk ve
kemal derecesine yükseltti.”
Bu
açıklamalardan sonra 8. âyet-i kerîmede yer alan رَكَّبَكَ
(rakkebek) ifadesi ise şu mânaları ihtiva edebilir:
› Allah seni
sayısız şekil be biçimlerden dilediği her hangi bir biçimde yaratıp şekil
verdi. Bu mânaya göre “terkib”, “ahsen-i takvim”i, yani insanın en güzel
biçimde yaratmasını beyân etmektedir.
› Gelecek zaman
mânasında olarak, Allah seni hangi biçimde dilerse öyle oluşturup şekil verir.
Dilerse seni o güzel insan kılığından çıkarır da en çirkin suretlere tebdil
eder, hatta aşağıların aşağısına yuvarlayabilir. Bu mânada ilâhî bir ikaz ve
tehdit bulunmakta, dolayısıyla verilen nimetlere şükretmenin zaruretine dikkat
çekmektedir.
› Üçüncü mânaya
göre, seni her hangi bir biçimde denkleştirdi. Yahut evirip çevirdi, dilediği
gibi seni oluşturdu. Yahut dilerse seni başka bir biçimde de oluşturabilir. Bu
şık, önceki iki mânanın ikisini de kapsar. “Sûret” kelimesi, farklı güzellik
mertebelerinden herhangi birini; bazısında da güzellik ve çirkinlikte farklı ve
değişik şekillerden herhangi birini ifade edebilir. Dolayısıyla bu kelime; ana,
baba ve diğer akrabaya benzeyip benzememek, renk, uzunluk, kısalık, erkeklik,
dişilik, sağlamlık, çürüklük, iyi veya kötü kişi olmak, zekilik ve ahmaklık
gibi maddî ve manevî bütün suret ve vasıfları ihtiva etmektedir.
Bütün bunlara rağmen: Kaynak: Ömer Çelik Tefsiri
