Fussilet Sûresi 37-38. ayeti ve tefsiri

Önceki Ayet

37-38 / 54

Sonraki Ayet

Fussilet Sûresi Hakkında

Fussılet sûresi Mekke’de nâzil olmuştur. 54 âyettir. İsmini 3. ayette geçen ve “bir şeyi açıklamak, iki şeyi birbirinden ayırmak, iyice detaylandırmak” mânalarına gelen فُصِّلَتْ (fussilet) kelimesinden alır. Burada kelime Kur’ân-ı Kerîm’in âyetlerinin iyice açıklandığını beyân etmek üzere kullanılır. Sûrenin ayrıca اَلسَّجْدَةُ “Secde”, “Hâ. Mîm” ve اَلْمَصَاب۪يحُ “Mesâbih” gibi isimleri de vardır. Resmî tertîbe göre 41, iniş sırasına göre ise 61. suredir.

Fussilet Sûresi Konusu

Sûrede Kur’ân-ı Kerîm’in Allah kelâmı olduğu bildirilerek söze başlanır. Gökleri, yeri ve bunlar arasında bulunan varlıkları altı günde yaratan, Âd ve Semûd gibi azgın kavimleri dehşetli azaplarla helak eden Allah Teâlâ öldükten sonra insanları diriltmeye ve insanın kulak, göz ve deri gibi azalarını konuşturup şâhit kılmaya muktedirdir. Ayrıca geceyle gündüz, güneşle ay, kurumuş toprağın Allah’ın indirdiği yağmurla dirilmesi, yine hem Allah’ın kudretine, hem de ölüleri dirilteceğine dair açık delillerdir. Bunun sonucu olarak inkârcılar mahşerde devâsız horluk, rezillik ve pişmanlık manzaraları oluştururken, iman ve istikâmet üzere hayat süren bahtiyarlar, hem ölürken hem de dirilirken meleklerin selamlamaları ve müjdelemeleri arasında gönül hoşluğu içinde cennete girerler. Bu hayırlı sonuca ulaşmanın şartı, itikat, ibâdet ve ahlâkî güzellikleriyle İslâm’ı bilen, yaşayan ve tebliğ eden, “ben müslümanım” diyerek İslâm’ı hayatının her alanına aksettiren kâmil bir mü’min olabilmektir. Esasen İslâm da, ancak böyle ahlâkî kemâl sahibi mü’minler vesilesiyle yayılma, neşv ü nemâ bulma imkânına sahip olacaktır. Netice itibariyle Kur’ân-ı Kerîm, bâtılın hiçbir taraftan kendine yanaşamadığı gerçek bir Allah kelâmıdır. Dünya ihtiyarladıkça Kur’an gençleşmektedir. Gerek dış âlem gerek insanın iç âlemiyle alakalı meydana gelen ilmî gelişmeler, Kur’an’ın ilâhî bir gerçek olduğunu gün be gün, an be ân ortaya koymaktadır.

Fussilet Sûresi Nuzül Sebebi

Mushaftaki sıralamada kırk birinci, iniş sırasına göre altmış birinci sûredir. Mü’min (Gâfir) sûresinden sonra, Şûrâ sûresinden önce Mekke’de inmiştir. “Hâ-mîm” harfleriyle başlayan ve arka arkaya gelen yedi sûrenin ikincisidir.

Fussilet Sûresi Fazileti

İbn Âşûr’un Beyhak’den naklettiğine göre (XXIV, 227) Hz. Peygamber’in Tebâreke (Mülk) ve Hâ-mîm es-secde (Fussılet) sûrelerini okumadan uykuya yatmadığı rivayet edilmiştir.

وَمِنْ اٰيَاتِهِ الَّيْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُۜ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلّٰهِ الَّذ۪ي خَلَقَهُنَّ اِنْ كُنْتُمْ اِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ۩ ﴿٣٧﴾

فَاِنِ اسْتَكْبَرُوا فَالَّذ۪ينَ عِنْدَ رَبِّكَ يُسَبِّحُونَ لَهُ بِالَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَهُمْ لَا يَسْـَٔمُونَ ﴿٣٨﴾

Karşılaştır 37: Geceyle gündüz, güneş ve ay Allah’ın birliğini ve kudretini gösteren delillerdendir. Siz güneşe de aya da secde etmeyin; her şeyi olduğu gibi bunları da yaratan Allah’a secde edin, eğer sadece O’na kulluk yapacaksanız.

Karşılaştır 38: Şâyet inkârcılar, büyüklük taslayıp Allah’a secdeden yüz çevirirlerse, şunu bilsinler ki, Rabbinin katında bulunanlar, gece gündüz bıkıp usanmadan O’nu tesbihte bulunur; O’nun şânına yaraşmayan her türlü kusurdan yüce olduğunu ilan ve ikrar ederler.

TEFSİR:

Gece gündüz, güneş ve ay, Allah’ın varlığını, birliğini ve sonsuz kudretini gösteren deliller olup, kulluk edilmeye yalnızca O’nun layık olduğunu, dolayısıyla yaratılmış olan diğer varlıklara değil sadece Allah’a kulluk etmek gerektiğini açıkça ortaya koyar. Burada Allah’a yaklaşmak maksadıyla putlara taptıklarını söyleyen müşriklerin yanlış düşünceleri reddedilerek, “Eğer sadece Allah kulluk yapmak istiyorsanız, o halde putları vasıta kılmanıza gerek yoktur. Doğrudan doğruya Allah’a kulluk edilmelidir” tâlimatı verilir. Fakat bu emirle, Allah Teâlâ’nın, insanların ibâdetine, secdesine ihtiyacı olduğu zannedilmemelidir. Kibirlenip Allah’a secdeye yanaşmayanlar, ilâhî rahmetten mahrum kalma ve azaba müstahak olma bakımından kendileri adına zarara uğramış olurlar. Zaten Cenâb-ı Hakk’ın isyan etmeden, bıkıp usanmadan sırf kendine kulluk için yarattığı melekler, O’nu gece gündüz tesbih eder dururlar. O’nun şânına yaraşmayan her türlü moksanlıktan, ortaklıktan ve yakıştırmalardan nihâyetsiz yüce ve uzak olduğunu ilan ve ikrar ederler. Ki, Rabbimizin bunların tesbihine, tenzihine de asla ihtiyacı yoktur. O’nun her türlü emir ve yasakları sadece kullarının dünyevî ve uhrevî faydasınadır.

› Bu âyetler okunduğu ya da dinlendiğinde secde yapmak vaciptir. Secdenin 37. ayetin bitiminde mi, yoksa 38. âyetin bitiminde mi olduğuna dair görüş ayrılığı vardır. İmam Azam ve İmam Şafi (r.h.), 38. âyetin sonu itibariyle secde edilmesi gerektiği görüşündedirler.

Allah’ın varlığı, birliği ve yalnız O’na kulluğun gerekliliğini anlatan delillerden sonra şimdi de o yüce kudret sahibinin ölüleri de diriltmeye kadir olduğunu gösteren ibretli bir delil serdediliyor: