TEFSİR:

O yüce Rab, hiçbir varlığı başıboş bırakmamış, yarattığı her şeye bir vazife vermiş ve o vazifeye göre hepsini yönlendirmiştir. Yani Allah, hem yaratıcı hem de yol gösterici olmaktadır. Yüce Allah göğe, yere, aya, güneşe, yıldızlara yol gösterdiği gibi; meleklere, cinlere, insanlara, hayvanlara, bitkilere de yaratılış gayelerine uygun olarak yol göstermektedir. Bu hikmete dayalı olarak tüm varlıklar görevlerini yerine getirirler. Arı, yaratıldığı günden beri petek petek bal yapıp insanlara ikram eder, görevini hiç aksatmaz. Koyun sabah akşam şarıl şarıl süt verir. Meyve ağaçları Allah’ın emrine uyarak köklerini toprağın derinliklerine salarlar, yerleşip büyürler sonra da dal budak tutarak her renkten ve her tattan çeşit çeşit sebze meyve verirler. Yeryüzünü, havayı, suyu, bütün canlıları teker teker ele alıp bu şekilde incelemek mümkündür.

İnsan için iki türlü “hidâyet: yol gösterme” sözkonusudur. Birincisi yaratılmasından büyüyüp olgunlaşıncaya, vefat edip kabre girinceye kadar kendi iradesine değil, tamamen Allah’ın iradesine bağlı olarak hareket etmesi; göz, kulak, burun, boğaz, beyin, kalp, mide, ciğerler, kaslar, damarlar gibi tüm organların kendi görevlerini yapmalarıdır. Bunları çalıştırmak insanın kedi elinde değildir, Allah’ın iradesine bağlı olarak meydana gelen olaylardır. Bu yol gösterme, insan şuurunun dışında cereyan etmektedir. İkinci yol gösterme ise insanın aklı ve zihnî hayatıyla ilgilidir. Burada birincisinden çok farklı bir yol gösterme sözkonusu olup, bu bakımdan insana geniş bir özgürlük tanınmıştır. Ama yine de bu özgürlüğünü faydasına olacak en ideal şekilde kullanabilmesi ve istikametini tayin edebilmesi için peygamber göndermek ve kitap indirmek suretiyle yol göstermiştir.

Dördüncüsü:

Kaynak: Ömer Çelik Tefsiri